Skip to content Skip to sidebar Skip to footer

Tag: تاریخ ایران

تاریخ فرودستان/ تورج اتابكي (ترجمه: یوسف صفاری)

تورج اتابکی، پژوهشگر ارشد در پژوهشکده بین‌‎المللی تاریخ اجتماعی وابسته به آکادمی سلطنتی هلند و استاد کرسی تاریخ اجتماعی خاورمیانه و آسیای مرکزی در دانشگاه لیدن هلند است. حوزه مطالعات او تاریخ اجتماعی، تاریخ کار و کارگری و تجدد و نوسازی در قلمرو جغرافیایی خاورمیانه، قفقاز و آسیای مرکزی است

Read more

مدرس نه آنگونه که به ما معرفی شد! / مهدی تدینی

این جملۀ سیدحسن مدرس به یکی از معروف‌ترین گزین‌گویه‌های سیاسی ایران تبدیل شد: «سیاست ما عین دیانت ماست». البته اگر از نقل‌کنندگان این جمله بپرسید این جمله به چه معناست، بعید است بتوانند دقیق برای شما توضیح دهند منظور مدرس چه بوده است. به همین دلیل، این جمله معنایی پیدا کرده و جایی به کار…

Read more

درآمدی بر تاریخ تئوریک ایران / اسماعیل نوشاد

عصر ساسانی را باید زمان اصلی شکل‌‌‌گیری هندسۀ جامعه شناختی ایران و خاورمیانه دانست. این عصر شامل رخدادهایی اجتماعی است که تار و پود جغرافیای سیاسی منطقه پیچیده است. هرچند با کشف‌‌‌های باستان شناختی اخیر، به ویژه در زمان پهلوی هخامنشیان و شاهانی چون کوروش و داریوش ارزشی اسطوره‌‌‌ای یافته‌‌‌اند، اما برای ما ایرانیان آنچه…

Read more

مروری بر رویدادهای انقلاب مشروطه توأم با پیگیری سویه های تئوریک آنها / اسماعیل نوشاد

بسیاری در امروز ایران مشروطه را یک انقلاب شکست خورده می دانند و گونه ای سخن می گویند که انگار ما هنوز درگیر ِ مسائلی چون جدال سنت و تجددیم. این حرفها پوچ و بی موردند. انقلاب مشروطه تغییراتی در هندسه اجتماعی ایران خلق کرد که بازگشت ناپذیرند. همچنین این تغییرات صورت معادلات اجتماعی تازه…

Read more

خواندنی ها: جایگاه تاریخی «مرد» در خانواده ایرانی

سایه بلند مرد بر خانواده ایرانی از خدا بخواهید پدرتان ١٢٠ سال عمر کند نقش مرد و پدر در گستره تاریخی خانواده ایرانی، وضعیتی ویژه در حوزه اجتماع پدید آورده که بسیاری از دیگر گستره‌ها همچون سیاست و اقتصاد را نیز از خود متاثر ساخته است. ستاره فرمانفرماییان، دختر عبدالحسین میرزا فرمانفرماییان شاهزاده قاجاری در…

Read more

عباس میرزا خائن بود نه قهرمان! / نگاهی متفاوت به جنگ های ایران روس

قرارداد ترکمنچای چرا باید یک ماده اش تضمین سلطنت عباس میرزا باشد؟ (در حالی که اگر هدف تضمین سلطنت در خاندان فتحعلی شاه بود باید از خاندان نام برده می شد نه فرد مشخصی به نام عباس میرزا). پس این نام آوردن، دادن پاداش خیانت به آقای عباس میرزا است.

Read more

آداب‌دانی ایرانیان / به روایت تاریخی جهانگردان / خواندنی های تاریخ

روایت جهانگردان از حسن رفتار و آداب‌دانی ویژه ایرانیان جان من است این میهمان روزبه رهنما شاردن، جهانگرد مشهور فرانسوی در دوره صفوی در سفرنامه خود می‌نویسد «در سراسر آبادیهای واقع در دامنه‌ی این کوهستانها نه کاروانسرا هست نه مسافرخانه، مسافران باید مهمان صاحب‌خانه‌ها باشند. در آنجا از نظر خوردنی و آشامیدنی به ایشان…

Read more

یادی از آن زیباروی غمگین / ملکه ای که عاقبت به خیر نشد / عکسهای دیده نشده ثریا

ثریا اسفندیاری بختیاری در روز اول تیر ۱۳۱۱ در شهر فارسان چهارمحال بختیاری از مادری آلمانی بنام اوا کارل متولد شد. ثریا پس از ازدواج با محمدرضا پهلوی، شاه وقت ایران به «ملکه‌ای با چشمان زمردین» معروف شد.

Read more

همگام با جهانگرد آلمانی در تختگاه افسانه‌ای ایلخانان

«روز بیست و پنجم از شوسه‌ای که شاه عباس کبیر ساخته و هنوز بعضی از قسمت‌های آن خوب مانده است به راه افتاده به جانب قافلانکوه پیش رفتیم». با این توصیف کوتاه، پای در جاده‌ای می‌گذاریم که دویست سال پیش مسافر آلمانی، موریس دوکوتزبوئه در آن روانه شده است.

Read more

قم در روزگار قاجار به روایت سیاح فرانسوی / قم با غم و غم به قم قرین است

«موقعی که به شهر قم وارد شدیم شب بود و نمی‌توانستیم شهر را تماشا کنیم. پس از عبور از چند کوچه به کاروانسرای بزرگی رسیدیم. قسمت عمده شهر در طرف چپ ما واقع شده و چراغ‌ها در مناره بلند مقبره مانند ستارگان در فضا درخشان بود». تاکنون اندیشیده‌اید ایران و مناطق گوناگون آن به ویژه…

Read more

خواندنی های تاریخ: داروغه و داروغه گری در تاریخ ایران

مروری بر پیدایش و زوال منصب «داروغگی» «داروغه>؛ حاکمی کوچک گروه تاریخ / در تاریخ اجتماعی ایران، مناصب و مشاغل دولتی و غیر دولتی بسیاری وجود داشتند که در گذر زمان جایگاه و تعاریف خود را به واژگان جدیدی داده یا در میان صفحات تقویم تاریخ…

Read more

شعبان بی مخ که بود؟ مردی که با 28 مرداد معروف شد و در همین روز نیز مرد

ده سال پیش در روز ۲۸ مرداد ۸۵ شعبان جعفری یکی از بازیگران کودتای ۲۸ مرداد در آمریکا درگذشت.شعبان جعفری که به القابی چون شعبان بی‌مخ و شعبان تاجبخش ملقب شده بود، از جمله افرادی است که در تاریخ سیاسی معاصر بارها نامش برده شده است

Read more

سالمرگ محمد رضا پهلوی؛ مرگ در غربت

اسدالله علم در کتاب خاطراتش می‌نویسد: «در روز هفتم آبان سال ۱۳۵۰، به خدمت شاه می‌رود. در لابه‌لای گفت‌وگوهایی که آن روز شاه و علم با هم داشتند شاه به علم می‌گوید امروز روز شهادت حضرت علی(ع) است و به‌طوری‌که می‌بینی کراوات سیاه بسته‌ام نه‌فقط به منظور رعایت ظواهر امر، بلکه به دلیل ایمان عمیقی…

Read more

رضا خان چگونه به شاهی رسید؟ / نوشته مايك زرينسكی

این مقاله نگاه يك استاد غربي (دكتر مايك زرينسكی) به دوران تاريخي به قدرت رسيدن رضاخان در ايران و تحليل اوضاع ايران در آن زمان را در بر مي‌گيرد. دكتر زرينسكي استاد تاريخ در دانشگاه ايالتي آيداهو امريكاست و به‌زعم خود در اين مقاله ديدگاه‌ها و تحليل‌هايش را بي‌طرف و براساس اسناد تاريخي دورۀ زمانی…

Read more

مسئله‌واره‌های عصر ما: از جنگ تا جشن، از جشن تا قانون / نوشته ای از اسماعیل نوشاد

قومی آن چنان مشغول به خود بودند که گویی به خواب رفته اند. همه چیز به همین منوال سپری می شد. مشکل خاصی هم وجود نداشت. رعایا با مقدار بخور و نمیری که از خراج سالانه¬شان می ماند، زندگی می کردند یا زنده می ماندند. پادشاه نیز خوشبخت ترین مرد جهان بود.

Read more

معرفی چهارکتاب تازه تاریخی

معرفی‌کتاب بیژن تلیانی سفرنامه ناصرالدین شاه به مازندران ناصرالدین شاه چهارمین پادشاه سلسله قاجار می‌باشد که در ماه صفر۱۲۴۷ ه –ق در تبریز چشم به جهان گشود. او فرزند محمدشاه و نوه فتحعلی شاه بود. مادرش مهد علیا نام داشت. وی بعد از وفات محمد شاه در سال۱۲۶۴ ه-ق به سلطنت رسید و نزدیک به…

Read more

دشمن درون / حمید رضا امیدی سرور

نوشته کروسینسکی گزارشی تاریخی و روایی است که از پیروی او از اندیشه سیاسی در تاریخ نویسی جدید حکایت دارد، چیزی که تا آن زمان در ایران سابقه نداشته است. بنابراین در عین روایت های تکان دهنده ای که اوضاع و احوال مردم اصفهان در آن زمان منعکس کرده، تحلیلی نیز از اوضاع و احوال…

Read more

اين نام‌ها تاريخ را تغيير دادند

اين نام‌ها تاريخ را تغيير دادند سیری در تاثیر گذارترین مطبوعات عصر مشروطه نگاهي به تاثيرگذارترين مطبوعات عصر مشروطه مطبوعات ايراني پيش، در هنگامه و پس از رويدادي كه در تاريخ معاصر ايران، انقلاب مشروطه نام گرفته، نقشي بي‌بديل و تعيين‌كننده را در رويدادهاي سياسي، فرهنگي و اجتماعي جامعه ايراني ايفا كرده است.…

Read more

اشرف پهلوی به روایت اشرف پهلوی / اشرف پهلوی در گفتگویی خواندنی

اشرف پهلوی روز ۱۷ دی ۹۴ در ۹۶ سالگی درگذشت؛ در مونت‌کارلوی فرانسه، پس از سال‌ها سکوت و درحالی که روایت‌های زیادی درباره نفوذ و فساد او بر سر زبان‌ها بود. اشرف پهلوی ۳۰ سال قبل از مرگ در ۱۵ خرداد و ۲۴ آبان ۱۳۶۴ گفت‌وگویی با احمد قریشی، از «بنیاد مطالعات ایران» داشت که…

Read more

اولین زن خبرنگار ایران + عکس

'در روزگاری که زنان از ترس برخوردهای حکومتی، سواد دار بودنشان را پنهان می کردند، «مزین السلطنه» اولین نشریه زنانه ایران را راه اندازی کرد. هفته نامه‌ای هشت صفحه ای که در داخل و خارج از کشور منتشر می شد و اگرچه عمر کوتاهی داشت اما تحول بزرگی در دوران مشروطه به حساب می آمد.…

Read more

نقشه بختیار برای ربودن امام خمینی ره + فایل صوتی

انتشار نوار جلسه شورای امنیت؛ نقشه بختیار برای ربودن هواپیمای حامل امام    موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی نوار مربوط به جلسه شورای امنیت کشور در اوایل بهمن ۱۳۵۷ را در اختیار پژوهشگران تاریخ معاصر قرار داده است. در فایل‌های صوتی که منتشر شده، گفت‌وگوهای اعضای شورای امنیت کشور را به ریاست شاپور بختیار می‌شنویم.…

Read more

مدرنیزاسیون در عهد قاجار

بررسی سهل انگارانه تاریخ ایران در روزگار قدرتمداری قاجاریان ممکن است به سادگی کاوشگر تاریخ را دچار اشتباه فاحش کند و موجب شود که جوینده تاریخ چنین گمان دارد که جامعه ایران عهد قاجار جامعه ای بسته، ایستا و عقب مانده به شمار میآمد که از سیر قهقرایی رو به تزایدی نیز برخوردار بوده است.

Read more

سیدضیاء طباطبایی که بودِ عامل استعمار یا سیاستمدار وطن دوست؟! / به همراه نگاهی به کتاب تازه صدرالدین الهی درباره سید ضیا

کتاب سید ضیاء، عامل کودتا اثر صدرالدین الهی به همت انتشارات فردوس وارد بازار شده به همین مناسیت علاوه نوشته ای در معرفی این کتابِ مقاله ای قدیمی از صدرالدین الهی درباره سید ضیا را که در هفته نامه خوشه سال ۱۳۴۵ منتشر شده به شما تقدیم می کنی؛ نوشته که بازگو کننده…

Read more

حجت الاسلام شجونی: بازرگان مرد مبارزی بود که نباید تهمت خائن یا آمریکایی بودن به او زد

نمی‌شود به بازرگان با آن ریش سفید و یک عمر مبارزه، لفظ خیانت را چسبانداین جمله را نه یکی از همفکران مهندس مهدی بازرگان، بلکه حجت‌الاسلام جعفر شجونی می‌گوید که بسیاری او را منتقد سرسخت ملی‌گراها در دوران مبارزات انقلابی می‌دانند.

Read more

چرا امام خمینی (ره) با بختیار مصالحه نکرد؟

مد و مه: نزدیک به چهار دهه از آن ایام می گذرد، دوران نخست وزیری دکتر شاپور بختیار یکی از مقاطع بحث برانگیز تاریخ معاصر محسوب می شود، برخی معتقدند این دوره یک فرصت تاریخی برای کشور ما بود و برخی هم براین عقیده اند که یک تهدید برای متوقف کردن انقلابی که با قدرت…

Read more

یرواند آبراهامیان بی سواد است! / 28 مرداد در گفتگو با خسرو معتضد

28 مرداد 1393 نزدیک است، سالگرد تلخ ترین اتفاق تاریخ معاصر که داغ آن هنوز برای بسیاری از ایرانیان وطن دوست تازه است. به همین مناسبت در مد ومه مطالبی را منتشر می کنیم از سالهای دور نزدیک، از افرادی که با دیدگاه های مختلف ماجرای 28 مرداد را بررسی کرده اند. انتشار این مطالب…

Read more

کودتای ایرانی یا انگلیسی/ روایتی از ماجرای کودتای سوم اسفند 1299

سوم اسفند، کودتای ایرانی یا انگلیسی/  14سال بیشتر از انقلاب مشروطه نگذشته بود که صبح روز سوم اسفند سال 1299 و درحالی که هنوز سپیده نزده بود، هنگ قزاق از قزوین وارد تهران شد. رضاخان معروف به «میرپنج» فرمانده تیپ همدان جلودار بود. قزاق‌ها بلافاصله نظمیه، وزارتخانه‌ها، پستخانه‌ و ادارات دولتی و مراکز حساس تهران را…

Read more

سنت و تجدد ایرانی

پیدایش و پویش نخستین اندیشه‌ها و تکاپوهای تجددطلبانه در ایران عصر قاجار، از پیوند تنگاتنگی با اندیشه ترقی و اصلاحات در ایران برخوردار است. وجود حکومت استبداد مطلقه داخلی، افزایش نفوذ و سلطه استعمارگران خارجی در ایران، انباشت عقب‌ماندگی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و ناکارآمدی ساختار سنتی حکومت و جامعه به افزایش نارضایتی از وضع موجود…

Read more