این مقاله را به اشتراک بگذارید
مسئله هویت
«منشی رازدار» عنوان نمایش‌‌نامه‌ای است از تی.اس.الیوت که به‌تازگی منتشر شده است. الیوت از مهم‌ترین شاعران معاصر انگلیسی زبان است که تأثیر زیادی بر شعر معاصر گذاشته است. او همچنین نقدها و مقالات زیادی هم نوشته است اما به جز اینها، چند نمایش‌نامه هم در بین آثار الیوت دیده می‌شود. اولین نمایش‌نامه الیوت، «سوئینی اگونیستس» که زبان و موسیقی کلام ویژه الیوت در آن دیده می‌شود، در زمان انتشارش برای همگان قابل‌فهم نبود. هشت سال بعد از این و در سال ١٩٣۴، الیوت شعر نمایشی «صخره» را به چاپ رساند و سال بعد از آن نمایش‌نامه «قتل در کلیسای جامع» را نوشت. الیوت در این نمایش‌نامه از صحن و محراب کلیسای جامع به جای صحنه نمایش استفاده کرده بود. او در نمایش‌نامه دیگرش با عنوان «کوکتل پارتی»، به سراغ کسالت‌های جهان مدرن رفت و ابتذال شرایط اجتماعی جهان عصرش را به تصویر کشید. در بخشی از توضیحات کتاب درباره آثار نمایشی الیوت آمده: «الیوت به معنای بسیار خاص و بسیار محدود نمایش‌نامه‌نویس است؛ اما محدودیت‌های خود را می‌شناسد و شکل خاص نمایش‌نامه‌نویسی او منسجم، قائم‌بالذات و فوق‌العاده اجرائی است و بیشتر عناصر یک نمایش‌نامه، عملا در نمایش‌نامه دیگر او تکرار می‌شود. کمااینکه نمایش‌نامه‌های مهمانی خانوادگی، کوکتل پارتی، منشی رازدار و سیاستمدار مهتر، مانند اشعارش به سمت انواع مختلفی از منابع ادبی و اسطوره‌ای کشیده می‌شوند؛ و در واقع از بینامتنیت قوی و مستحکمی برخوردارند که بار تفسیرهای اساسی متن را برعهده دارند، به عقیده او این هنر می‌توانست با ظرافت خاص خود، جهان‌بینی همه افراد بشر را حتی اگر ذره‌ای احساس داشته باشند دچار تحول کند». کتاب در ادامه به این موضوع اشاره دارد که همه نمایش‌نامه‌های الیوت در قالب ابداعی خود او در شعر آزاد خلق شده‌اند. «منشی رازدار» نیز دارای لحنی شعرگونه و کلام نزدیک به سخن منظوم است. الیوت در این نمایش‌نامه خواننده را در موقعیتی ایستا و در وضعیت انتظار نگه می‌دارد و می‌کوشد درباره هویت انسان صحبت کند. هویتی دیریاب که انگار هرچه تلاش شود کمتر شناخته می‌شود. این نمایش‌نامه حکایت تحولاتی است که روی نمی‌دهند و حقایقی که کشف نمی‌شوند. «منشی رازدار» نمایش‌نامه سه پرده‌ای است و داستان آن درباره سرمایه‌داری است که می‌خواهد فرزند نامشروعش را به عنوان منشی خود انتخاب کند و در کار تجارت قاچاق از او استفاده کند. او برای انجام این کار نیاز به فریب دادن همسرش دارد؛ اگرچه هرچه می‌گذرد هویت آدم‌های نمایش بیشتر نمایان می‌شود اما روابط آنها مبهم‌تر می‌شود. در «منشی رازدار»، اتفاق خاصی روی نمی‌دهد و آدم‌های نمایش بیشتر درباره خواسته‌های گذشته و آرزوهای آینده‌شان و نیز هویت‌های یکدیگر فکر می‌کنند. الیوت در این نمایش‌نامه این پرسش اساسی را مطرح می‌کند که آیا سرنوشت انسان آفریده اراده خود اوست یا از جایی بیرون از خواست او شکل می‌گیرد و به افراد تحمیل می‌شود. در این نمایش، شناخت آدم‌ها از یکدیگر و از درونیات خودشان بیشتر می‌شود اما روابط آنها همچنان از ابهام بیرون نمی‌آیند.
شرق