این مقاله را به اشتراک بگذارید
محمدعلی طالبی، کارگردان «قول»
به من پروانه ساخت فیلم نمی‌دادند
محمدعلی طالبی، پس از چندسال دوری از سینما، فیلم «قول» را ساخت. فیلمی که در جشنواره فیلم کودک‌و‌نوجوان امسال موفق به دریافت جایزه شد. «طالبی» در این گفتوگو از شرایط لازم برای موفقیت و دیده‌شدن فیلم‌های کودک‌و‌نوجوان در جشنواره فجر می‌گوید و البته فضای امروز سینما را با سال‌های دولت قبل مقایسه می‌کند.
فیلم «قول» چطور شکل گرفت؟
زمستان سال گذشته، برای پروانه ساخت این فیلم اقدام کردیم و نهایتا با امکانات و بودجه اندک موفق شدیم آن را بسازیم. بیشتر فیلم در منطقه دیلمان فیلمبرداری شد و به‌مدت ٢۶روز کل فیلم را فیلمبرداری و سپس تدوین کردیم و آن را به جشنواره کودک‌و‌نوجوان رساندیم که در آنجا شش‌جایزه گرفت. جایزه بهترین فیلم جشنواره، بهترین کارگردانی بخش بین‌الملل، جایزه بهترین فیلم مرکز بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان سیفژ، جایزه بهترین فیلم آسیایی در بخش بین‌الملل، جایزه بهترین فیلمبرداری و دیپلم افتخار بهترین فیلمنامه همه جوایز «قول» در جشنواره فیلم کودک‌و‌نوجوان بودند.
دلیل دوری شما در چندسال گذشته از سینما چه بود؟
تقریبا نمی‌توانستم کار کنم. چهار، پنج‌سال پیش «بادومه» را ساختم که سال٨۴ در جشنواره برلین جایزه صلح را از بین ۴٠٠فیلم گرفت. آن جایزه هم نقدی بود و هم به واسطه آن در ٢۵شهر آلمان فیلم نمایش داده شد. اما این فیلم در ایران اکران نشد.
دلیل این عدم‌اکران چه بود؟
شلوغی فضای سینماها و نوبت نرسیدن به این فیلم. این فیلم، در رده فیلم‌های هنری است و هنوز این شرایط هم به‌وجود نیامده که آن را برای اکران به گروه «هنروتجربه» بسپاریم. من کلا سینمای گیشه‌ای نمی‌سازم. شاید به همین دلیل فیلم قبلی‌ام را در اولویت اکران نگذاشتند.
دلیل اصلی کم‌کاری‌تان در این سال‌ها چه بود؟
در سال‌های بعد از ساخت آن فیلم، کارکردن با گروه جدیدی که وارد سیستم سینمای ایران شدند، به واقع برایم سخت بود. در دولت قبل، آقایی بود به اسم سجادپور که همه را به راه راست هدایت می‌کرد و هر فیلمنامه‌ای برای دریافت پروانه ساخت می‌دادیم، به بهانه‌ای رد می‌کرد.
یعنی به شما فرصت کارکردن داده نشد؟
بله، به من پروانه ساخت فیلم نمی‌دادند.
چندبار برای دریافت پروانه ساخت اقدام کردید و با جواب منفی مواجه شدید؟
دوبار. یکی برای فیلمی به نام «تنهایی دریا»، که فکر کنم سال ٨۵ یا ٨۶ بود، اقدام کردم و به من اجازه ساختش را ندادند و یکی هم برای فیلمنامه‌ای دیگر. جالب اینکه هیچ توضیحی هم ندادند و نگفتند مشکل کجاست. همه ناراحتی‌ام این بود که چرا سکوت می‌کنند. فقط ما را آچمز نگه می‌داشتند که ما کار نکنیم.
فضای کنونی سینما در دولت اعتدال را چطور ارزیابی می‌کنید؟
فضای کنونی خیلی بهتر شده. لااقل وقتی فیلمنامه‌ای ارایه می‌کنیم، خیلی انسانی‌تر برخورد می‌کنند. در این دوسال، دست‌کم با من که ابدا برخورد بدی نشده است. شرایط سایر دوستان همکارم را نمی‌دانم اما رفتار دولتمردان کنونی با شخص من، مثل منتصبان سابق نیست. افرادی از خانه سینما که معتمد اهالی سینما هستند در شورای نظارت حضور دارند و خود مسوولان و منتصبان وزارت ارشاد هم افرادی هستند که لااقل جوابگو هستند. در دولت قبل، مسوولان اصلا جوابگو نبودند. امروز، نمی‌خواهم چون آنها دیگر نیستند صرفا بدگویی کنم ولی واقعیت این بود که کل سینمای کشور با آن مسوولان، دچار گرفتاری عمیقی بود؛ تجربه نشان داده است فیلمسازی مثل من هرگز فیلم غیرقابل نمایش به‌لحاظ موضوعی نمی‌سازد. هیچ‌یک از فیلم‌های کارنامه‌ام سیاسی و ضدجریان نبوده‌اند. ولی متاسفانه اهالی دولت قبل با فیلمسازی مثل من هم، چنین رفتاری می‌کردند. حتی با کارگردانی مثل کیارستمی که هرگز فیلم نابه‌هنجاری نساخته هم کاری کردند که او برای ساخت فیلم به خارج از کشور برود. نوع رفتارها و برخوردهای متولیان دولت قبلی طوری بود که فیلمسازهای ارزشمندی برای ساخت فیلم به خارج رفتند یا اصلا فیلم نساختند. وقتی با این فیلمسازان باارزش به نحوی برخورد شود که شایسته‌شان نیست، بدیهی است به مرور چنین سرمایه‌هایی را از دست می‌دهیم. دولتمردان دولت امروز برای فیلمساز احترام قایل هستند. البته هنوز هم بعضی دلخورند به این دلیل که فکر می‌کنند شیوه بهتری است اگر با آنها گفتوگو شود و رضایتشان جلب شود چون به‌هرحال هنر در یک فضای دوستانه امکان بالندگی پیدا می‌کند. «دربند» یکی از زیباترین فیلم‌هایی بوده است که تا امروز دیده‌ام که در دولت اعتدال ساخته شد. این همه جوان در جشنواره سال گذشته آمدند و فیلم ساختند. وقتی کارگردانی یک سال از عمرش را می‌گذارد و زحمت می‌کشد و فیلمی می‌سازد، باید آن فیلم در جشنواره اکران شود تا برای او انگیزه ایجاد شود. باید فضا به سمتی برود که همه بتوانند فیلم بسازند. هر انسانی، هر سینماگری باید حق فیلمسازی داشته باشد. / شرق