این مقاله را به اشتراک بگذارید
بزرگداشتی برای دولت‌آبادی، کیانوش و یمینی شریف
در اولین بزرگداشت مقام ادبی، فرهنگی چهره‌های کتابهای درسی که به بزرگداشت پروین دولت‌آبادی، محمود کیانوش، عباس یمینی شریف تعلق داشت، رئیس انجمن آثار و مفاخر ملی فرهنگی بر لزوم تألیف ادبیات فاخر ویژه کودکان و نوجوانان تأکید کرد.
به گزارش مد و مه به نقل از ایسنا، مهدی محقق که در مراسم اولین بزرگداشت مقام ادبی فرهنگی چهره‌های کتب درسی که به بزرگداشت پروین دولت‌آبادی، محمود کیانوش، عباس یمینی شریف تعلق داشت و در محل بنیاد نخبگان استان تهران برگزار شد تصریح کرد: ادبیات فاخر کودکان و نوجوانان است که نسل ما را کتاب‌خوان می‌کند. این ننگی است که در کشوری که کتاب آسمانی آن با ذالک‌الکتاب شروع می‌شود، رتبه این مملکت در سطح کتاب‌خوانی در رده ۳۰ تا ۳۵ قرار دارد.
برگزیده جایزه علامه طباطبایی افزود: ما در حوزه ادبیات کودک و نوجوان چهره‌های شاخصی داریم و در حوزه کودکان کارهای ارزشمند زیادی انجام شده است که از جمله آن‌ها می‌توان به تألیف قریب به ۲۰ جلد «فرهنگنامه کودک و نوجوان» اشاره کرد. این فرهنگنامه که با همت گروهی داوطلبانه نوشته شده است، پاسخگویی بسیاری از سوالات متناوب کودکان امروز است. ما نمی‌توانیم به کودکان امروز بگوییم که سوالی نکنند و تألیف چنین کتاب‌هایی می‌تواند پاسخگوی نیازهای او باشد.
در ادامه بیوک ملکی، از شاعران کودک و نوجوان نیز که بنا به گفته خود در دوران نوجوانی‌اش نقدی را بر آثار عباس یمینی شریف نوشته بود، گفت: یکی از مشکلات همیشگی ما در مواجهه با شاعران پیش‌رو و آغازگران شعر کودک و نوجوان این بوده است که جایگاه هرکس را با شعر او مشخص می‌کنیم و همین باعث می‌شود که بعضا بی‌انصافی‌هایی صورت بگیرد. هر کدام از این افراد همچون محمود کیانوش، پروین دولت‌آبادی، عباس یمینی شریف در زمان فعالیت آثارشان با بسیاری از مخاطبان کودک و نوجوان ارتباط برقرار کرده است، پس شاعر هستند.
وی افزود: برای تحلیل آثار عباس یمینی شریف باید موقعیت تاریخی او را در نظر گرفت. اطلاعاتی که پس از او با شکل‌گیری ادبیات کودک و نهاد کودکی در جامعه شکل گرفت، در زمان فعالیت وی وجود نداشته است. اما اطلاعاتی که ما امروز از دنیای کودکی، نیازهای کودکان، روان‌شناسی کودک و… داریم بسیار وسیع است و این جفاست که ما اشعار یمینی شریف را بخواهیم با شاعران کنونی قیاس کنیم.
این شاعر تصریح کرد: با وجود این می‌توان این نقد را بر کارهای عباس یمینی شریف وارد کرد که چرا علیرغم اینکه در دوره او، اشعار نیمایی سروده می‌شد، او همچنان متأثر از اشعار دوران مشروطه شعر می‌گفت. اگرچه که او زبان کودکی را خوب می‌شناخت، اما پایبندی‌اش به اینکه یک اثر ادبی باید الزاما نگاه آموزشی و تربیتی را دنبال کند، باعث شده است که وی فاصله زیادی از آثار دوران مشروطه نگیرد.
ملکی در پایان سخنان خود گفت: امروز شعر کودک با نام افرادی چون عباس یمینی شریف، محمود کیانوش، پروین دولت‌آبادی گره خورده و در حال اوج‌گیری است. اشعار آنان اگرچه ممکن است نقاط ضعفی را در درون خود داشته باشد، اما هیچ‌کدام نشان‌دهنده برتری بر دیگری نیستند.
جواد محقق، شاعر و نویسنده کودکان و نوجوانان نیز که بنا بود دراین مراسم با موضوعیت آثار محمود کیانوش سخن بگوید گفت: کیانوش نه تنها در حوزه ادبیات کودک و نوجوان فعال بود، بلکه از چهره‌هایی است که در حوزه شعر و ترجمه ادبیات بزرگسال فعال بوده است. از ویژگی‌های آثار کیانوش این است که او فردی کاملا جدی است، چه در شعر، چه در ترجمه داستان‌ها. کیانوش در زمره نخستین نظریه‌پردازان ادبیات کودک و نوجوان است. او در سال ۱۳۵۲ کتاب «شعر کودک در ایران »را منتشر کرد و نظریات ادبیات مدونی را در حوزه شعر در آن منعکس کرد. کتاب او هم اکنون هم جزو جدی‌ترین آثار در حوزه نظریه‌پردازی شعر کودک و نوجوان است.
وی افزود: از دیگر ویژگی‌های کیانوش، اخلاق‌گرایی چه در حوزه شعر و چه در حوزه ترجمه است. او از تأثیرگذارترین چهره‌هایی بود که بعد از انقلاب توانستند مسیر او را ادامه دهند. همچنین جریان‌سازی کیانوش از تأثیرگذارترین اقدامات اوست که باعث شده بیش از ۵۰ تا ۶۰ شاعر به نام حوزه ادبیات کودک و نوجوان در استان‌های مختلف بتوانند راه او را با جدیت ادامه دهند و برخی از آن‌ها صاحب کتابهای فراوانی شوند. اگرچه که خود معترض بود که چرا فقط او را شاعر کودکان می‌دانند، در حالیکه دستی هم بر ترجمه و تالیف بزرگسالان دارد. اما این واقعیتی است که آثار کودک و نوجوان او تاثیرگذارتر بوده است.
نوش‌آفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک نیز به نمایندگی از پروین دولت‌آبادی در این مراسم گفت: زندگی دولت‌آبادی را می‌توان به سه مرحله تقسیم کرد. ایشان در خانواده‌ای فرهنگی متولد شدند و از ۱۴ سالگی شعر می‌گفتند، خیلی جوان بودند که به پرورشگاه رفتند و در محیط پرورشگاه متوجه شدند که شعر برای کودکانی که مادری ندارند تا آنان را به آغوش بگیرد و پرستاری که به صورت مداوم از آن‌ها مراقبت کند، چه تأثیر زیادی می‌تواند داشته باشد. اگرچه که اشعار او مملو از امید بود و هرگز غم‌انگیز سروده نمی‌شد.
وی افزود: بعدها دولت‌آبادی مدرسه شیوا را بنا کرد و اشعار تربیتی‌اش را در این دوره سامان داد. اشعار او پر از امید و تأثیرگذاری بود و بالاخره در دوره سوم زندگی آثار این شاعر به کتابهای درسی راه پیدا کرد و همین موضوع سکویی برای پرتاب او به جامعه کودکان و نوجوانان شد. اگرچه که کتابخانه‌های مدارس و دیگر کتاب‌خانه‌ها از پذیرش کتابهای شعر کودک و نوجوان خودداری می‌کردند.
دبیر شورای کتاب کودک و نوجوان تأکید کرد: این بسیار مهم است که کتابهای شعر بتوانند به کتاب‌خانه‌ها راه پیدا کنند و پُلی باشند بین کتابهای درسی و فرهیختگان آینده. هنرمند هرچقدر هم که نابغه باشد، به تنهایی رشد نمی‌کند. او نیازمند محبت و حمایت است. کتابهای درسی به تربیت انسان نمی‌پردازند. این تنها بر عهده ادبیات است.
انصاری با تأکید بر نقش موسسه فرانکلین در توسعه فرهنگ ایرانی گفت: اگرچه که این موسسه در سال ۱۳۳۰ به عنوان یک موسسه آمریکایی قد علم کرد، اما کاملا در خدمت فرهنگ ایرانیان بود. دولت‌آبادی در این موسسه نقش ویراستار را بر عهده داشت و توانست با همکاری گروه دیگری از فرهیختگان آن دوره کتابهای «کدو قلقله‌زن» و بعدها «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» را راهی بازار کند.
دبیر شورای کتاب کودک و نوجوان در پایان سخنان خود ابزار امیدواری کرد: جامعه فرهنگی ایران به حمایت بدون حب و بغض از موسسات و بنگاه‌های فرهنگی بپردازد، چون در چنین جاهایی است که هنر خلق می‌شود و هنر با دستور و باید شکل نمی‌گیرد.
در این مراسم همچنین دکتر سهراب‌پور، قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان با اشاره به بخشی از خاطرات دوران کودکی خود به مخاطبان خوش‌آمدگویی گفت و در ادامه دکتر شاه‌رضایی، مدیرکل دفتر الگوسازی و تکریم نخبگان تصریح کرد: این جمع نشان می‌دهد که ما جماعتی قدرشناس هستیم، اما این قدرشناسی به تنهایی کافی نیست و باید تلاش کنیم تا چنین چهره‌هایی را در دامن خود به طور پیوسته داشته باشیم و آنان را تربیت کنیم.
وی افزود: انسان‌های بزرگ نویسنده می‌شوند و انسان‌های بزرگ‌تر نویسندگان کودکان. علامه مطهری اگرچه دارای کتب متعددی است اما من به شخصه تنها توانسته‌ام بخشی از کتابهای داستان راستان او را برای همیشه در ذهنم داشته باشم. این حرکت که بنیاد آن را شروع کرده است در جهت قدرشناسی و پر کردن گسست فرهنگی است و امیدواریم بتوانیم از طریق برنامه‌ریزی‌های حساب شده آن را سامان دهیم.
در انتهای این مراسم که در آن نمایندگان پروین دولت‌آبادی، محمود کیانوش و عباس یمینی شریف الواح یادبودی را دریافت کردند، بیانیه کمیته علمی بنیاد ملی نخبگان استان تهران قرائت شد.
در این بیانیه آمده است: انسان‌های بزرگ با افکار و قلمی گران سنگ دوران کودکی ما را شکل داده و پرورانده‌اند، نکوداشت مقام علمی و معنوی آنان، کاری شایسته و ستودنی است. کمیته علمی اولین بزرگداشت مقام ادبی-فرهنگی چهره‌های کتاب درسی، مفتخر است در خدمت اساتید، بزرگان و تلاش گران عرصه علم و ادب بوده و به اغتنام این فرصت، ضمن قدردانی از دست‌اندرکاران برپایی این مراسم که به افتخار مشاهیر کتب دبستانی؛ استاد مرحوم آقای عباس یمینی شریف، استاد مرحومه خانم پروین دولت‌آبادی و استاد محمود کیانوش تشکیل شده است،پیشنهادهایی را در محضر این عزیزان عرضه می‌دارد:
۱-برای جلوگیری از ایجاد شکاف فرهنگی و معرفتی بین استعدادهای برتر جوان با سرآمدان و نخبگان نسل‌های گذشته بویژه آن‌هایی که با خلق آثار مکتوب در کتب درس،زمینه رشد و تعالی فرهنگی را در سطح جامعه فراهم آورده‌اند، شایسته است نکوداشت علمی همچون این مراسم، تداوم یابد.
۲-بنیاد ملی نخبگان با استفاده از ظرفیت عظیم استعدادهای برتر جوان، نسبت به تهیه زندگینامه علمی این عزیزان همراه با معرفتی آثار علمی، فرهنگی ایشان توأم با نقد منصفانه آثارشان اهتمام ورزیده و از این طریق زمینه آشنایی هر چه بیشتر با مخاطبان را فراهم آورد.
۳-به بهانه برگزاری این قبیل مراسم، فعالیت‌های پژوهشی مرتبط با همکاری سایر دستگاه‌های اجرایی در زمینه تعلیم و تربیت دوره‌های مختلف آموزشی انجام پذیرد، گو اینکه در این همایش از برخی دانش‌آموزان خواسته شده بود شخصیت‌های محبوب کتب فارسی خود را به صورت انشاء بنویسند که آثار رسیده نشان از یک فعالیت تحقیقی برجسته دارد.
۴-به منظور تکریم و الگوسازی از نخبگان، بنیاد ملی نخبگان جایزه دوسالانه‌ای را برای انتخاب، قدردانی و معرفی از بهترین زندگینامه‌های علمی تهیه شده در کشور، تدارک دیده و با همکاری سایر دستگاه‌های مرتبط به اجرا درآورد.