این مقاله را به اشتراک بگذارید
نشر نی امسال با چند عنوان کتاب جدید در حوزه تاریخ، علم و دین در نمایشگاه حضور دارد: «درآمدی کوتاه به مغز»، «فرهنگ علمی دانش‌آموز»، «تاریخ هشتادساله دانشکده فنی»، «نواندیشان ایرانی؛ نقد اندیشه چالش‌برانگیز و تأثیرگذار در ایران معاصر» و «ابن بطوطه» که این آخری بازسازی سفرنامه مهم ابن بطوطه است به قلم محمد‌علی موحد.
ابن بطوطه
۵٧ سال از ترجمه فارسی «رحله» یا سفرنامه ابن بطوطه به زبان فارسی می‌گذرد و این کتاب تابه‌امروز بیش از هشت مرتبه تجدیدِ چاپ شده است. چاپ اول «سفرنامه ابن بطوطه» به‌صورت یک جلدی از سوی بنگاه ترجمه و نشر کتاب، در یک مجلد قطور منتشر و از چاپ دوم به بعد در دو مجلد منتشر شد. در سال ١٣٧۶ محمد‌علی موحد، مترجم کتاب، جذاب‌ترین و تکان‌دهنده‌ترین بخش‌های سفرنامه را در قالب کتاب «ابن بطوطه» بازسازی کرد و در این کتاب مسائل مهمی از قبیل نقش فردی و اجتماعی زنان، قدرت سیاسی، دین و دولت، آموزش و فرهنگ و بسیاری موضوعات مهم دیگر را با تحقیق در سفرنامه ابن بطوطه و منابع دیگر آن روزگار برای خواننده غیرمتخصص بازنویسی کرد. سیره و عملکرد طبقات حاکمه و نگرش و روش پادشاهان و دیوانیان، راه و رسم عالمان و فقیهان، مراسم و آداب و تشریفات جاری، چگونگی گذران زندگی مردم، وضع شهرها، تشکل‌های صنفی، صنایع و تولیدات، مدرسه‌ها و خانقاه‌ها، شادی، ماتم و…، از مباحثی هستند که در کتاب به آنها پرداخته می‌شود. نگاهی گذرا به اصطلاحاتی که در سفرنامه آمده مثلا خدمت نوبتی، مراتب، چتردار، کلیددار، خاصگی، تخت، صندلی، سراچه، بارگاه، خرگاه یا آنجا که به تشکیلات دیوان و اداره مملکت مربوط می‌شده یا آنچه در میان سپاهیان و اهل جنگ متداول بوده است، همه از نفوذ فرهنگی ایرانیان خبر می‌دهد. حکایت سفرهای ابن بطوطه در ایران، البته برای ما ایرانیان جالب‌تر و شنیدنی‌‌تر است. وی بسیاری از نقاط ایران را ندیده، ولی برخی شهرها چون هرمز، لارستان، شیراز، اصفهان و شوشتر را دو بار و شهرهایی چون تربت‌جام، طوس، مشهد، نیشابور و بسطام را یک‌بار دیده است. معمولا توصیف او از شهرهایی که دو بار آنها را دیده با جزئیات بیشتری توأم است، اگرچه در بسیاری از موارد گزارش‌های دو سفر را در یکدیگر ادغام می‌کند و ملاقات‌هایی را که در سفر دوم داشته، ضمن حکایت سفر اول می‌آورد. کتاب «ابن بطوطه» مشتمل بر دو بخش است؛ در بخش نخست، اطلاعات شخصی در مورد شخصیت ابن بطوطه و سفرهای او آورده شده و در بخش دوم، اوضاع اجتماعی مناطقی که به آنها سفر کرده، بررسی شده است. کتاب با طرح پرسش‌هایی درباره علل عقب‌ماندگی و انحطاط جوامع اسلامی، ذهن خواننده را درگیر مواجهه سنت و مدرنیته می‌کند. این کتاب در ویراست اول، توسط انتشارات طرح نو در سال ١٣٧۶ و در ویراست دوم، اخیرا از سوی نشر نی وارد بازار نشر شده است.
فرهنگ علمی دانش‌آموز
«فرهنگ علمی دانش‌آموز» امریکن هریتیج برای دانش‌آموزان بالاتر از ۱۲ سال تدوین شده است و زبان علم را برای این دانش‌آموزان و دیگر علاقه‌مندان به علوم تجربی رمزگشایی می‌کند. در این فرهنگ، آخرین پیشرفت‌های شیمی، فیزیک، زیست‌شناسی، زمین‌شناسی، اخترشناسی، بوم‌شناسی و بسیاری رشته‌های دیگر گنجانده شده است. تعریف‌ها به زبانی ساده و روشن ارائه شده‌اند و حتی دانش‌آموزانی که تازه مطالعه علوم را شروع کرده‌اند، می‌توانند آنها را بفهمند و از آنها استفاده کنند. بیش از پنج هزار مدخل و تعریف دقیق که بیش از ۵۰۰ مدخلِ آن خاص ترجمه فارسی است، به‌همراه جدول‌ها و نمودارهای مفید شامل جدول تناوبی، نمودار زمان زمین‌شناختی، نمودار زمانی پیشرفت در محاسبات و نمودار روزآمدشده‌ای از منظومه شمسی در این فرهنگ گردآوری شده است. این فرهنگ با ترجمه مجید ملکان و محمد‌رضا افضلی منتشر شده است.
فقه حکومت اسلامی و تحول آن
کتاب «فقه حکومت اسلامی و تحول آن» از معدود کتاب‌های مرجع در فقه سیاسی و حقوق اساسی از دیدگاه اسلام محسوب می‌شود. دکتر عبدالرزاق احمد سنهوری، که پدر معنوی و فکری حقوق‌دانان عرب به‌شمار می‌آید، در سال ۱۹۲۶ میلادی، این کتاب را تألیف کرده است و یکی از آثار مهم منتشرشده بعد از سقوط دولت عثمانی و پایان خلافت تلقی می‌شود. مؤلف، دیدگاه‌های جدید در جهان اسلام و غرب را به‌خوبی شناخته و پاسخ‌های مقتضی به نیازهای سیاسی و حکومتی داده است.
سنهوری، مذاهب اسلامی را نیز بررسی دقیقی کرده و مشترکات آنها را، بنابه استنباط خود، به‌صورت علمی و منسجم عرضه کرده است. مبنا و اساس نظریه‌های فقهی ائمه اهل سنت را حلاجی کرده و با نقد علمی، به جمع‌بندی بهترین آرا، به‌همراه شواهدی از سایر مذاهب اسلامی، پرداخته است. اصول و اهداف حکومت، مبانی و سیر تحولات تاریخی و فقهی آنها، صلاحیت‌های حاکم و شرایط انتخاب آن، تفکیک قوا، مسئولیت و صلاحیت‌های جامعه، شرایط پایان و سقوط ولایت و درنهایت نحوه تعامل با تعدد و استقلال حکومت‌ها، از مهم‌ترین مباحث کتاب است. این کتاب با ترجمه صباح زنگنه، توسط نشر نی منتشر شده است.
تاریخ هشتادساله دانشکده فنی
«تاریخ هشتاد ساله دانشکده فنی دانشگاه تهران: داستان یک خانه، داستان یک سرزمین»، عنوان کتابی تحقیقی از مقصود فراستخواه است. این تحقیق در پی یافتن پاسخی برای پرسش‌هایی از این دست است: سیر تاریخی تطورات دانشکده قبل و بعد از انقلاب چگونه بود؟ دانشکده در ادوار مختلفِ حیات و فعالیت خود چه عملکردی داشت و منشأ چه آثاری شد؟ در این تحقیق که از نوع توصیفی و تحلیلی است، رویکرد روش‌شناسی تلفیقی، به‌صورت بررسی اسنادی، مراجعه به خبرگان و مطلعان کلیدی و تحلیل محتوای کیفی روایت‌ها و اسناد و متون و منابع با تأکید بر زمینه‌کاوی تاریخی، به‌کار رفته است.
مطالعه تاریخ دانشکده فنی، علاوه‌بر اینکه به‌طور کلی از حیث مطالعه تاریخ یک نهاد اجتماعی سودمند است، به‌طور خاص نیز از سه منظر می‌تواند حائزِ اهمیت و ضرورت باشد؛ نخست، از نظر نقشی که در تاریخ آموزش عالی ایران دارد. در مرتبه دوم، نقش محوری و کلیدی‌ای که دانشکده فنی در شکل‌گیری و توسعه حرفه مهندسی داشت و سومین دلیل، اهمیت مطالعه تاریخ دانشکده فنی، نقشی است که این نهاد در تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران داشته است.