این مقاله را به اشتراک بگذارید
ساحل لاجوردی میزبان رقابتی دیگر، در غیاب سینمای ایران
کن در اندیشه «جدایی»
کیانا آذر
کن غریبگی می‌کند. پس از حضور نسبتا موفق اصغر فرهادی در کن ٢٠١٣، این ساحل و فستیوالش روی چندان خوشی به سینمای ایران نشان نداده. سینمای ایران دو سال است که در بخش رقابتی جشنواره کن نماینده‌ای ندارد. سال گذشته البته لیلا حاتمی با حضور در هیأت‌داوران بخش اصلی، قدری رنگ‌وبوی این ساحل را ایرانی کرد؛ بااین‌حال همان حضور هم خالی از حاشیه نبود و بازیگر توانمند سینمای ایران بارها مجبور شد به پرسش‌های عمدتا سیاسی، پاسخ هنری دهد. امسال هم‌زمان با شصت‌وهشتمین دوره جشنواره کن، باز هم ایران نماینده‌ای در بخش اصلی ندارد و از این‌رو فاصله سینمای ایران با نخل طلای کن بیشتروبیشتر می‌شود. همه اینها در حالی اتفاق می‌افتد که جشنواره کن یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین رویدادهای سینمایی جهان است. به باور برخی، مدیریت نادرست فرهنگی به‌ارث‌رسیده از سال‌های گذشته، سبب شده سینمای ایران نماینده‌ای در این رخداد مهم نداشته باشد.
در ادوار مختلف، جشنواره کن همواره به خود بالیده که در کشف استعدادهای نوظهور پیش‌قراول بوده. در کشور خودمان هم دادن نخل طلایی- مهم‌ترین جایزه این جشنواره- به عباس کیارستمی برای فیلم «طعم گیلاس» که به‌طور مشترک این جایزه را دریافت کرد، نقشی تعیین‌کننده داشت و البته آنها مفتخرند که کاشف عباس کیارستمی هستند؛ فیلم‌سازی که چندان در سطوح رسمی فیلم‌هایش هیچ‌وقت در کشور خودش موردتوجه قرار نگرفت. این جشنواره بزرگ هنری البته مثل دیگر پدیده‌های دنیای مدرن از نگرش سرمایه‌داری عقب نمانده. برای اینکه بتواند در عین حفظ وجهه هنری خود، نظر ستاره‌های پول‌ساز جهان را هم به خود جلب کند؛ از دنیای مد و صنعت که الان مهد آن هم پاریس است – به‌عنوان اسپانسر بهره جسته تا بتواند از سایر جشنواره‌های رقیب کم نیاورد و برگ برنده‌ای داشته باشد. سال گذشته از سینمای ایران، لیلا حاتمی یکی از داوران بخش مسابقه این رویداد مهم بین‌المللی بود. تجربه‌ای که قبلا عباس کیارستمی عنوان رئیس هیأت داوران آن را داشت و همین‌طور نیکی کریمی… امسال هم از سینمای ایران فیلم «ناهید» در بخش نوعی نگاه حضور پیدا کرد. حضور سینماگران ایرانی در کن همواره نوسان داشته بااین‌حال کن، نه‌تنها برای سینماگران ایرانی که در ذهن قاطبه سینماگران جهان همچنان داستانی واقعی است و به رؤیا نپیوسته.
شصت‌وهشتمین دوره جشنواره کن امسال از ١٣ تا ٢۴ماه می برگزار می شود. نکته جالب اینجاست که برادران کوهن امسال رئیس هیأت‌داوران هستند. دراین‌میان، ١٧ فیلم در بخش رقابتی این جشنوار شرکت کرده‌اند. فیلم‌های شرکت‌کننده در بخش فیلم بلند شصت‌وهشتمین دوره جشنواره کن به شرح زیر هستند:
١-داستان داستان‌ها «The Tale of Tales»
فیلم داستان داستان‌ها با هزینه ١۴میلیون دلاری به کارگردانی ماتنوگارونه و محصول مشترک سه کشور ایتالیا، فرانسه و بریتانیاست. این فیلم با این اقتباس از داستان‌های قرن ١٧ نویسنده ایتالیایی «جیامباتیستا باسیل» وارد قلمرو فیلم‌های فانتزی ترسناک شده است. سلما هایک، وینسنت کاسل و جان رِیلی از بازیگران این فیلم هستند.
٢- یک مرد ساده «A Simple Man»
فیلمی به کارگردانی استفان بریزه و محصول کشور فرانسه که در ژانر درام تولید شده است. این درام حول یک مرد ۵١ساله می‌گذرد که به‌عنوان نگهبان یک سوپرمارکت مشغول به کار است و در تنگنای اخلاقی قرار می‌گیرد و مجبور می‌شود با این مشکلات روبه‌رو شود. این فیلم اولین حضور بریزه در بخش مسابقه را رقم می‌زند، اما اولین فیلمش یعنی «شهرهای غمگین» در سال ١٩٩٩ در بخش دو هفته کارگردانان به نمایش درآمده بود.
٣-پسر طالوت «Son of Saul»
این فیلم محصول کشور مجارستان و به کارگردانی «لِسزلو نِمِس» تولید شده، فیلم پسر طالوت روایتگر سرگذشت یک زندانی به نام آسچویتز در سال ١٩۴۴ است. زندانی مجبور به سوزاندن جسد مردمش شده و سعی می‌کند جسد یک پسر که به گمانش پسر خودش است را حفظ کند. نِمِس پسر کارگردان مجارستانی «آندراس جِلِس» و شاگرد قدیمی «بلا تار» است.
۴-خواهر کوچکمان «Our Little Sister»
فیلم خواهر کوچکمان به کارگردانی هیروکازو کورئیدا، محصول کشور ژاپن است. کورئیدا بیش از این هم با فیلم‌های «هیچ کس نمی‌داند» و «فاصله» در دوره‌های قبلی جشنواره حضور پیدا کرد. همچنین فیلم «عروسک بادی» وی در بخش کارهای نو در سال ٢٠٠٩ خوش درخشید. فیلم خواهر کوچکمان اقتباسی از یک مجموعه پرطرفدار به نویسندگی آکیما پوشید است. این فیلم زندگی چهار خواهر (با بازی هاروکا آیاسه، ماسامی ناگاساوا، کاهُو هیروسه و سوزو هیورسه) که در شهر یومیماچی زندگی می‌کنند را به تصویر می‌کشد.
۵-مادرم «My mother»
نانی مورتی، برنده نخل طلای سال ٢٠١١ به‌خاطر فیلم «اتاق پسر» این‌بار به سراغ یک کمدی- تراژیک رفته است. این کارگردان در جشنواره کن امسال فیلم «مادرم» را در بخش فیلم‌های بلند خواهد داشت. مارگریتا بای و جان تورتور از ستاره‌های این فیلم هستند. باید اشاره کرد نانی مورتی پیش از این با پنچ فیلم دیگر نیز در بخش مسابقه شرکت داشته است: آنچنان که فیلم «اینک انسان» در سال ١٩٧٨، «خاطره گرانمایه» در سال ١٩٩۴ جایزه بهترین کارگردان را برای این فیلم‌ساز به ارمغان آورد. فیلم‌هایی همچون «آپریل» در سال ١٩٩٨، «کایمن» در سال ٢٠٠۶ و «ما یک پاپ داریم» در سال ٢٠١١ از دیگر فیلم‌های این کارگردان بودند. همچنین فیلم جدید وی یعنی «مادرم» محصول مشترک ایتالیا و فرانسه است.
۶-جوانی «Youth»
پائولو سورنتینو در شصت‌وهشتمین دوره جشنواره کن با فیلم «جوانی» حضور یافته است؛ فیلمی که محصول مشترک ایتالیا، فرانسه، سوئیس و بریتانیا محسوب می‌شود. سورنتینو تاکنون شش‌بار در بخش مسابقه جشنواره کن حضور داشته است. در این درام انگلیسی‌زبان سورنتینو، مایکل کِین در نقش یک رهبر ارکستر بازنشسته بازی می‌کند که برای اجرا در مقابل ملکه الیزابت دوم و شاهزاده فیلیپ دعوت شده است.
٧-سیکاریو «Sicario»
سیکاریو از جدیدترین کارهای دنیس ویلنو محصول ایالات‌متحده آمریکاست. این کارگردان کانادایی در سال ٢٠٠٩ هم با فیلم پلی‌تکنیک در جشنواره کن حضور پیدا کرد. در این درام جنایی که داستانش حول موضوع قاچاق مواد در مکزیک می‌چرخد، امیلی بلانت، بینسیو دل تورو، جاش برولین و جان برنتال نقش‌آفرینی می‌کنند.
٨-دریای درختان «The Sea of Trees»
گاس ون‌سنت، کارگردان آمریکایی، در فیلم دریای درختان از حضور متیو مک‌کانهی و کِن واتانابه بهره برده است. این دو در این فیلم در نقش دو مردی ظاهر می‌شوند که برای خاتمه‌دادن به زندگی‌شان به «جنگل خودکشی» ژاپن رفته‌اند و تصادفی با یکدیگر آشنا می‌شوند. نائومی واتس دیگر ستاره این فیلم است. درباره ون‌سنت باید اشاره کرد وی با فیلم‌های «آخرین روزها» در سال ٢٠٠۵ و «پارانویید پارک» در سال ٢٠٠٧ در بخش مسابقه شرکت داشته است؛ فیلمی که جایزه ویژه شصتمین سالگرد جشنواره را برای او به ارمغان آورده بود. همچنین در سال ٢٠١١ فیلم «بی‌قرار» او در بخش کارهای نو به نمایش درآمد.
٩-مارگریت و ژولین «Marguerite and Julien»
والری دونزلی در فیلم مارگریت و ژولین از بازیگرانی همچون آنایس دموستیه و ژرمی الکایم استفاده کرده است. این فیلم از فیلمنامه‌ای اثر ژان گراولت برگرفته شده، این فیلمنامه قرار بود در دهه ٧٠ توسط فرانسوا تروفو ساخته شود.
ورود این فیلم به بخش مسابقه پس از موفقیت «اعلام جنگ» در سال ٢٠١١ در بخش هفته منتقدان، یک قدم بزرگ برای دونزلی محسوب می‌شود؛ فیلمی که محصول سینمای فرانسه است.
١٠- شاه من «Mon roi»
مایون، فیلم «شاه من» را به نمایندگی از سینمای فرانسه به کن ٢٠١۵ می‌برد. امانوئل برکوت از مهم‌ترین بازیگران این فیلم به‌شمار می‌رود. برکوت علاوه‌بر افتتاح جشنواره، با فیلم «سر بالا» در این فیلم در نقش یک زن پس از یک رابطه عاشقانه عمیق و ویرانگر ظاهر شده است. مایون پیش از این با فیلم «پولیس» در سال ٢٠١١ در جشنواره کن شرکت و با این فیلم جایزه هیأت داوران را ازآن خود کرده بود.
١١-کوه‌ها از جا کنده خواهند شد
«Mountains May Depart»
جیاژانکه اولین فیلمی که در خارج از چین فیلمبرداری کرده را به جشنواره کن فرستاده است. این فیلم چندنسل را در سال‌های ١٩٩٠، ٢٠٠۵ و حال حاضر به تصویر می‌کشد. «لذت مبهم» در سال ٢٠٠٢، «٢۴ شهر» در سال ٢٠٠٨ و «ذره‌ای گناه» در سال ٢٠١٣ که جایزه بهترین فیلمنامه را ازآن خود کرد، از دیگر فیلم‌های جیاژانکه هستند. مستند «ای‌کاش می‌دانستم» نیز در سال ٢٠١٠ در بخش کارهای نو و نگاهی نو از این کارگردان به نمایش درآمد.
١٢-خرچنگ «The Lobster»
از قرار معلوم تحسین‌شدن فیلم قبلی یورگوس لانتیموس سبب شده تا وی فیلم جدیدش یعنی خرچنگ را که محصول مشترک ایرلند، هلند، فرانسه و یونان و بریتانیاست را به بخش جشنواره کن ٢٠١۵ بفرستد. لانتیموس در این فیلم یک پادآرمان شهری را در آینده تصویر می‌کند که در آن انسان‌های مجرد دستگیر می‌شوند و مجبورند در ظرف ۴۵ روز از تجرد بیرون بیایند. کُلین فارل، راشل ویز، بن ویشا، اولیویا کُلمن، لئا سیدو و جان رِیلی از جمله ستاره‌های این فیلم هستند.
١٣-مکبث «Macbeth»
فیلم مکبث که به کارگردانی جاستین کورزل در جشنواره کن امسال شرکت خواهد کرد، محصول مشترک بریتانیا، فرانسه و ایالات‌متحده آمریکاست. فیلم مکبث زوج تشنه قدرت شکسپیر را روایت می‌کند. مایکل فاسبندر و ماریون کوتیار از مهم‌ترین بازیگران این فیلم هستند. باید اشاره هم کرد که ورود این فیلم به بخش مسابقه یک گام بلند برای کورزل تلقی می‌شود. دلیل این مسئله هم این است که فاسبندر، کوتیار و کورزل امسال فیلم بسیار موردانتظار «کیش یک آدمکش» را نیز در دست ارائه دارند.
١۴- بلندتر از صدای بمب «Louder Than Bombs»
«خواکیم تریه» با فیلم بلندتر از صدای بمب محصول مشترک نروژ، فرانسه و بلژیک وارد صحنه کن ٢٠١۵ شده است. این فیلم پرستاره در مورد اطلاعاتی است که سه سال پس از مرگ یک عکاس جنگ (با بازی ایزابل هوپرت) بر اثر تصادف رانندگی، افشا می‌شود. گابریل بایرن و جسی آیزنبرگ در نقش همسر و پسر این زن بازی می‌کنند. این کارگردان پیش از این هم در بخش نگاه نو جشنواره کن با فیلم «اسلو,٣١» ظاهر شد که بسیار موردتحسین قرار گرفت.
١۵-کارول «Carol»
«تادهاینس» برای فیلم کارول از «کیت بلانشت» استفاده کرده است. همچنین «رونی مارا» هم در این فیلم که محصول مشترک ایالات‌متحده و بریتانیاست، بازی می‌کند. این فیلم اقتباسی، رابطه یک کارمند جوان و تنهای بنگاه املاک با یک زن مسن‌تر در دهه ١٩۵٠ در نیویورک را به تصویر می‌کشد. این درام هاینس اولین حضور او را در جشنواره کن پس از ١٩٩٨ که با «معدن طلای مخملی» از هیأت داوران جایزه دستاورد هنری دریافت کرده بود، رقم می‌زند.
١۶-قاتل «Assassin»
«هو شیانو شین» با فیلمی رزمی به بخش مسابقه فیلم‌های بلند جشنواره فیلم کن قدم گذاشته است. «قاتل» که پس از چندین‌سال تأخیر بالاخره به اتمام رسیده، هفتمین فیلم شرکت‌کننده این کارگردان در بخش مسابقه کن است. این فیلم رزمی که در دوران دودمان تانگ می‌گذرد، با هنرمندی شو کی و چانگ‌چن اولین فیلم این کارگردان بزرگ تایوانی پس از «پرواز بادکنک قرمز» است. پرواز بادکنک قرمز کارهای نو و نگاهی نو را در سال ٢٠٠٧ افتتاح کرد.
١٧-اِران «Erran»
ژاک اودیار فرانسوی در شصت‌وهشتمین دوره جشنواره کن، فیلم «اران» را خواهد داشت. این کارگردان در این فیلم زندگی یک مهاجر تامیلی سریلانکایی (با بازی وینسنت روتیرز) که به‌عنوان مستخدم یک مجتمع مسکونی فعالیت می‌کند را به‌تصویر می‌کشد؛ فیلمی که آکنده از دردها و رنج‌های یک مهاجر است.
بخش نوعی نگاه
همچنین در بخش نوعی نگاه شصت‌وهشتمین جشنواره کن هم ١۴ فیلم شرکت می‌کنند. «مدونا» به‌کارگردانی شین سون، «مریلند» ساخته آلیس وینکور، «جهت چهارم» اثر گورویندرسینگ، «گنج» ساخته کورنلیو پورامبویو، «ناهید» اثر آیدا پناهنده، «انتخاب‌شده‌ها» به‌کارگردانی دیوید پابلوس، «بی‌حیا» از اوه سیئونگ اوک، «یک‌طبفه پایین» ساخته رادو مانتین، «روی دیگر» ساخته روبرتو مینروینی، «The High Sun» اثر دالیبور ماتانیچ، «من یک سرباز هستم» به‌کارگردانی لارن لاریویه ، «سفر به ساحل» از کیوشی کوروساوا، «Rams» اثر گریمور هاکونارسونو و «پرواز در تنهایی» ساخته نیراج قیوان، ١۴ فیلم شرکت‌کننده در این بخش هستند.
شرق