این مقاله را به اشتراک بگذارید
«ترانه‌های عامیانه را می‌توان مرحله ابتدایی شعر و موسیقی دانست. گویا مردمان اولیه که حس الحان و اوزان داشته‌اند، برای بیان احساسات خود این سبک ساده و بی‌تکلف را اختیار نموده‌اند. برای مللی که هنوز پرورش کامل نیافته‌اند، ترانه‌های عامیانه در عین‌حال وظیفه دوگانه شعر و موسیقی را انجام می‌دهد. هرچند این دو هنر نزد بعضی از ملل، از ترقی و پیشرفت فوق‌العاده‌ای که در کشورهای متمدن نموده، محروم مانده است، لکن می‌توان ثابت کرد که ملت یا قبیله‌ای وجود ندارد که –گرچه به صورت آوازهای خیلی بدوی- از این تراوش هنری بی‌بهره باشد». اینها سطور ابتدایی مقاله »ترانه‌های عامیانه» صادق هدایت است که اولین‌بار در سال ١٣١٨ در دوره اول مجله موسیقی منتشر شده بودند. بعد از مرگ هدایت به‌جز نوشته‌های گوناگون او که به صورت کتاب مستقل منتشر شده بودند، نوشته‌های دیگری هم از او در دست بود که در کتاب‌های مختلف او جایی نداشتند و به صورت پراکنده به چاپ رسیده بودند. حسن قائمیان در سال ١٣٣۴ این نوشته‌های هدایت را جمع‌آوری و طبقه‌بندی کرد و آنها را در کتابی با عنوان «نوشته‌های پراکنده» به چاپ رساند. انتشارات امیرکبیر که ناشر بسیاری از آثار هدایت در سال‌های پیش از انقلاب بود، در آن سال‌ها «نوشته‌های پراکنده» را نیز به چاپ رسانده بود و به‌تازگی هم نشر ثالث این اثر را منتشر کرده است. در توضیح کوتاهی که ناشر در ابتدای کتاب نوشته، چاپ تازه آن را بدون تغییر و مطابق اصل کتاب دانسته و ضمنا در پایان هم یادی از عبدالرحیم جعفری، بنیان‌گذار انتشارات امیرکبیر، کرده است. حسن قائمیان نوشته‌های پراکنده هدایت را در سه بخش دسته‌بندی کرده که عبارتند از: «داستان‌ها»، «مقاله‌ها، قطعات و جزوه‌های گوناگون» و «آن‌چه صادق هدایت به فرانسه نوشته است». قائمیان همچنین توضیحی هم درباره «نوشته‌های پراکنده» نوشته و در بخشی از آن توضیح داده که متن برخی از نوشته‌هایی که در این مجموعه گردآمده‌اند، مطابق متنی است که هدایت در زمان حیاتش در آن تجدیدنظر کرده اما بخشی دیگر از این مجموعه طبق همان متن‌های دست‌نخورده‌ای که از هدایت به‌جا مانده در اختیار ناشر قرار گرفته تا چاپ شوند. قسمت اول «نوشته‌های پراکنده» شامل داستان‌هایی از هدایت است که در نشریه‌های مختلف به چاپ رسیده و در مجموعه‌داستان‌های خود او قرار نداشته‌اند؛ داستان‌هایی مثل «حکایت با نتیجه»، «سایه مغول»، «فردا» و «آب زندگی». جز این، در این قسمت داستان‌هایی که هدایت از نویسندگان خارجی ترجمه کرده و در کتاب‌های او نیامده‌اند نیز منتشر شده. قسمت اول «نوشته‌های پراکنده» شامل داستان‌ها و افسانه‌هایی که هدایت جمع‌آوری و تصحیح و تنظیم کرده نیز می‌شود. قسمت دوم «نوشته‌های پراکنده» شامل مقاله‌ها و قطعات گوناگون هدایت مثل «مقدمه‌ای بر رباعیات خیام»، «انسان و حیوان»، «ترانه‌های عامیانه»، «خط پهلوی و الفبای صوتی»، «هنر ساسانی در غرفه مدال‌ها» و… می‌شود. قسمت پایانی کتاب نیز دو داستان فرانسوی هدایت را دربر گرفته: «سامپینگه» و «هوسباز». البته هدایت در یکی از نامه‌هایش به شهید نورایی نوشته که داستان‌های دیگری نیز به فرانسه نوشته که هنوز تمام نکرده و آنها را از بین خواهد برد.