نگاهی به مجموعه داستان «کافه‎ی پری دریایی» اثر میترا الیاتی

کتاب «کافه‎ی پری دریایی» مجموعه‎ای‎ست از داستانهای فهم‎پذیر و تاویل‎مند، نوعی باز تولید از وقایع اجتماعی.در واقع می‎توان گفت این داستانها یعنی متن، و متن هم نیت مولف به شمار می‎آید.

کافه‎ی پری دریایی پر از دلالت است و این دلالت‎ها نشان از پویایی متن دارند. در هر بار خوانش اثر، معنایی متفاوت را می‎توان نسبت به سویه تاریخی ادراک کرد . در عرصه ساخت شکنی نیز هربار با مرور اثر، تعریفی تازه به دست می‎آوریم .

کارهای میترا الیاتی از نوع متون نویسا به شمار می‎رود. از نظر رولان بارت هر متن نویسایی ضرورتن خوانده می‎شود و خوانش موشکافانه خواننده، قابلیت کنش فعال را در آن می‎یابد .

در واقع اینجاست که خانم نویسنده باب دلالت‎های خاص را بر اساس ساختار متن خود، پیش می‎برد و اجازه می دهد لذت متن اتفاق بی‎افتد . شاید بی مورد نباشد که این گفته میشل فوکو متفکر فرانسوی را یاد آوری کنم که می‎گوید : «نویسنده ممکن است تجسم یک هویت تاریخی پیچیده و مرکب باشد که نه تنها ممکن است از حد یک فرد فراتر برود؛ بلکه می تواند حتی نسلی را هم در خود متجلی داشته باشد» و در مجموعه داستان کافه ی پری دریایی کار میترا الیاتی این گفته نمود پیدا می‎کند .

در یک داستان آنچه خوانده می شود متن است و این متن با انتخاب واژ ها شکل می‎گیرد ، که تولید نثر می کنند. حال نثر باید از هرگونه تعقید لفظی به دور باشد تا خواننده بتواند با داستان ارتباط بر قرار کند. و این خود نقش کلیدی در پیش برد داستان دارد، پس می توانیم مدعی شویم لحن هم در نثر متجلی می‎شود.

به واقع لحن تعیین کننده‎ترین عامل در کارکرد نثر به شمار می رود. و با تلفیق این دو سبک فرد مشخص می‎گردد و صد البته با چینش کلمات. حال من به جد معتقدم میترا الیاتی در کافه‎ی پری دریایی، به سبک خاص خود رسیده است که همانا به دور از هرگونه پیچیدگی نثری است . «چنان دلم می خواست مشت محکمی حواله ی صورت کج وکوله اش کنم که حد نداشت. انگار منتظر همین بهانه بود تا فلنگ را ببندد» (از متن داستان کافه پری دریایی) نثر داستان‎های میترا الیاتی در این مجموعه روان و پرکشش است، خواننده را دچار سرگیجه نمی کند و این حسنی برای نویسنده محسوب می‎شود که با مخاطبان راحت ارطباط برقرار کرده و همیشه پر مخاطب بماند .

زبان نویسنده نیز چون ساختار کار‎ها پر از نشانه‎های معنایی‎ست . موضوعی که نظر نگارنده را در متن داستانها به خود جلب کرد، کل زبان بود که به صورت توالی خطی عمل کرده و اجزایی را که به دنبال خود می‎آورد، زنجیروار به یکدیگر متصلند و معنا را از طریق اتصال واژه ها منتقل می‎کنند . چند زبانی در این قصه‎ها جایگاهی مهم دارد که این مهم را شخصیت‎های داستانها به سر منزل مقصود می‎رسانند .

در بعد روایت در داستا‎نها، این شخصیت‎ها هستند که آنها را روایت می‎کنند، از این کلام منظور آن‎ست که نویسنده در داستانها دخالت و نقش ندارد، بلکه این آدمهای داستان هستند که مسیر خود را یافته و طی می‎کنند . داستانها از روایت‎هایی خطی بهره می‎برند، روایتهایی خطی که در ذهن مخاطب خوش می نشینند و برای مخاطب به عنوان عاملی برای کشش رو به جلو، به حساب می آیند تا خواننده یک نفس تا آخر هر داستان همراه راوی بماند .

یکی دیگر از ویژگی‎های این مجموعه را می توان در این اصل خلاصه کرد: کم گوی و گزیده گوی است. نویسنده با رعایت ایجاز و با استفاده از جملاتی کوتاه و پرهیز از هرگونه اضافه گویی داستانها را از زبان راویان‎شان روایت می‎کند که این خود برای نویسنده امتیازی بزرگ محسوب می شود.

انتشار در «مد و مه»: ۸ دی ۱۳۸۹