این مقاله را به اشتراک بگذارید
احمد منزوی درگذشت
احمد منزوی در حوزه کتابشناسی و فهرست‌نویسی فعالیت کرد و به خاطر نگارش فهرست نسخه‌های خطی مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی در دو جلد برنده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی در سال ۱۳۸۵ شد.
او بعد از سال‌ها تحقیق و پژوهش جمعه ٢٠ آذر در سن ٩٠ سالگی در گذشت. منزوی علاوه بر تلاش‌هایش در ایران ١۴ سال از عمر خود را در پاکستان صرف فهرست‌نویسی نسخه‌های خطی کرد که در آستانه نابودی بودند و با عشقی که به کتاب و فرهنگ ایران داشت، تمام زندگی خود را برای این کار گذاشت. درباره او گفته‌اند که او سال‌های زیادی در اسلام‌آباد پاکستان در یک کتابخانه چند متری زندگی و کار کرد و هر کسی او را می‌دید بی‌تردید می‌فهمید که عاشقانه فعالیت می‌کند.
در مرکز دایره المعارف اسلامی هم تا روزی که بود، صادقانه فعالیت کرد و تا توان داشت، کوشید و کاری کرد که برای تمام محققان آینده راهگشاست. به گفته نصرالله پورجوادی از معدود کسانی بود که ما را با ذخایر عظیمی که از تمدن اسلامی به‌جا مانده بود آشنا کرد. مرحوم پدر و برادر او چنین نقشی داشتند، ولی از ویژگی‌های کار او این بود که روی آثار فارسی تاکید داشت و ما از طریق فعالیت او فهمیدیم چه گنجینه‌ای از آثار فارسی وجود داشته است. خدمتی که او به زبان فارسی کرد کاری بسیار ارزشمند است و تاکنون کسی در این قد‌وقواره‌ها کار نکرده است. احمد منزوی سال ١٣٠۴ در سامرا به دنیا آمد. پدرش حاج شیخ آقابزرگ تهرانی، نگارنده دایرهالمعارف بزرگ کتابشناسی «الذریعه الی تصانیف الشیعه» و «طبقات اعلام الشیعه» بود. منزوی تا حدود ١٢ سالگی در سامرای عراق زندگی کرد و بعد همراه خانواده به نجف رفت و در آن شهر ساکن شد. این کتاب‌شناس، کلاس ششم ابتدایی را در مدرسه علوی ایرانیان در شهر نجف گذراند و ضمن تحصیل در مغازه دوزندگی به شاگردی پرداخت. وی ادبیات فارسی را، نزد عمویش حاج محمدابراهیم بهشتی‌پور و جامع‌المقدمات را نزد شاگردان پدرش آموخت و در سال ١٣٢٢ برای ادامه تحصیل به تهران آمد و در مدرسه سپهسالار، مشغول تحصیل شد. منزوی کلاس دوازدهم ادبی را همراه داوطلبان در مدرسه دارالفنون تهران گذراند و در خرداد ١٣٢٧، در رشته معقول از دانشکده معقول و منقول (دانشکده الهیات) با درجه کارشناسی فارغ‌التحصیل شد و به کار دبیری در شهرستان انزلی پرداخت. در مدت اقامت در بندر انزلی به اتهام فعالیت سیاسی بازداشت شد و به زندان افتاد. پس از آزادی از زندان، به تهران آمد و در دبیرستان پانزدهم بهمن مشغول دفتریاری شد و پس از ١۵ سال خدمت، بازنشسته شد. منزوی برای فراهم کردن فهرست مشترک از همه نسخه‌های فارسی، در سال ١٣۵۶ به شبه قاره هند سفر کرد. آن گاه از سوی دولت پاکستان، در مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان به کار تحقیق در نسخه‌های خطی فارسی گمارده شد و نزدیک به ١۶ سال در پاکستان ماند. وی اواخر سال ١٣۶٩ به علت بیماری به تهران بازگشت. حاصل کار منزوی در پاکستان، نگارش و چاپ چهار مجلد فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه گنج‌بخش بود که تنها نسخه‌های فارسی را دربرمی‌گرفت. از دیگر کارهای او در این دوره، می‌توان از نگارش و چاپ سعدی بر مبنای نسخه‌های خطی پاکستان به‌مناسبت هشتصدمین سالگرد تولد سعدی، نگارش و چاپ ١۴ مجلد فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان و پایه‌گذاری نگارش فهرست‌واره کتاب‌های فارسی نام برد. منزوی پس از بازگشت به ایران، در مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی، طرح فهرست‌واره کتاب‌های فارسی را به مرحله اجرا درآورد. برخی از آثار او به این شرح است: تصحیح مصطفی المقال فی مصنفی علم الرجال، نوشته شیخ آقا بزرگ تهرانی، همکاری در نگارش و چاپ شش مجلد فهرست کتابخانه مجلس شورای ملی، ویرایش و چاپ هشت مجلد «الذریعه الی تصانیف الشیعه»، تنظیم و تحشیه دو مجلد ادبیات فارسی بر مبنا تالیف استور. پیکر این پژوهشگر روز سه‌شنبه ٢۴ آذرماه ساعت ٨:٣٠ صبح از محل مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی تشییع و در قطعه نام‌آوران بهشت زهرا(س) به خاک سپرده می‌شود.