این مقاله را به اشتراک بگذارید
امروز ۲۲ آذر برابر با ۱۳ دسامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
۱۰۴۸ – سالمرگ بیرونی دانشمند بزرگ ایرانی که هزار سال پیش گردش زمین را محاسبه کرد
ابوریحان محمد بیرونی دانشمند بزرگ ایرانی ۱۳ دسامبر سال ۱۰۴۸ میلادی (۲۲ آذر) در شهر غزنه (افغانستان امروز) وفات یافت. او درنیمه سپتامبر سال ۹۷۳ میلادی درمنطقه خوارزم که در قلمرو سامانیان بود به دنیا آمده بود و زادگاه او که در آن زمان روستای کوچکی بود بعدا به «بیرونی» تجدید نام داده شده است.
بیرونی در ریاضیات، هیأت (علوم فضایی)، فیزیک، زمین شناسی و جغرافیا سرآمد دانشمندان عصر خود بود. دائره المعارف علوم چاپ مسکو ابوریحان را دانشمند همه قرون و اعصار خوانده است. در بسیاری از کشورها نام بیرونی را بر دانشگاهها، دانشکده ها و تالار کتابخانه ها نهاده و به او لقب « استاد جاوید » داده اند.
بیرونی گردش خورشید، گردش محوری زمین و جهات شمال و جنوب را دقیقا محاسبه و تعریف کرده است. خورشید گرفتگی هشتم آوریل سال ۱۰۱۹ میلادی را در کوههای لغمان (افغانستان کنونی) رصد و بررسی کرد و ماه گرفتگی سپتامبر همین سال را در در غزنه به زیر مطالعه برد.
در زمان بیرونی، سامانیان که پایتختشان شهر بخارا بود بر شمالشرقی ایران شامل خراسان بزرگتر و منطقه خوارزم، زیاریان بر گرگان و مازندران و مناطق اطراف آنها، بازماندگان صفاریان بر سیستان بزرگتر، غزنویان بر جنوب ایران خاوری (مناطق مرکزی و جنوبی افغانستان امروز) و بوئیان بر سایر مناطق ایران تا بغداد حکومت می کردند، و همه آنان مشوّق دانش و ادبیات فارسی بودند و سامانیان بیش از دیگران در این راه اهتمام داشتند. بیرونی که در جرجانیه خوارزم نزد ابونصر منصور تحصیل علم کرده بود مدتی نیز در گرگان تحت حمایت مادی و معنوی زیاریان که مرداویز سر دودمان آنان بود به تحقیق پرداخته بود و پس از آن تا پایان عمر در ایران خاوری آن زمان به پژوهش های علمی خود ادامه داد. بااینکه محمود غزنوی میانه بسیار خوبی با بیرونی نداشت و وسائل کافی برای تحقیق در اختیار او نبود ولی این دانشمند لحظه ای از تلاش برای تکمیل تحقیقات علمی خود دست نکشید.
بیرونی که بر زبانهای یونانی، هندی و عربی هم تسلط داشت کتب و رسالات متعدد که شمار آنها را زائد بر ۱۴۶ گزارش کرده اند نوشت که جمع سطورشان بالغ بر ۱۳هزار است. مهمترین آثار او عبارتند از: «تفهیم» در ریاضیات و نجوم، «آثار باقیه» در تاریخ و جغرافیا، «قانون مسعودی» که نوعی دائره المعارف است و کتاب «هند» درباره اوضاع این سرزمین از تاریخ و جغرافیا تا عادات و رسوم و طبقات اجتماعی آن. بیرونی کتاب دائرهالمعارف خود را به نام سلطان مسعود غزنوی حاکم وقت کرد، ولی هدیه او را که سه بار شتر سکه نقره بود نپذیرفت و به او نوشت که کتاب را به خاطر خدمت به دانش و گسترش آن نوشته است، نه پول.
بیرونی معاصر بوعلی سینا بود که در اصفهان می نشست و باهم مکاتبه و تبادل نظر فکری داشتند.
بیرونی در جریان لشکرکشی های محمود غزنوی به هند غربی (که پاکستان امروز قسمتی از آن است) امکان یافت که به آن سرزمین برود، زبان هندی فراگیرد و درباره اوضاع هند تحقیق کند که محصول این تحقیق، کتاب «هند» اوست.
۱۵۷۴ – سلطان سلیم دوم (پسر سلطان سلیمان) امپراتور عثمانی در حمام به علت لیزخوردن بر زمین افتاد و درگذشت . وی پس از شکست در جنگ دریایی «لپانتو» در سواحل قبرس از ناوگان مشترک اسپانیا، اتریش، پاپ و «ونیز» و از دست دادن ۲۳۰ کشتی جنگی دچار آنچنان اندوهی شده بود که از خوابگاهش به ندرت بیرون می آمد و به شراب پناه برده بود. دوسال بعد از اوهم شاه طهماسب صفوی، شاه ایران درگذشت.
۱۹۱۶ – درجریان جنگ جهانی اول، بهمن در منطقه تیرول در کوههای آلپ ۱۶ هزارسرباز اتریشی و ایتالیایی را زنده به گور کرد و یک تن جان سالم به در نبرد ــ رویدادی که تاریخ نظیر آن را ثبت نکرده است .
۱۹۲۰ – ایجاد دادگاه بین المللی
جامعه ملل ۱۳ دسامبر سال ۱۹۲۰ تصمیم به ایجاد یک دادگاه جهانی در شهر لاهه گرفت. این دادگاه پس از تاسیس سازمان ملل وظایف بیشتری به دست آورد که اخیرا به تصویب مجمع عمومی این سازمان موضوع دادرسی بین المللی و تعمیم آن وارد مرحله جدی خود شده، یک دادگاه بین الملل کیفری بوجود آمده و احتمال گسترش دادرسی های جهانی افزایش یافته است که مورد نیاز مبرم ملل است. مسئله کار در این است که این دستگاه قضایی نیز در کنترل برخی از قدرتهاست که به صورت ابزار و حربه از آن استفاده می کنند.
۱۹۳۷ – افتادن نانژینگ به دست ژاپنی ها و قتل عام فجیع ۳۰۰ هزار چینی
۱۳ دسامبر ۱۹۳۷ و در جریان تعرض نظامی ژاپن به چین، سپاهیان ژاپنی که نهم اکتبر این سال شانگهای را تصرف کرده بودند نانژینگ (نانکینگ) پایتخت وقت چین را هم متصرف شدند. مقامات جمهوری چین دو روز پیش از تعرض ژاپنی ها، نانژینگ را ترک کرده بودند. در حمله به نانژینگ ۲۴۰ هزار نظامی ژاپنی شرکت کرده بودند حال آنکه از این شهر تنها ۷۰ هزار نظامی چینی دفاع می کرد که ده هزار نفرشان کشته شدند. ژاپنی ها پس از تصرف نانژینگ، در این شهر قتل عام به راه انداختند و بیش از سیصد هزار تن را به طرزی فجیع کشتند.
۱۲۸۳ ش – مهاجرت علمای تهران به ری معروف به "مهاجرت صغری"
در اثر فراگیر شدن ظلم و فساد و فقر و قحطی، در اواخر سلطنت مظفرالدین شاه قاجار، علما که از وضع موجود به شدت رنج میبردند، جهت اصلاح اوضاع و فشار به دولت، تصمیم به مهاجرت از تهران به حرم حضرت عبدالعظیم در شهر ری گرفتند. این سفر که در ۲۲ آذر ماه ۱۲۸۴ ش برابر با ۱۶ شوال ۱۳۲۳ صورت گرفت به مهاجرت صغری شهرت یافت و در ابتدا شامل دو هزار نفر بود. پس از چند روز، به تعداد متحصّنین افزوده گشت و از ده هزار تن فراتر رفت. وعاظ و خطبا دائماً بر منبر رفته و از استبداد حکومت عین الدوله، صدر اعظمِ وقت، سخن میگفتند و خواستار تشکیل عدالت خانه میشدند. مظفرالدین شاه با مشاهده وخامت اوضاع، درصدد حل قضیه برآمد و سرانجام با خواسته آنان که تاسیس عدالتخانه در کلیه شهرهای ایران، اجرای قوانین اسلام در سراسر کشور، عزل موسیونوژ رییس بلژیکی گمرک ایران و نیز عزل علاءالدوله حاکم ظالم تهران، موافقت نمود. این تحصن سرانجام در ۲۲ دی ۱۲۸۴ ش به پایان رسید و با ادامه مبارزه توسط علما و مردم، مظفرالدین شاه مجبور شد فرمان مشروطه را در چهاردهم مرداد ماه ۱۲۸۵ ش امضا کند.
۱۳۰۴ ش – انتقال مقام سلطنت ایران به رضا خان
پس از مدتها تلاش برای قدرتطلبی و تغییر حکومت توسط رضاخان، سرانجام در نهم آبان ۱۳۰۴ ش مجلس مؤسسان که برای انتقال سلطنت از سلسله قاجار به خاندان پهلوی تشکیل شده بود، مأموریت خود را با تغییر اصولی از قانون اساسی انجام داد. ۲۲ آذر ۱۳۰۴ مجلس موسسان با تغییر ۴ اصل از متمم قانون اساسی، سلطنت را به رضاشاه و اعقاب وی تفویض کرد؛ تصمیمی که سرآغاز تغییر و تحولات زیادی در عرصه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جامعه ایرانی شد. به این ترتیب ۱۵۳ سال حاکمیت شاهان قاجار بر ایران خاتمه یافت و حکومت ۵۳ ساله رژیم پهلوی به طور رسمی از این روز آغاز شد. ویژگیهای مشترک سلاطین قاجار به ویژه در سالهای آخر آن و نیز پهلوی، استبداد داخلی، بیکفایتی و فرمانبرداری آنان از دولتهای بیگانه بود. رضاخان میرپنج که یک درجهدار ارتش بوده و با توطئه و کمک انگلیس، در سال ۱۲۹۹ ش دست به کودتا زده بود، زمام امور را به دست گرفته و در این روز، رسماً شاه ایران شد. او در ۱۵ اردیبهشت سال بعد، پس از مراسم تاج گذاری، تاسیس سلسله پهلوی را اعلام کرد. رژیم دیکتاتوری پهلوی نیز به دلیل وابستگی به قدرتهای بیگانه و نیز روا داشتن ظلم و ستم فراوان بر مردم ایران، در بهمن ۱۳۵۷ در پی پیروزی انقلاب اسلامی، سرنگون گردید.
۱۹۲۸ – کراوات به بازار آمد.
۱۹۴۷ – گزارش مشروح تلفات جنگ جهانی دوم انتشار یافت که نشان داد در این جنگ کمی بیش از ۵۰ میلیون انسان کشته شدند. از این شمار، تلفات شوروی بیش از همه و نزدیک به ۲۷ میلیون نفر بود.
۱۹۵۹ – ژنرال آیزنهاور رئیس جمهوری وقت آمریکا در جریان دیدار از ۱۱ کشور در سه قاره وارد تهران شد و پنج ساعت در اینجا توقف داشت و با سران ایران گفتگو کرد.
۱۹۶۶ – آمریکا در جریان جنگ ویتنام بمباران شهر هانوی را آغاز کرد.
۲۰۰۰ – آغاز ریاست جمهوری جرج دبلیو بوش
درچنین روزی درسال ۲۰۰۰ میلادی جرج دبلیو بوش پس ازگذشت ۵ هفته به دلیل برخی تشکیکات درچگونگی رای گیری با حکم دادگاه وبا رایی ناچیزبه ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا منصوب شد . وی درسال ۲۰۰۴ میلادی نیزتوانست به رایی بالاتر ازرقیب خود جان کری نامزد دموکرات ها دست یابد .
۲۰۰۲ – پذیرش کشورهای قبرس، چک، استونی، مجارستان، لاتویا، لیتوانی، مالت، لهستان، اسلواکی و اسلوونی به عضویت در اتحادیه اروپا.
۲۰۰۳ – دستگیرشدن صدام حسین دشمن خونی ایرانیان
۱۳ دسامبر ۲۰۰۳ صدام حسین تکریتی که از روز سقوط بغداد ناپدید شده بود در ناحیه الدوّار واقع در ۱۵ کیلومتری جنوب تکریت و نه چندان دور از دجله در حفره ای در یک خانه روستایی دستگیر شد. وی یک تفنگ و یک تپانچه با خود داشت ولی از آنها برای مقابله با نظامی آمریکایی که پوشالهای روی حفره را عقب زده بود استفاده نکرد و جرات خودکشی هم نداشت. در آن روز صدام با آن قیافه و وضعیت، در ذهن بیننده یک آدم مفلوک را تداعی می کرد. صدام مقداری شوکلات و ۷۵۰ هزار دلار با خود داشت. برای نشان دادن صدام ۲۵ میلیون دلار پاداش تعیین کرده بودند که همین پاداش باعث لو رفتن او شده بود. تعیین پاداش نقدی همچنین باعث لو رفتن دو پسر صدام در ماه ژوئیه ۲۰۰۳ شده بود که هردو مقاومت کرده و کشته شده بودند. صدام حسین (رئیس جمهور پیشین عراق) که در طول عمر و حتی در کنار طناب دار کینه ایرانی را از دل بیرون نکرد بعدا محاکمه و اعدام شد. وی بیش از هرفرد دیگر به ایران و ایرانی آسیب وارد ساخته است.
زادروزها
۱۵۲۰ – زادروز سیکتوس پنجم از پاپ‌های کلیسای کاتولیک روم
۱۵۵۳ – زادروز هانری چهارم پادشاه فرانسه و ناوار ، نخستین پادشاه از دودمان بوربون
۱۷۹۷ – زادروز هاینریش هاینه از مشهورترین شاعران و خبرنگاران آلمانی
۱۹۲۹ – زادروز کریستوفر پلامر بازیگر تئاتر، تلویزیون و سینما ، برنده جایزه اسکار
۱۹۶۷ – زادروز جیمی فوکس بازیگر و خواننده امریکایی صاحب جایزه اسکار
۱۹۸۹ – زادروز تیلور سوئیفت خواننده و ترانه‌سرای اهل آمریکا
درگذشت‌ها
۱۰۴۸ – درگذشت ابوریحان بیرونی دانشمند ، ریاضیدان، ستاره‌شناس، تقویم‌شناس، انسان‌شناس، هندشناس و تاریخ‌نگار بزرگ ایرانی
۱۲۵۰ – درگذشت فریدریش دوم، امپراتور مقدس روم ، پادشاه اورشلیم
۱۹۳۵ – درگذشت ویکتور گرینیارد شیمیدان فرانسوی ، برنده جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۱۲
۱۹۴۴ – درگذشت واسیلی کاندینسکی نقاش روسی و نظریه پرداز هنری.
۲۰۰۳ – درگذشت حیدر علی‌اف رئیس جمهور آذربایجان از سال ۱۹۹۳ تا سال ۲۰۰۳ میلادی
۲۰۰۹ – درگذشت پل ساموئلسون اقتصاددان اهل ایالات متحده آمریکا ، برنده جایزه نوبل اقتصاد سال
*****
منابع:
-پایگاه نوشیروان کیهانی زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون
برترین ها