این مقاله را به اشتراک بگذارید
فیلم مجید مجیدی از رقابت‌ها در اسکار حذف شد
اسکار بدون ایران
فرانک آرتا
فیلم «محمدرسول‌الله (ص)» به کارگردانی مجید مجیدی، به فهرست نامزدهای بخش خارجی‌زبان اسکار ٢٠١۶ راه نیافت. هرچند که کارگردان فیلم به‌دفعات و در جاهای مختلف بر این نکته تأکید داشته که «قصد در فیلم «محمد رسول‌الله (ص)» تقریب مذاهب جهان اسلام بوده»، اما همان روزهای نخستین که خبر ساخت این فیلم رسانه‌ای شد، سروصدای کشورهای عربی در مخالفت با این فیلم درآمد. به‌طوری‌که حتی دانشگاه الازهر کمر به تکفیر فیلم بست. اما تهیه‌کنندگان و سرمایه‌گذاران فیلم با به‌کارگیری عوامل حرفه‌ای برنده اسکار نظیر ویتوریو استورارو، آی.ای رحمان و… قصد ساخت فیلمی بین‌المللی داشتند. اما هرچه جلوتر می‌رفت، بحث بودجه فیلم مورد پرسش قرار می‌گرفت که در شرایط تحریم‌های اقتصادی، چرا چنین فیلم پرهزینه‌ای ساخته شده است. اما سازندگان و به‌خصوص کارگردان با توجه به نام مبارک حضرت رسول اکرم(ص) تلاش کردند تا توجه جامعه هنری جهانی را به پیامبر اسلام جلب کنند. با رونمایی فیلم در شهرک سینمایی متعلق به این فیلم، بودجه فیلم هم مشخص شد: ١٠میلیون‌دلار آمریکا یعنی شش‌میلیاردتومان‌واندی. اما مجیدی در گفت‌وگویی کوتاه با «شرق» عنوان کرده بود که مسئله تحریم‌ها و افزایش قیمت دلار را هم باید در نظر گرفت. بالاخره ساخت فیلم به اتمام رسید و قرار شد که فیلم در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآید. اما به دلیل اینکه مجید مجیدی از سوی علیرضا رضاداد، دبیر وقت جشنواره و تهیه‌کننده اجرائی فیلم، به‌عنوان رئیس هیأت داوران معرفی شد و طبعا فیلم نمی‌توانست در بخش مسابقه به نمایش درآید، چنین رفتاری جای این تحلیل‌ها را باز گذاشت که متولیان این پروژه روی اکران جهانی- جشنواره‌ای فیلم حساب باز کنند. در این مسیر جشنواره فیلم برلین فیلم را به نمایش نگذاشت و با اعتراض حجت‌الله ایوبی، رئیس سازمان سینمایی، مواجه شد. اما چندی بعد افتتاحیه فیلم در جشنواره مونترال کانادا با استقبال مواجه شد. به‌طوری‌که فرانسیس فورد کاپولا، خالق سه‌گانه «پدرخوانده»، از فیلم به نیکی یاد کرد. بعد از آن معرفی فیلم به اسکار مورد توجه قرار گرفت.
جلسات هیأت معرفی فیلم ایرانی به فرهنگستان علوم و هنرهای سینمایی (اسکار) جهت رقابت در رشته اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان با میزبانی بنیاد سینمایی فارابی و تعامل مستقیم با خانه سینما و سازمان سینمایی و امور سمعی و بصری برگزار شد و اعضای آن متشکل از فرشته طائرپور (تهیه‌کننده)، محمد بزرگ‌نیا (کارگردان)، شهرام جعفری‌نژاد (منتقد فیلم و مدیرمسئول و سردبیر مجله «صنعت سینما»)، سیدروح‌الله حسینی (مدرس دانشگاه و مدیر مدرسه ملی سینما)، شادمهر راستین (فیلم‌نامه‌نویس)، رسول صدرعاملی (کارگردان)، محمدرضا هنرمند (کارگردان)، آرش امینی (مدیرکل امور بین‌الملل سازمان سینمایی) و امیر اسفندیاری (معاون بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی) در نهایت فیلم «محمدرسول‌الله (ص)» را معرفی کردند.
امسال ١٠ فیلم توسط هیات انتخاب معرفی شده بود که فیلم مجیدی در رقابت با فیلم‌های «خداحافظی طولانی»، ساخته فرزاد مؤتمن، «در دنیای تو ساعت چند است؟»، ساخته صفی یزدانیان، «رخ دیوانه»، ساخته ابوالحسن داوودی، «سیزده»، ساخته هومن سیدی، «شیار ۱۴۳»، ساخته نرگس آبیار، «قصه‌ها» ساخته رخشان بنی‌اعتماد، «ماهی و گربه»، ساخته شهرام مکری، «ملبورن»، ساخته نیما جاویدی و «من دیه‌گو مارادونا هستم»، ساخته بهرام توکلی موفق شد. بنابر گزارش «ورایتی» درنهایت فیلم «محمد رسول‌الله (ص)» مجید مجیدی از رقابت‌ها حذف شد و از حضور در هشتادوهشتمین دوره جایزه آکادمی اسکار بازماند. اما ٩ فیلم بلند از کشورهای بلژیک (برند عهد جدید)، کلمبیا (در آغوش ابلیس)، دانمارک (جنگ)، فنلاند (شمشیرباز)، فرانسه (اسب وحشی)، آلمان (هزارتوی دروغ‌ها)، مجارستان (پسر سائول)، ایرلند (زنده‌باد) و اردن (ذیب) برای بخش فیلم‌های خارجی جایزه اسکار نامزد شدند که پنج نامزد نهایی برای رقابت بر سر جوایز آکادمی اسکار در تاریخ ١۴ ژانویه ٢٠١۶ معرفی خواهند شد.
این درحالی است که مجیدی پیش از این چهاربار و به‌ترتیب با فیلم‌های «بچه‌های آسمان»، «رنگ خدا»، «باران» و «آواز گنجشک‌ها» در رقابت اسکار شرکت کرده بود و فقط برای فیلم «بچه‌های آسمان»، در فهرست پنج فیلم نهایی نامزد دریافت اسکار قرار گرفت.
مراسم اسکار روز ٢٨ فوریه (٩ اسفند) در سالن دالبی تئاتر لس‌آنجلس برگزار خواهد شد.
اما سؤال مهم این است که چرا این فیلم با وجود عوامل اسکاری نتوانست به مراحل نهایی راه یابد؟
جواد شمقدری، رئیس سابق سازمان سینمایی کشور، درخصوص علت راه‌نیافتن فیلم «محمدرسول‌الله(ص)» به جمع فیلم‌های نامزدشده بخش فیلم‌های خارجی زبان «اسکار» به «شرق» گفت: «بالاخره آکادمی اسکار برنامه‌ها و اهداف خودشان را دنبال می‌کنند و ممکن است به دلایلی فیلمی را انتخاب یا رد کنند. این دلایل جدا از مسائل زیباشناختی سینماست که هرساله این معیارها در انتخاب فیلم‌های خارجی‌زبان لحاظ می‌شود و تأثیرگذار است». کارگردان فیلم «توفان شن» در ادامه افزود: «به نظر می‌رسد یکی از دلایل نامزدنشدن فیلم «محمد رسول‌الله(ص)» این است که اگر این فیلم را انتخاب می‌کردند کنجکاوی‌هایی درباره فیلم از سوی مخاطبان جهانی ایجاد می‌شد که از سوی دیگر با این کار عملا فیلم را بایکوت کردند».البته باید گفت که قبل‌تر محمدمهدی حیدریان، مدیر پروژه این فیلم، بارها از ضعف پخش‌کننده فیلم ابراز نگرانی کرد؛ موضوعی مهم که در اکران جهانی فیلم‌ها باید به آن توجه داشت؛ نکته‌ای که شهرام مکری بر آن تأکید کرد. مکری، کارگردان فیلم «ماهی و گربه» به «شرق» گفت: «موفقیت در اسکار و قرارگرفتن در فهرست نهایی به چند نکته بستگی دارد؛ یکی اینکه فیلمی که به اسکار معرفی می‌شود باید پخش‌کننده قوی در اروپا یا آمریکا داشته باشد. نه‌تنها فیلم «محمد(ص)» بلکه هر فیلم دیگری هم که به اسکار معرفی می‌شد باید حتما سابقه خوبی در پخش آمریکا و بعد در اروپا داشته باشد. این موضوع به‌قدری مهم است که می‌تواند همه‌چیز را در اعلام نتیجه نهایی تحت‌الشعاع قرار دهد. اگر ایران می‌خواهد در اسکار موفق باشد، باید به این بیندیشد که پخش فیلم‌هایش را در آمریکا و اروپا جدی‌تر دنبال کند، نه‌اینکه تلاشش صرفا در حد شعار باشد. توجه کنید به اینکه فیلم‌های «بچه‌های آسمان» و «جدایی» که در اسکار موفق بوده‌اند، هر دو پخش‌کننده آمریکایی داشتند». اما شادمهر راستین نظر دیگری دارد. شادمهر راستین، فیلم‌نامه‌نویس، منتقد سینما و عضو هیأت انتخاب فیلم، درباره اسکار به خبرنگار «شرق» گفت: «وضعیت فیلم «محمد رسول‌الله (ص)» همانند فیلم‌هایی از کشورهای دیگر است که امسال جزء کاندیداهای اسکار نبوده‌اند. به نظرم مشکل مهم‌تر، عدم زیرساخت‌های لازم برای تولید فیلم استاندارد در ایران است تا گرفتن اسکار یا نامزدشدن! سؤال من این است که چرا باید هرساله انتظار گرفتن جایزه اسکار داشته باشیم. اصلا برای این مسئله چقدر سرمایه‌گذاری کرده‌ایم؟ آیا هدف سینمای ایران فقط گرفتن اسکار است؟ آیا سینماگران، تماشاگران و مدیران پروتکلی داشته‌اند که هرسال باید اسکار بگیریم؟ مگر سینما فوتبال است که تماشاگران و دست‌اندرکاران، خواستار حضور همیشگی‌اش در جام‌جهانی باشند؟»شاید به نظر می‌رسید در این دوره بهترین گزینه معرفی فیلم «ماهی و گربه»، به کارگردانی شهرام مکری است. منتها فیلم طبق قوانین اسکار به مدت یک هفته پشت‌سرهم در سالن سینمای مشخصی اکران نشده بود. در گروه «هنر و تجربه» فیلم‌ها به شکل تک‌سئانس و در سینماهای پراکنده به نمایش درمی‌آید؛ موردی که احمد طالبی‌نژاد بر آن تأکید کرده است. براین‌اساس احمد طالبی‌نژاد، منتقد سینما، نیز معتقد بود: «:نمی‌توانم درباره سلیقه امسال اسکاری‌ها، با توجه به انتخاب‌هایشان اظهارنظر کنم،چون هیچ‌کدام از فیلم‌های انتخاب‌شده را ندیده‌ام. اما درباره عدم انتخاب فیلم «محمد(ص)» باید بگویم این فیلم در نهایت یک کپی متوسط از فیلم‌های تاریخی هالیوود است که سال‌ها تولید شده با دکورهای عظیم و… . با وجود مسئله اسلام‌ستیزی و جریان‌هایی که علیه مسلمانان امروز در آمریکا هست، عدم موفقیت این فیلم از پیش معلوم بود. این در حالی است که اگر فیلمی مثل «ماهی و گربه» که تجربه‌های ناب سینمایی دارد به اسکار فرستاده می‌شد، مطمئنا یکی از شش کاندیدای نهایی می‌شد. مجیدی قرار است قسمت دوم و سه‌گانه زندگی پیامبر(ص) را نیز بسازد.
شرق