این مقاله را به اشتراک بگذارید
‘
در مسیر تندباد
نگاهی به رمان «نترس دخترم کسی اینجا نیست» اثر احمد طالبی نژاد
احمد طالبی نژاد نامی آشنا برای بسیاری از سینما دوستان و خوانندگان نقد ها و مطالب سینمایی محسوب می شود. او که نوشتن را با نقد فیلم (و یا گفتگو و گزارش سینمایی) آغاز کرده بود، رفته رفته شعاع دایره فعالیت خود را بزرگتر کرد. البته طالبی نژاد اشاره داشته به نیت فیلمسازی وارد این حوزه شده است و هرچند که تجربه ساخت آثار کوتاه و بلندی را نیز درکارنامه خود ثبت کرده اما به اعتقاد خود هنوز نتوانسته اثر دلخواهش را جلوی دوربین ببرد.
به هر روی او پیش از نقدنویسی فعالیت‌هایی نیز در عرصه سینمای تجربی و آماتور پشت سر گذاشته بود، اما در دانشگاه رشته ادبیات را برای تحصیل برگزید و بعد از آغاز فعالیت مطبوعاتی خود در اواسط دهه شصت، رفته رفته دیگر عرصه ها را نیز آزمود؛ از انتشار کتابهایی در حوزه سینما، نوشتن فیلمنامه، ساخت فیلم بلند سینمایی، برگزاری جشنواره رشد و سردبیری نشریه سینمایی، صاحب امتیازی نشریه ادبی و هنری «هفت» . سرانجام داستان نویسی و انتشار دو رمان. البته کماکان در این میان همچنان به واسطه بیش از سی سال حضور مستمر به عنوان نویسنده سینمایی، احمد طالبی نژاد بیش از همه به عنوان منتقد سینما شناخته می شود. انتشار کتاب خاطرات سینمایی طالبی نژاد که مهمترین بخش‌هایش به فعالیت او به عنوان یک نویسنده سینمایی اختصاص داشت و استقبال نسبی از این کتاب نیز گواه همین مسئله بود.
«نترس دخترم کسی نیست» به عنوان تازه ترین اثر منتشر شده از احمد طالبی نژاد، رمانی که به همت نشر قطره منتشر شده است. البته طالبی نژاد به واسطه توفیق کتاب خاطراتش، از تیراژ پایین کتاب حاضر چندان رضایتی نداشت. اما تجربه نشان داده در چنین موقعیت‌هایی نمی توان شهرت و اعتبار یک فرد را که با حوزه فعالیتش گره خورده و موجب استقبال از اثری در آن حوزه شده است، به حوزه های دیگر نیز تعمیم داد.
به هر روی رمان «نترس دخترم کسی نیست» اگر چه به تازگی منتشر شده اما آخرین کتاب این نویسنده نیست؛ بلکه پس از سالها محاق تازه امکان انتشار پیدا کرده است. طالبی نژاد در اواخر دهه هفتاد رمانی منتشر کرده بود با عنوان «سال صفر» اثری که به رمانهای خاطره ای پهلو می‌زد و چنان که پیدا بود از تجربیات و خاطرات نسل خود در آن بهره بسیار برده بود. اما دومین رمان نویسنده که اوایل دهه هشتاد به وزارت ارشاد ارائه شده بود امکان انتشار نیافت؛ تا اینکه سرانجام سالها بعد با عنوان «نترس دخترم کسی نیست» اجازه انتشار گرفت. این رمان همانگونه که خود طالبی نژاد نیز معترف است در امتداد رمان نخست او قرار می گیرد. البته این بدان معنا نیست که ادامه آن رمان محسوب می شود بلکه بیشتر این همانندی حال و هوا و زمانه ای که این داستانها در آن می گذرند باعث نزدیکی‌شان شده است.
طالبی نژاد در این باره می گوید: «رمان "سال صفر" که سال ۱۳۷۹ منتشر شد حس و حالی مربوط به نسل خودمان داشت و رمان دوم هم در همان حال و هواست، از نسل خودمان می‌گوید؛ نسلی که درگیر و دار و تب و تاب سیاسی گل زندگی‌شان گم شد… این کتاب ۱۲ سال قبل به ارشاد ارائه شد، یعنی اواخر دولت اصلاحات و در دولت نهم و دهم نیز مجوز نگرفت تا اینکه بعد از حذف چند مورد جزئی رمان از محاق خارج شد و مجوز گرفت.»
«نترس دخترم کسی نیست» رمانی‌ست داستان‌محور که به شیوه دانای روایت می شود، هر چند که راوی دانای کل در پاره‌ای بخشهای کتاب محدود است به ذهن شخصیت محوری رمان که زنی رنج کشیده با نام زهره است. اتفاقات این رمان در اوایل دهه شصت می گذرد؛ که با ایام جوانی نویسنده کتاب مصادف بوده است. سالهای پرفراز و نشیب و ملتهب بعد از انقلاب که نخست با سیاسی کاری و شلوغ بازی گروهکهای مختلف همراه است که بلافاصله جنگ نیز بدان افزوده شده است.
رمان با حکایت روزهایی سخت و دشوار و توام با بلاتکلیفی زهره آغاز می شود. شخصیتی که گویی تردید سراسر وجودش را گرفته است. در ابتدای رمان او حتی میان رفتن یا نرفتن به ساختمان بنیاد مردد است چرا که نمی خواهد به کسی رو بزند که تمایلی برای روبه رو شدن با او را ندارد. زهره که روزگاری اهل کتاب و شعر و … بوده حالا زیر بار مشکلات زندگی کمر خم کرده است. او که روزگاری عضو گروههای مبارز سیاسی بوده رفته رفته به دلایل مشکلاتی که داشته باورهای سیاسی اش را تا حد زیادی از دست داده تا آنجا که وقتی به اجبار سعی می کند از دوستان قدیم خود کمک بگیرد شماره سازمانی خود را به یاد نمی آورد. با این حال اما هنوز در مسیر تندباد سیاسی آن ایام، باورهای اخلاقی و انسانی خود را حفظ کرده است و اصلا به دلیل پافشاری بر همین باورهاست که دچار چنین مشکلاتی ست. چنانکه باوجود همه نیازی که به کار دارد وقتی یاران سیاسی سابق کاری برایش دست و پا می کنند حاضر نیست برای نگه داشتن آن باورهای اخلاقی اش را زیرپا بگذارد.
طالبی نژاد در این رمان از نسلی آرمانگرا سخن می گوید. نسلی که جوانی شان در هیاهوهای سیاسی از دست رفت و باورهای شان به چالش کشیده شد. تلاش او برای ارائه فضایی ملموس به دلیل آشنایی نزذیکی که با آن فضا داشته با توفیق همراه شده است. اما باید گفت که این رمان بیش از آنکه وجوه ادبی پررنگی داشته باشد از جنبه های دراماتیک پرکشش برخوردار است. فراز و فرودهای رمان آن را به اثری مناسب برای ساخت فیلم بدل ساخته که با توجه به سابقه و فعالیت های احمد طالبی نژاد چندان هم دور از انتظار نیست.
نقل از الف کتاب
نترس دخترم کسی اینجا نیست
نویسنده: احمد طالبی نژاد
ناشر قطره، چاپ اول 1394
۱۵۲صفحه، ۹۰۰۰ تومان
‘