نگاهی به زندگی و کارنامه هما روستا / بازیگران از هما روستا می گویند

این مقاله را به اشتراک بگذارید

اشتراک گذاری

‘

همای مسافران

هما روستا بازیگر «از کرخه تا راین» و« مسافران » از دنیا رفت

هما روستا به سال ۱۳۲۵ در تهران در خانواده‌ای سیاسی به دنیا آمد. پدرش رضا روستا از مبارزان ضد رضا شاه بود. جبر تاریخی موجب شد که کودکی‌اش به عنوان فرزند خانواده‌ای مهاجر در مملکتی که آن موقع اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی نامیده می‌شد، بگذرد. جوانی‌اش را در رومانی گذراند و مدرک فوق لیسانس خود را از دانشکده هنرهای دراماتیک بخارست دریافت کرد. در سال ۱۳۴۹ به ایران بازگشت. نخستین تجربه زندگی هنری هما روستا بازی در فیلم «دیوار شیشه‌ای» به کارگردانی ساموئل خاچیکیان در سال ۱۳۵۰ و کارگردانی نمایش «باغ وحش شیشه‌ای» تنسی ویلیامز با بازی دانشجویان دانشکده هنرهای دراماتیک در سال ١٣۵١ بود.

فیلم‌شناسی سینمایی: ۱۳۸۶ – رفیق بد/ ۱۳۸۰ – لژیون/ ۱۳۷۵ – زن امروز/ ۱۳۷۲ – کودکانی از آب و گل/ ۱۳۷۱ – دو همسفر (اصغر هاشمی) ۱۳۷۱ – از کرخه تا راین (ابراهیم حاتمی‌کیا) / ۱۳۷۰ – مسافران (بهرام بیضایی) / ۱۳۶۹ – تیغ آفتاب/ ۱۳۶۹ – ملک خاتون/ ۱۳۶۸ – تمام وسوسه‌های زمین (حمید سمندریان) / ۱۳۶۶ – پرنده کوچک خوشبختی (پوران درخشنده) / ۱۳۶۵ – گزارش یک قتل (محمدعلی نجفی) / ۱۳۵۰ – دیوار شیشه‌ای (ساموئل خاچیکیان)

فیلم‌شناسی: تلویزیونی ۱۳۸۷ – ترانه مادری/ ۱۳۸۰ – خاک سرخ (ابراهیم حاتمی‌کیا) / ۱۳۷۷ – محاکمه (حسن هدایت) / ۱۳۷۵ – شعبده‌باز (تله‌تئاتر) / ۱۳۷۴ – آخرین ستاره شب

تئاتر: آنتیگون در نیویورک (۱۳۸۶) / سانتاکروز (کارگردانی، نوشته ماکس فریش ۱۳۸۴) / زمستان (نوشته امید سهرابی ۱۳۸۳) / مرغ دریایی/ مرده‌های بی‌کفن و دفن/ گنجینه طلا و سرباز لاف زن/ دایی وانیا/ ببر گراز دندان/ باغ‌وحش شیشه‌ای (۱۳۵۱) / بازی استریندبرگ/ بازپرس/ ازدواج آقای میسیسیپی

او با حمید سمندریان، کارگردان مشهور تئاتر ایران ازدواج کرده بود. سمندریان نیز دو سال پیش یعنی در سال ١٣٩١ به علت بیماری سرطان درگذشت.

پیام رضایی

«ما به تهران نمی‌رسیم… ما می‌میریم…» عکس بالا شامگاه اول خردادماه است. عمارت مسعودیه با ابرهایی بر فراز و فرو رفته در نرمه باد‌های بهاری، آخرین محل عمومی بود که همای تئاتر ایران در آن حضور یافت. هرچند دوستان نزدیک‌ترش پس از آن شب نیز او را دیدند اما بیشتر تئاتری‌ها همان آخرین بار را به یاد دارند. آن شب یاران قدیمی و نو گرد هم بودند. از علی رفیعی و رضا بابک تا جوان‌ترهایی مثل حسن معجونی. عمارت مسعودیه اما جدیت همیشگی را نداشت. مسعودیه و تاریخش وا‌داده بود به صمیمیتی که آن شب در هوای بی‌قرار آنجا وجود داشت. هما روستا کیک تولد سمندریان را برید. نفس نفس زنان به روی صحنه رفت و مثل همیشه لبخند زنان تولد سمندریان را تبریک گفت. با لبخندهایی گرم و رنگی پریده در حالی که وقار همیشگی‌اش سعی می‌کرد ناخوش‌احوالی‌اش را پنهان کند. روستا به گواه دوستانش پر از شور زندگی بود. او حتی برای یادمان سمندریان پیشنهاد داد مراسم هر‌ساله در سالروز تولد سمندریان برگزار شود.

روستا چندوقتی بود که با بیماری دست و پنجه نرم می کرد. اما هنرمندان و اصحاب رسانه به احترام او که دوست نداشت خبری از بیماری‌اش منتشر شود، چیزی از این موضوع را به رسانه‌ها اعلام نکردند. آن شب در عمارت مسعودیه حال روستا با همیشه فرق داشت. رنگ آن لبخندها پریده بود و خس خس سینه‌اش را از دور هم می‌شد حس کرد. « ایشان از قبل از فوت استاد سمندریان سرطان سینه داشتند اما حال‌شان خوب شده بود که بیماری آقای سمندریان پیش آمد و بعد از فوت ایشان بیماری خانم روستا برگشت و این بار به شکل سرطان ریه. در طول این مدت هم شیمی‌درمانی‌های متعدد داشتند تا آخرین بار در خرداد که دکتر گفت اگر معجزه ای رخ دهد شش ماه و در غیر این صورت دو تا سه ماه ایشان در بین ما خواهند بود. » این‌ها را محمد رسول صادقی می‌گوید. مجری آن مراسم. عضو هیات امنای آکادمی سمندریان و از نزدیکان حمید سمندریان و هما روستا.

آن شب او چنان کیک تولد سمندریان را برید و چنان از او سخن گفت که گویی هرگز چیزی به نام مرگ وجود نداشته و نخواهد داشت. همین شور زندگی بود که حال و هوای عمارت مسعودیه را به کل تغییر داده بود. شاید چنان‌که هما روستا کیک تولد را می‌برید سمندریان با همان لبخندهای دلنشین از پشت درخت‌های عمارت به او زل زده بود.

روستا و سمندریان در کنار هم پس از آشنایی و ازدواج چنان تصویری از با هم بودن، عشق، دوستی و نوع‌دوستی ارایه دادند که مثال‌زدنی بود. روستا همیشه با یادآوری ابتدای ازدواج‌شان می‌گفت: «می‌دیدم این مرد که در خانه این همه مهربان و نرم است، در کار بسیار سختگیر و دیکتاتور است. وحشت کردم. فکر کردم نمی‌توانم با چنین مردی زندگی کنم اما او گفت: «همایی! اگر زندگی را از کار جدا کنی، می‌توانیم با هم باشیم و همه چیز خوب باشد.» «او این را به من یاد داد، خیلی سخت بود اما توانستم.»

دو روز بعد از همان مراسم بود که « ایشان به بیمارستان لاله منتقل و بستری شدند.خب خانم روستا برادری دارند در امریکا که ایشان هم پزشک هستند و درخواست کردند ایشان را به امریکا بفرستیم و ایشان به امریکا منتقل شدند.»

در روزهای ابتدایی مراجعت به امریکا روستا با پرتودرمانی، شیمی‌درمانی‌ و شیوه‌های درمانی خاص کمی رو به بهبودی رفت اما بعد ناگهان حال او شروع به وخیم‌تر شدن کرد. رسول صادقی با بغض ادامه می‌دهد: « این اواخر تقریبا قدرت تکلم را هم از دست داده بودند. با این‌همه ما از طریق شبکه‌های مجازی برای‌شان فیلم می‌فرستادیم. احساسات‌مان را به ایشان منتقل می‌کردیم و خب برای روحیه ایشان هم خوب بود. بعد هم برادرشان جواب ایشان را برای ما می‌فرستادند.»

روستا از طریق ترکیه به امریکا رفت و در این سفر همراه سال‌های اخیرش مهدخت اکرمی با او بود: «سخت‌ترین سفر زندگی‌ام بود و غم‌انگیزترین جدایی عمرم». بازیگر «پرنده کوچک خوشبختی» در ترکیه و پیش از مراجعت به امریکا هم، راهی بیمارستان شد. «آخرین تصویری که دارم این است که داشت از من دور می‌شد و اشک می‌ریخت. به من هم نگاه نمی‌کرد. می‌گفت نمی‌توانم نگاهت کنم اما برمی‌گردم.»

مهدخت اکرمی شب‌هایی را که در کنار او بوده است سخت توصیف می‌کند:«من سه سال با او زندگی کردم و هفت شب کنارش خوابیدم و آن شب‌ها سخت‌ترین شب‌های زندگی‌ام بود. دردش را می‌دیدم، از دکترها می‌شنیدم و به هیچ کس نمی‌گفتم.»

هما روستا با چشم‌های باز از دنیا رفت و با چشم‌های بسته باز خواهد گشت: «من به معجزه باور داشتم و فکر می‌کردم برمی‌گردد… در تمام طول این مدت من منتظر بودم و حالا فهمیدم باید به استقبالش بروم.»

هما روستا در مراسم خاکسپاری یارش حمید سمندریان گفت :«حمید همیشه می‌گفت آدم‌ها را دوست داشته باش» و به راستی که آدم‌ها را دوست داشت. شاید اگر بخواهیم از خصایل هما روستا حرف بزنیم این چند سال اخیر بیش از هر چیز تجسم شور زندگی و مقاومت در برابر بیماری بود. «اسطوره مقاومت بود. با اینکه خودش داشت شیمی‌درمانی می‌شد اما برای بیماران سرطانی نمایشنامه‌خوانی برگزار می‌کرد و در این کار اینقدر انرژی از خودش نشان می‌داد که هیچ کس باور نمی‌کرد خود هم سرطانی باشد. امیدوارم روحش آرام باشد و روحش بدون درد و رنج آرام بگیرد.»

ظاهرا او در لحظات پایانی عمرش به خانواده‌اش می‌گوید: «مرا پیش حمید ببرید…»

و این‌گونه بود که همایی حمید سمندریان در شامگاه چهارم مهرماه و درست در زادروزش به پایان این سفر رسید و ما را ترک کرد و شاید همین شور زندگی بود که سبب شد مرگ او همواره با تولدش قرین باشد. حالا برای همیشه آن جمله به‌یاد‌ماندنی «مسافران» معنایی تازه خواهد یافت: «ما به تهران نمی‌رسیم…ما می‌میریم…» هما روستا از ما جدا شد و به دلتنگی سه‌ساله‌ برای حمیدش پایان داد. اما یادش و میراثی که آغشته به عشق و سرشار از نوع‌دوستی بود برای ابد در میان ما خواهد ماند. اشک‌های ما و لبخندهای حمید و هما امروز بیش از هر چیز یادآور آن صورتک‌های تئاتر است. روحش در شادی و آرامش…

****

وقتی فضای مجازی سوگوار می‌شود

در پی درگذشت هما روستا هنرمندان مختلف در صفحات شخصی خود به این موضوع واکنش نشان دادند.

محمدعلی کشاورز در صفحه‌ای اینستاگرامی که زیرنظر او اداره می‌شود با انتشار چند عکس قدیمی از هما روستا نوشته است: «هما روستا درگذشت. خبری بسیار تلخ و ناگوار. با شنیدن این خبر به یاد خاطرات دوری افتادم. نخستین کار صحنه‌ای این بانوی هنرمند که تازه وارد ٣٠ سالگی شده بود، نمایش بازی استریندبرگ به کارگردانی زنده‌یاد حمید سمندریان. اسماعیل شنگله و من در کنار هما روستای نازنین ایفاگر نقش‌های این نمایش بودیم و چقدر خوش درخشید. در آخرین تماسی که با هم داشتیم قرار شد هر دو صحیح و سلامت مجددا یک کار تئاتر بکنیم اما حیف و صد حیف… تسلیت به کاوه عزیز، خانواده محترم و همه جامعه هنری و مردم خوب این سرزمین. روحت شاد.»

لیلا حاتمی، بازیگر سینما نیز در صفحه اینستاگرامش با انتشار عکسی از هما روستا نوشته است: بدرود همای نازنین. آسمونی شدنت مبارک. او سپس تاریخ تولد و درگذشت هما روستا را نوشته است: ٣/٧/١٣٢۵- ٣/٧/١٣٩۴

آتیلا پسیانی عکسی از هما روستا را در صفحه‌ اینستاگرامش منتشر کرده و نوشته است: پرواز هما روستای عزیز، روحش شاد و یادش گرامی.

فرهاد آییش در صفحه اینستاگرام خود با انتشار عکسی از هما روستا نوشته است: همای عزیز روحت شاد و یادت همیشه در ذهن‌مان. او سپس این شعر قیصر امین‌پور را نوشته است: حرف‌های ما هنوز ناتمام / تا نگاه می‌کنی وقت رفتن است/ باز هم همان حکایت همیشگی! / پیش از آنکه با خبر شوی/ لحظه عزیمت تو ناگزیر می‌شود/‌ ْی./ ناگهان چقدر زود دیر می‌شود.

حامد بهداد نیز با انتشار عکسی از هما روستا نوشته است تولد دوباره مبارک بانو. روحتون قرین رحمت .

باران کوثری نیز در صفحه اینستاگرامش نوشته است: هنرمند ماند و هنرمندانه زندگی کرد. او سپس این شعر را نوشته است: به کجا چنین شتابان.

رضا رویگری نیز نوشته است: درگذشت هنرمند پیشکسوت سینما و تئاتر خانم هما روستا همسر زنده‌یاد حمید سمندریان را به جامعه هنری و مردم عزیز ایران تسلیت عرض می‌کنم. تولد ۴ مهر ١٣٢۵و فوت ۴ مهر ١٣٩۴

لاله اسکندری هم نوشته است: هما روستا هم از میان ما رفت… در سالروز تولدش ابدی شد. روحش شاد.

آنا نعمتی هم با انتشار عکسی از حمید سمندریان و هما روستا شعری را در صفحه اینستاگرامش منتشر کرده و در پایان نوشته است: همای عزیزم هم دلش برای دلی تنگ بود همیشه، روح استاد عزیزم حمید سمندریان هم شاد. تسلیت به خانواده تئاتر، تسلیت به جامعه هنری و هنرمندان.

پولاد کیمیایی اما درباره قطعیت این خبر مطمئن نبوده و نوشته: «واقعا نمیدونم شایعه است یا نه ولی امیدوارم که باشه شنیده‌ام بانو هما روستا از بین ما رفت، خدا رحمت کنه، تسلیت به همه خانواده تئاتر و سینما.»

لادن طباطبایی هم عکسی از هما روستا منتشر کرده و نوشته است: هما، سعادت حمید بود… بالاخره رفت تا در مرگ هم همچون زندگی در کنارش باشد… استاد جاودانم… . همایت آمد، برخیز و جوان شو… چون شروع آشنایی… او هم همان خواهد بود که تو دیدی روز اول… همان دختر جوان پرشور با چشمانی که چون چشمان تو آسمانی بودند… و در پیوند دوباره شما، شاهدانی از دور خواهند بود… اسطوره‌هایی که فصل مشترک شما بودند و ماندند…

صابر ابر هم در صفحه اینستاگرامش نوشته است: دیشب وقت خواب، به سقف خیره بودم و با بهمن کوتاه حرف زدم، بهمن رفیق عجیبی بود! آرام و مهربان، با چشم‌هایی تکلیف روشن، از آدم‌هایی که خبر از جان‌شان داری خوشم می‌آید، بهمن از آنها بود، معلوم بود! شاید این اواخر به خاطر شلوغی و زیاد بودن کارهایم کم دیدم‌شان اما حواسم کنارشان بود. خدا مینا را حفظ کند و به او و خانواده آرامش و صبر بدهد… مینا جان… صبح بیدار می‌شوم و می‌فهمم بانو هم رفته، چه مهمانی بزرگی خدا دارد… هما جان هم تولدش را آنجا گرفت… بهمن هم آنجاست. در آغوش خدا.

بهنام تشکر نیز عکسی از هما روستا و حمید سمندریان را در صفحه اینستاگرامش منتشر کرده و این شعر محمدرضا عبدالملکیان را نوشته است: زیبا، زیبا… هوای حوصله ابریست/ چشمی از عشق ببخشایم/ تا رود آفتاب بشوید دلتنگی مرا/ زیبا، زیبا تمام حرف دلم این است… من عشق را به نام تو آغاز کرده‌ام… در هر کجای عشق که هستی… آغاز کن مرا.

مرجانه گلچین نیز عکسی از هما روستا و حمید سمندریان در مراسم بزرگداشت سمندریان منتشر کرده و نوشته است: تسلیت به جامعه هنری، تسلیت به خانواده محترم خانم روستا و استاد سمندریان روحشون شاد.

نگار جواهریان هم در صفحه اینستاگرامش درگذشت هما روستا را به خانواده این هنرمند و جامعه هنری تسلیت گفته است.

آزاده نامداری، مجری تلویزیون نیز در اینستاگرام نوشت: «خداحافظ. نسل بی‌خاطره من هرروز گذشته‌اش خالی‌تر میشه. تسلیت میگم.»

بهاره رهنما هم صفحه اینستاگرامش را سیاه کرده و نوشته است: اومدم بی‌دلیل و با دلیل بنویسم: سپیده که سر زند نخستین روز از روزهای بی‌تو آغاز می‌شود. گمانم شعری است از منوچهر آتشی که ناگهان خبر عجیب سفر ابدی بانو هما روستا رو شنیدم. امشب کلا طعم گس خرمالوهای پاییز رو داشت، طعم رفتن و بی‌خود نبود بیتوته این شعر در ذهنم. تسلیت میگم به جامعه هنری و مردم ایران اگرچه شک ندارم مرگ فقط آغاز یک سفر است و این روزا گاهی خودمم دلتنگ این سفرم. من تو نمایش باغ آلبالو افتخار دارم نقشی‌رو بازی کنم که سال‌ها پیش خانم روستا بازی کردند. رانووسکایای شکوهمند باغ آلبالو بی‌شک بانو بود و بس.

محسن تنابنده هم عکسی از هما روستا را منتشر کرده و نوشته است: بانو جان بدرود.

الیکا عبدالرزاق نیز با انتشار عکسی از هما روستا نوشته است: هما روستای نازنین از میان ما رفت. باورم نمیشه، یادتون همیشه تو قلب و روحم زنده و ماندگار خواهد ماند‌ای نمونه و الگوی یک بانوی تمام‌عیار.

امین زندگانی هم نوشته است: درگذشت بانو هما روستا را به خانواده سینما و تئاتر تسلیت عرض می‌کنم.

لیلا بلوکات نیز در صفحه اینستاگرامش نوشته: سلام و تسلیت برای از دست دادن بانوی هنرمند هما روستای عزیز به تمام هنرمندان و مردم ایران. متاسفم، روحشون شاد.