خلیل ملکی، یکی از فیگورهای مهم تاریخی سیاسی ایران است که چه قبل از انقلاب و چه پس از آن، صحبت درباره فعالیت سیاسی او بسیار است. او از اعضای ۵۳ نفر بود که در دوره پهلوی اول به زندان افتاد و پس از سقوط رضاشاه، به حزب توده پیوست و سپس در سال ۱۳۲۶…
هر نویسنده نه تنها نسبت به آنچه می نویسد تعهد دارد بلکه نسبت به آنچه هم نمی نویسد نیز متعهد است و باید پاسخگو باشد که چرا نمی نویسد آنچه باید نوشتن را. در ضمن این یادداشت بلند برای نگارنده فرصت گرانیست تا به بهانه نخست وزیر خاموش ایران نکاتی را یادآور کسانی شود که…
16 اردیبهشت 1340 دکتر علی امینی به نخست‌وزیری انتخاب شد. دوران 14 ماهه نخست‌وزیری امینی با پستی و بلندی‌های بسیاری همراه بود که در نهایت منجر به استعفای او در سال 1341 شد. علی امینی را می‌توان یکی از آخرین نخبگان سیاسی با تبار قاجاری در دوران پهلوی دانست
او یک شخصیتی بود که از حبسی به حبس دیگر و از رنجی به رنج دیگر، در رفت‌وآمد بود و هیچ‌گاه در جهاد بزرگ خود، سستی و سردی نداشت.
نزدیک به 38 سال پیش مردم ایران در 5 بهمن 58 به پای صندوق های رأی رفتند تا اولین رئیس جمهور ایران اسلامی را انتخاب کنند. در این روز تاریخی «ابوالحسن بنی صدر» توانست با به دست آوردن بیش از هفتاد درصد از آرای مردمی نام خود را در تاریخ به عنوان رئیس جمهور اسلامی…
با گذشت نزدیک به ۶۰ سال از وقایع ۲۸ مرداد، هنوز تأثیر عمیق آن بر تفکرات سیاسی مردم ایران محسوس است. تحولی که مسیر سیاسی ایران را در روز ۲۸ مرداد تغییر داد و زخم هایی که بر جای گذاشت مشابه ضربه‌هایی است که از یک جنگ داخلی بر جای می ماند.
ایده‌ی نوگرایی رضاخان محصول پیوند سه پدیده‌ی تجربه‌ی شخصی رضاخان در قزاقخانه با روس‌ها و انگلیسی‌ها به‌صورت مستقیم و با نیروهای آلمانی و هلندی به‌صورت غیرمستقیم، ارتباط با نیروهای سیاسی ترقی‌خواه پس از کودتا در مدت پنج سال و گفتمان مشروطه‌خواهی است.
شاه آن‌قدر در نخوت و غرور به سر می‌برد که تاب شنیدن چیزی که این رویای زیبا را برآشفته کند ندارد؛ حتی واقعیت‌های بدیهی از زبان نزدیکان و معتمدینش؛ انتقاد که جای خود دارد. از این سبب ساده لوحانه این تعارف چاپلوسانه را که اعلیحضرت باید به آمریکا بروند و به سیاست مردان آنجا مشق…
جنبش مشروطه، دگرگونی‌هایی بسیار در ساختار سياسي، فرهنگي و اجتماعي ایران پدید آورد. پیروزی مشروطیت هرچند گشایش‌هایی فرخنده در فضای سیاسی- اجتماعی ایران پدید آورد اما به تندی با گرفتاری‌هایی نو همراه شد.اختلاف‌ها ميان گروه‌هاي مشروطه‌خواه از يك‌سو و شاه و درباريان از دیگر سو، پس از تشكيل مجلس یکم شوراي ملي رفته‌رفته شدت يافت.
«ضیاء اشرف»، دختر ارشد دکتر «محمد مصدق»، کسی که به روایت برخی اسناد تاریخی همدم پدر در سال های سخت تبعید در احمدآباد بود؛ اما از او هم مانند خواهر کوچک ترش منصوره، ردی در تاریخ یافت نمی شود، جز در مواردی اندک در چند کتاب محدود.
به راحتی و با مطالعه ای گذرا بر تاریخ معاصر ایران می توان آسوده فهمید که رسیدن از قافله سالاری آزادی يِ مشروطیت به تنگنای استبداد سیاسی امری میسر است. نام این تناقض آشکار ، را می توان به نام «سید ضیاء الدین طباطبایی یزدی» زد.
گروه‌ها، قوم‌ها و ملت‌های گوناگون در گذر تاریخ و روزگار به ویژگی‌هایی شناخته شده‌اند. بسیاری از این ویژگی‌ها به خلق‌وخو و گرایش‌های اخلاقی هر ملت بازمی‌گردند. اینگونه گزاره‌های اخلاقی که نشان‌دهنده جنبه‌های اصلی و فرعی ذهنیت جمعی درباره قوم‌ها و ملت‌های گوناگون به شمار می‌آیند،
هاوارد باسکرويل آموزگاری آمريکايی بود که جان بر سر مشروطه ايرانی گذاشت. او به سال 1885 ميلادی در شهر نورث پلات از ايالت نبراسکا زاده شد و چند روز پيش از بيست و چهار سالگی در جريان محاصره شهر تبريز به هنگام استبداد صغير کشته شد.
دختران با توجه به اهمیت و ضرورت ازدواج در خانواده‌ها چنان تربیت می‌شدند که مهم‌ترین وظیفه خود را ازدواج، فرزندآوری و اطاعت از شوهر می‌دانستند.
انگار هیچ‌وقت نمی‌شود فهمید او «کافه پولونیا» را به خاطر می‌آورد یا نه. یا اینکه این همان دختری است که به اجبار از کمپ‌های دوشان‌تپه راهی لاله‌زار شد تا کسب‌وکار کافه پولونیا رونق بگیرد؟ زنی که روی صندلی پلاستیکی آسایشگاه حضرت مریم در میدان بهارستان نشسته و نور از لابه‌لای درخت‌ها به صورتش می‌تابد
با گسترش شهرنشینی و به کارگیری اتومبیل در جابه‌جایی افراد، ضرورت وجود حمل‌ونقل درون‌شهری بیش از پیش احساس می‌شد. کارهایی متفاوت برای حل این مشکل صورت گرفت. شکل‌گیری تاکسی‌ها از جمله این کارها برای جابه‌جایی افراد به شمار می‌آمد.
پس از سقوط شاه، انگشت اتهام جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها در آمریکا به سوی همدیگر نشانه رفته بود که «چه کسی ایران را از دست داد». جمهوری‌خواهان، کارتر را مسئول سقوط شاه می‌دانستند و دموکرات‌ها نیز نیکسون و کیسینجر را محکوم می‌کردند.
در تاريخ جنبش مشروطه همواره بر نقش روشنفکران، علماء و تجار تأکید شده و با بورژوایی‌خواندن انقلاب مشروطه، نقش روستاییان در آن کاملا نادیده گرفته شده است. ناسیونالیسم و تجددخواهی به‌عنوان واکنشی استعمارزده در این دوره و حاملان فکری آنها یعنی روشنفکران دوران مشروطه همواره مورد توجه خاصی قرار گرفته‌اند، اما کمتر به این پرسش…
شیخ فضل‌الله نوری، پسر ملاعباس نوری مازندرانی معروف به شیخ فضل‌الله یا حاجی شیخ نوری از روحانیون متنفذ شیعه و منتقدین حکومت مشروطه ایران بود. وی در ماه ذیحجه سال ۱۲۵۸ هجری قمری در تهران به دنیا آمد.
حسین شاه‌‌حسینی، عضو شورای مرکزی جبهه ملی ایران، در سال ۱۳۳۲ از سوی نهضت مقاومت ملی مسئولیت برگزاری مراسم هفتم شهدای دانشجوی ۱۶ آذر را به عهده داشت. او در کتاب خاطرات خود «هفتاد سال پایداری» (به کوشش امیر طیرانی) ریشه ماجرای ۱۶ آذر ۳۲ را اعتراض به محاکمه دکتر مصدق و بازگشایی سفارت انگلیس…
در 15 آذر سال 1320 محمدعلی فروغی حیاتی دوباره یافت و از خاکستر دوره رضا خانی برجست و بر کیان سیاست ایران بال و پر گشود. وی که بعد از ماجرای مسجد گوهرشاد مورد غضب رضاخان قرار گرفته و از کلیه مناسب سیاسی عزل شده بود، با همکاری متفقین به خدمت شاه جوان درآمد و
نام ستارخان حداقل برای آنان‌که سیر تاریخی مشروطه را دنبال کرده‌اند، آشناست؛ مسیری که پر از تلاطم و دگرگونی‌های شخصیتی برای این سردار ملی بود تا به یک چهره مؤثر در تاریخ تحول سیاسی کشور تبدیل شود.
امسال مشروطیت صد و ده ساله شد پیش از آن که به دنیا آمده باشد، مشروطه خواهی نهضتی بود که با امید به آبادی و آزادی آغاز شد اما در نهایت تنها به سندی تاریخی تبدیل شد تا نام و امضای مظفرالدین شاه را به عنوان پادشاهی که فرمان مشروطیت را امضاء و صادر کرد…
تجدد در عصر پهلوی اول تنها یک اتفاق بود تحلیل نقطه‌ای از تاریخ اجتماعی، سرچشمه گرفتاری‌های امروز ما است تاریخ‌نگاری ما به رضا شاه بیهوده اعتبار بسیار می‌بخشد
عبدالحسین وثوق همایون مشهور به هژیر در سال ۱۲۸۱ هجری شمسی در تهران دیده به جهان گشود. پدرش محمد وثوق خلوت از خدمتگزاران دربار مظفرالدین شاه بود و بعد کارمند مالیه شد. هژیر در خردسالی هنگام بازی با ترقه، در اثر انفجار آن یک چشمش آسیب دید و قدرت بینایی آن چشم را از دست…
اشرف پهلوی دخترشدنش را ظلم طبیعت می دانست و فکر می کرد باید پسر می شد؛ پسری که همه ویژگی های پدر، تندخویی و اقتدار و مال پرستی را داشت و می توانست سکان کشتی سلطنت را در دست بگیرد.
تاریخ‌نویسان ایرانی دوران پهلوی، هرگز روی خوشی به شاهان قاجار نشان نداده و همه آنها را فاسد، عیاش، ناتوان و وطن‌فروش معرفی کرده‌اند. استبداد شاهان قاجار البته موجب شده است که سیاستمداران خارجی نیز شاهان و شاهزاده‌های قاجار را ضعیف‌النفس در برابر خارجی و رانت‌خوار بدانند… اما عباس میرزا شاهزاده قاجار، یک استثنا به حساب…
ما دو نوع يا دو گونه مهم شكست داريم و متفكران و پژوهشگران تاريخ بايد در اين زمينه تامل بكنند و آن را به عنوان مفاهيم مهم براي تبيين و توضيح تاريخ ايران تشريح كنند. من به دو نوع شكست معتقدم: نخست شكست موقتي و مقطعي و دوم شكست دايمي يا شكست تاريخي. وقتي از…
اسناد منتشر شده در سال ۲۰۰۹ مشخص کردند که بریتانیا یک مأمور سری به باهاما اعزام کرده تا به شاه که در آن زمان همراه با خانواده‌اش در جزایر پارادایس در تبعید به سر می‌برد، پیامی برساند. در این پیام آمده بود که بریتانیا آمادگی پذیرش شاه را ندارد زیرا نگران انتقام‌جویی مردم خشمگین علیه…
حضور زن در دربار قاجار، از دوران فتحعلی‌شاه است که رنگی جدی به خود می‌گیرد. بنا به نقل میرزا تقی‌خان سپهر، فتحعلی‌شاه حدود هزار زن داشت که از آنان دویست و شصت فرزند متولد شد و صد و یک تن از این فرزندان باقی ماندند. عده‌ای از این زنان (حدود ۴۰ تن) از خانواده سلطنت…