این مقاله را به اشتراک بگذارید
سحر آزاد
فرهاد فخرالدینی ادغام دو ارکستر سمفونیک تهران و ارکستر ملی ایران را از بنیان، اشتباه می‌داند و معتقد است زمانی حاضر به همکاری مجدد با ارکستر ملی ایران است که هریک از این دو ارکستر استقلال خود را حفظ کرده باشند. اشاره او به تصمیمی است که روز شنبه، پنجم اردیبهشت به‌صورت رسمی از سوی علی رهبری در نشستی خبری اعلام شد. در پی این اقدام، دو ارکستر در قالب یک ارکستر به نام ارکستر سمفونیک ملی ایران با مدیریت هنری علی رهبری فعالیت خواهند کرد. این اقدام درحالی صورت می‌گیرد که پیش از این علی رهبری به‌عنوان مدیر ارکستر سمفونیک تهران و فرهاد فخرالدینی در سمت رهبر ارکستر ملی ایران انتخاب شده بودند و حالا با یکی‌شدن این دو ارکستر، فرهاد فخرالدینی می‌گوید استقلال ارکستر ملی از بین می‌رود. به همین بهانه با او گفت‌وگو کردیم:
دلیل مخالفت شما با طرح ادغام ارکستر سمفونیک و ملی چیست؟
اصولا دلیل اینکه حاضر شدم دوباره بعد از شش‌سال بر سر کار برگردم، این بود که حس کردم با آمدن دولت جدید و آقای مرادخانی که او را می‌شناسم، فضای مناسبی برای کار ایجاد شده است و می‌توانم به فعالیت خودم ادامه دهم. رئیس‌جمهور محترم قول احیای ارکستر ملی و ارکستر سمفونیک را داده بود و از اول قرار بود دو ارکستر احیا شوند. من هم با این شرایط پذیرفتم که بر سر کار بیایم. برهمین اساس بود که مشغول آماده‌کردن قطعات جدیدی شدم و از همکارطرح ادغام ارکستر سمفونیک و ملیانم هم دعوت به کار کردم. آزمونی هم گرفتیم و برای انتخاب نوازندگان شایسته از کارشناسان درجه‌یک که معلم و استادان بسیاری از نوازندگان فعلی هستند مانند همایون رحیمیان، سیاوش ظهیرالدینی، علیرضا خورشیدفر، کریم قربانی و… استفاده کردیم. این آزمون حدود پنج، شش‌ماه قبل در تالار رودکی برگزار شد. پس از انجام آزمون، ۵۵ نفر برای ارکستر ملی انتخاب شدند ضمن اینکه به بودجه درنظرگرفته‌شده هم توجه کردیم یعنی تعداد افراد انتخابی براساس بودجه بود و اگر اعلام می‌شد به اندازه ۶٠ نفر بودجه دارند، نوازنده‌های خوب دیگری هم بودند که می‌توانستند در فهرست اعضای ارکستر ملی قرار بگیرند. این آزمون با دقت بالایی برگزار شد و امتیاز شرکت‌کنندگان مشخص و درجه‌بندی‌ها به‌صورت کتبی انجام شد، ما امیدوار بودیم ارکستر کارش را شروع کند، خودم هم شروع به کار کردم و از همکارانم خواستم آثار تازه‌ای بسازند. حتی تعداد آثار ساخته‌شده به‌قدری زیاد بود که برای آیین بازگشایی ارکستر ملی نمی‌دانستیم کدام‌یک از آنها را انتخاب کنیم. تصور من این بود که مسئولان به وعده‌شان عمل می‌کنند درحالی‌که به وعده رئیس‌جمهور عمل نشد و این موضوع مایه تأسف من است. در تمام جلساتی که برای احیای ارکستر سمفونیک برگزار شد، همواره بر دو مسئله تأکید داشتم که اولین نکته استقلال ارکستر ملی و دومین آن، درنظرگرفتن حقوق خوب و متناسب در شأن نوازندگان بود. حتی برای اینکه بتوان شرایط را با بودجه سازگار کرد، پیشنهاد کردم به تناسب کارکرد نوازندگان، حقوق‌ها تعیین شود اما با این وجود، احساس من این است که تصمیم برای ادغام دو ارکستر از قبل گرفته شده بود و شنیده‌ام آقای رهبری از ابتدای ورودش گفت: ارکستر ملی را می‌خواهیم چکار؟! از آنجا که من و او دوستان صمیمی بودیم، در صحبت‌هایی که با یکدیگر داشتیم، از من دعوت کرد تا کار را با هم شروع کنیم اما من گفتم یک ارکستر نمی‌تواند وظایف دو ارکستر را با هم انجام دهد. ارکستر ملی برای نغمات موسیقی ملی طراحی شده و ارکستر سمفونیک برای آثار جهانی. آقای رهبری متوجه این موضوع نیست که پرده‌شناسی موسیقی ایرانی با موسیقی اعتدال‌یافته فرق دارد. در موسیقی سمفونیک، پرده‌ها معتدل شده‌اند در صورتی که در موسیقی ایرانی این‌طور نیست. او گفته است قطعاتی که ٣٠ سال قبل برای ارکستر ملی نواخته می‌شد، قدیمی هستند، با این شرایط، موسیقی افرادی مانند بتهوون و… قدیمی و موزه‌ای نیست؟ آقای رهبری همچنین از اصطلاح خاویار و کله‌پاچه صحبت کرده است، یعنی موسیقی ایرانی کله‌پاچه است؟ اینها چه استدلال‌هایی است که گفته می‌شود؟ ما باید رعایت احترام هم را بکنیم و حرمت هر دو نوع موسیقی را نگه داریم.
با توجه به صحبت‌هایتان، فکر می‌کنید ارکستر سمفونیک ملی ایران از عهده اجرای خوب موسیقی ملی برمی‌آید؟
اگر بخواهند آثار تعدیل‌شده را اجرا کنند، این کار عملی است اما همین مسئله هم نیاز به شناخت دارد. همه از عهده اجرای موسیقی ایرانی برنمی‌آیند مگر اینکه ارکستر ادغام‌شده بخواهد بخشی از موسیقی ما را که در فواصل موسیقی فرنگی نمی‌گنجد، اجرا کند که من به‌هیچ‌وجه حاضر به این کار نیستم. ما غیرت ملی داریم و باید هویت ملی خود را حفظ کنیم.
همان‌طور که خود شما هم اشاره کردید، جلساتی میان شما و علی رهبری برگزار شده است. در این جلسات بر سر چه موضوع‌هایی صحبت شد؟
من در این جلسات گفتم که حاضر به همکاری با ارکستر جدید نیستم. تا موقعی که ارکستر ملی و ارکستر سمفونیک، مستقل نشوند، حاضر به همکاری نخواهم شد. نه خودم در امور ارکستر سمفونیک دخالت می‌کنم نه اجازه می‌دهم کسی در کارهای ارکستر ملی دخالت کند.
پیش از ادغام دو ارکستر قرار بود ارکستر ملی مستقلا احیا شود، چه اقدامی از سوی دولت انجام شد و آیا بودجه‌ای در اختیار ارکستر قرار گرفت؟
هیچ‌کاری از سوی آنها صورت نگرفت. در حقیقت هزینه نت‌نویسی‌ها را هم خود من باید جبران کنم.
یعنی بودجه‌ای به ارکستر داده نشده بود؟
خیر، اصلا هنوز به اینجا نرسیده بودیم که بابت خرید آهنگ و… صحبت کنیم. من یک عمر است که با ایثار کار می‌کنم و هنوز که هنوز است، با عشق فعالیت می‌کنم. در مقابل این کارها تنها انتظار داشتم قدر این زحمات را بدانند.
پس در این مدت تمرین یا دیداری با اعضای ارکستر نداشتید؟
اصلا ارکستر تشکیل نشده بود که بخواهیم تمرینی انجام دهیم. تمام کارها بر اساس صحبت‌های شفاهی انجام می‌شد. تاریخی را هم که برای بازگشایی ارکستر اعلام شد، خود من پیشنهاد کرده بودم چون قبلا قرار بود پیش از عید نوروز ارکستر ملی روی صحنه برود اما من گفتم برای اینکه ارکستر حضور پررنگ‌تری داشته باشد و قطعات جدید هم آماده شود، ارکستر اردیبهشت بازگشایی شود. در سنی نیستم که تن به هرچیزی بدهم. موقعی حاضر به همکاری می‌شوم که ارکستر ملی و ارکستر سمفونیک از هم جدا باشند و استقلالشان حفظ شده باشد.
با توجه به تعطیلی طولانی‌مدت ارکستر ملی، فکر می‌کنید مهم‌ترین موضوعی که باید برای احیای آن به آن توجه کرد، چیست؟
این کار به حمایت مسئولان نیاز دارد. وقتی قولی داده می‌شود، آنقدر بدعهدی نکنند. بگذارند خادمان موسیقی ملی، کارشان را انجام دهند. مایه تأسف است که کارها بدون کارشناسی صورت می‌گیرد و به‌نظرم در این تصمیم مقداری نظر شخصی و اعمال غرض وجود دارد. تهران به این بزرگی باید حداقل ٣٠ ارکستر داشته باشد، حالا ما می‌خواهیم همین دو ارکستر را هم با هم ادغام کنیم؟ این طرح از بنیان، غلط است. درواقع با این طرح ارکستر ملی مصادره شده است.
شرق