این مقاله را به اشتراک بگذارید
مصاحبه «ایندی‌وایر» با کیارستمی در جشنواره فیلم مراکش
کیارستمی «همراه با باد» را در چین جلوی دوربین می‌برد
بهار سرلک
«عباس کیارستمی را بهتر از این نمی‌توان توصیف کرد: او مثل یک سنگ سرد سخت است. پدرخوانده موج نوی سینمای ایران فقط چهارساعت در شبانه‌روز می‌خوابد، هر سال دو یا سه کتاب شعر منتشر می‌کند و به‌تازگی نمایشگاه عکسی در موزه «آقاخان» تورنتو برپا کرده است. کیارستمی در این نمایشگاه تصاویر درها را در اندازه واقعی چاپ کرده است و آنها را درون قاب‌هایی که کار دست خودش هستند، گنجانده است. این کارها را در کنار ساخت فیلم‌های بلند انجام می‌دهد؛ فیلم‌هایی که تصویربرداری آنها را در جای جای دنیا کلید می‌زند. بنابراین اگر جرات دارید بپرسید مردی که از خلق و آفرینش آثار هنری دست برنمی‌دارد الان مشغول چه کاری است؟ خود او سرعت تولید آثارش را به بی‌قراری همیشگی و ذاتی‌اش نسبت می‌دهد. » این جملات توصیف‌های «کتی والش» منتقد و خبرنگار وب‌سایت خبری فیلم «ایندی‌وایر» در مورد کارگردان صاحب سبک ایرانی است. والش در جشنواره فیلم مراکش با کیارستمی مصاحبه‌ای انجام داده و گزارشی را در مورد او نوشته که در ادامه می‌خوانید.
کیارستمی برای برگزاری کلاس آموزشی به جشنواره بین‌المللی فیلم مراکش آمده بود و درباره پروژه‌های بعدی و کارگاه‌های فیلمسازی‌اش که سال آینده در کوبا برگزار می‌شود، صحبت کرد. اما مهم‌ترین خبر در مورد کیارستمی این است که او در حال آماده کردن مقدمات فیلم بلند بعدی‌اش در چین است. در حال حاضر کیارستمی نام این فیلم را «همراه با باد» (که نام کتاب شعر او نیز هست) عنوان می‌کند و در این فیلم بازیگر زن ایرانی خواهد درخشید که کیارستمی از افشای نامش سرباز می‌زند. او تصمیم دارد دیگر بازیگران فیلمش چینی باشند. این کارگردان ایرانی فیلمبرداری فیلمش را ماه آوریل یا مه کلید می‌زند و اطلاعاتی در مورد جزییات فیلم نگفت.
سال گذشته، بازیگر فرانسوی «ژولیت بینوش» که در فیلم «کپی برابر اصل» کیارستمی ایفای نقش کرده بود، گفت فیلم بعدی این کارگردان درباره «زن نظافتچی است که مسوولیت نظافت و پاکسازی هزاران اتاق را بر عهده دارد.» کیارستمی آخرین آثارش را در ایتالیا و ژاپن جلوی دوربین برد. او درباره انگیزه کار کردن در خارج از ایران می‌گوید: «می‌خواستم به جاهای جدید بروم و ببینیم چه اتفاقی می‌افتد؟» اما عبور از مرزهای فرهنگی تاثیر پررنگی روی گسترش دسترسی به آثار او دارد. خود می‌گوید: «مردم دنیا با زیرنویس می‌توانند با آثار ایرانی‌ام ارتباط برقرار کنند، بنابراین اگر فکر کنیم فیلم یک زبان جهانی، یک فرم هنری جهانی است سوال من این است که نقش زبان یا ویژگی‌های فرهنگی چیست؟»
زبان یک فیلم دغدغه فکری کیارستمی شده است و می‌گوید: «وقتی در ایران فیلم ساختم، احتمالا شما از طریق زیرنویس با این فیلم‌ها ارتباط برقرار کردید، پس در مورد این فیلم که در خارج از ایران فیلمبرداری می‌شود چه؟ خودم هم مجبورم از طریق زیرنویس با فیلم‌هایم ارتباط برقرار کنم؟» حتی به شوخی می‌گوید: «ماه گذشته «کپی برابر اصل» را به فارسی دوبله کردند و برای تماشای این فیلم به سینما رفتم و برای نخستین‌بار بود که می‌فهمیدم بازیگرها چه می‌گویند و فیلم درباره چیست. تا آن زمان نمی‌دانستم. » گذر از مرزهای فرهنگی و سینمایی موجب شده است او بتواند از زبان جهانی فیلم درک بهتری داشته باشد. تنها وعده‌ای که کیارستمی داد این بود که «اشتباه فرهنگی نکنید چون بدین شکل هیچ‌کس متوجه نمی‌شود فیلم را عواملی خارجی ساخته‌اند. فکر می‌کنم در دو فیلم آخری‌ام از این اشتباه در امان مانده‌ام و در آینده می‌بینیم چه اتفاقی در چین خواهد افتاد.»
علاوه بر این‌ها، کیارستمی مشغول ساخت ٢۴ فیلم کوتاه چهارونیم دقیقه‌ای است که اطراف محل زندگی‌اش در ایران فیلمبرداری شده است. تا به حال ١٨ قسمت از این مجموعه را به اتمام رسانده و شش فیلم دیگر آن در حال تکمیل هستند. کیارستمی تاکید می‌کند فرمت فیلم کوتاه، بهترین فرمت برای ارایه ایده‌هایش است؛ «مدت زمان فیلم‌ها از موضوع فیلم‌ها گرفته شده است.» او درباره تعداد فیلم‌های کوتاه این مجموعه می‌گوید: «٢۴، عددی طلایی است که اغلب اوقات به آن فکر می‌کنیم اما برای من مهم‌ترین نکته در مورد این عدد، فریم ٢۴ است.»
در ماه فوریه، کیارستمی برای برپایی کارگاه‌های فیلمسازی برای کارگردانان نوپا به کوبا خواهد رفت اما هدف این کارگردان کهنه‌کار سینمای هنری، آموزش یا مر‌بیگری نیست بلکه خوشحال است که شانس دوباره‌ای برای دانشجو بودن به دست آورده است؛ «از نظر من، این کارگاه فرصت ویژه‌ای است تا رسما در جایگاه یک دانشجو قرار بگیرم چون می‌خواهم با آنها فیلم بسازم. این کلاس‌ها برای من تنها فرصتی است که بتوانم دوباره یک غیرحرفه‌ای جلوه کنم و از این طریق نگاه تازه‌ای به سینما به‌دست بیاورم و بیاموزم چگونه می‌توانیم راه‌های جدیدی برای ابراز خودمان پیش بگیریم.» او به طبیعت فردی هدایت و فردیت‌گرایی هنرمندان اشاره می‌کند و خطاب به افرادی که در کلاس‌های او حضور خواهند داشت، می‌گوید: «راهنمای آنها خودشان هستند و خود باید جریان را بسازند. آنها باید سفر خود را ادامه دهند. تنها کاری که می‌توانم برای آنها انجام دهم این است تلاش کنم و کاری کنم مسیر خودشان را گم نکنند، نه مسیر من را.»
کیارستمی از پذیرفتن جایگاه استادی‌اش اکراه دارد اما با توجه به آثار درخشان او و دیدگاه‌های عمیق و فلسفی‌اش روشن است که او درس‌های زیادی برای آموختن به ما دارد.