این مقاله را به اشتراک بگذارید
تاریخ اندیشه‌های دینی
جلد دوم از سه‌گانه «تاریخ اندیشه‌های دینی» اثر میرچا الیاده با نام «از گوتمه بودا تا پیروزی مسیحیت» با ترجمه بهزاد سالکی منتشر شد. اثر سه‌جلدی «تاریخ اندیشه‌های دینی» میرچا الیاده، اسطوره‌شناس و دین‌پژوه رومانیایی، را باید از معدود آثاری به حساب آورد که افقی نو بر شناخت عقاید دینی می‌گشاید. این اثر سه‌جلدی گویای علاقه او به دانش و اشراف عمیقش به بُعد دینی تاریخ انسان است. الیاده در این کتاب تا حد ممکن از نقشه آفریدگار از طرح دینی هستی انسان رمزگشایی کرده است؛ اینکه انسان در مواجهه با راز خلقت و واحد متعال، به‌واسطه تجلیات بسیار گوناگونش، تأملاتش را به نحوی روایت کرده که بتواند وجود خود را معنادار ببیند و همین معنایابی، عامل پدیدآورنده اساطیر و ادیان مختلف شده است. در این کتاب، تجربه دینی نوع انسان از ادیان ابتدایی و ماقبل تاریخ تا ادیان پیشرفته و تاریخی ارائه می‌شود. بینش عمیق الیاده درباره پدیده‌های دینی از کهن‌ترین ایام تا دوره جدید، بهترین راهنما برای شناخت این پدید‌ه‌ها با رویکرد و نگاهی تازه‌تر به این میراث‌های تجربه دینی انسان است. چراکه تقریبا هیچ متألهی نمی‌تواند مدعی شود دین چگونه به وجود آمده، اما محققان بسیاری بوده و هستند که تقریبا تمامی اساطیر اقوام و سرزمین‌ها را جمع‌آوری کرده‌اند، بی‌آنکه دلایل و انگیزه‌های وجودی‌شان را آشکار و کشف کنند. اهمیت کار میرچا الیاده در این اثر سه‌جلدی آنجاست که او حلقه ناپیدای وحدت دینی را با کمک اطلاعات میدانی و دانش اساطیری که گذشتگان و معاصرانش به میراث گذاشته‌اند یافته و به زنجیره حیات دینی انسان وصل کرده است. این کتاب را میراث بزرگ الیاده و منبعی ضروری در حوزه دین و تاریخ ادیان می‌دانند؛ میراث و منبعی برای تجدیدنظر مستمر در رابطه ما با امر مقدس، اگرچه در رویکرد الیاده و به‌طورکلی در رویکردهای پدیدارشناختی، بحث از منشأ دین اهمیت چندانی ندارد. او در این مجموعه سه‌جلدی می‌کوشد نشان دهد چرا انسان در پی این بوده که جهانش معنادار باشد و در جهان بی‌معنا بقایی ندارد. او تا جای ممکن ما را به پاسخ‌هایی می‌رساند و از همه مهم‌تر اثری را در دسترس مخاطبان این حوزه گذاشته که با خواندن و درک آن می‌توان تفاوت‌های فرهنگی و اخلاقی را در رفتار ایمانی امروزین پیروان ادیان موجود درک کرد. چراکه با اتمام دوره ادیان روایی، ادیان وارد لایه‌هایی حکومتی شدند و شکل‌وشمایلی سازمان‌یافته پیدا کردند. الیاده در جلد اول از سه‌گانه «تاریخ اندیشه‌های دینی» با‌عنوان «از عصر حجر تا اسرار الئوسیس» همه ادیان را در دوره اساطیر روایی بررسی کرده که شامل کیهان‌زایی‌ها، آفرینش انسان و جهان جانوری و گیاهی مبتنی‌بر الگوهای حیات و شیوه معیشت اوست. نویسنده در جلد دوم با‌عنوان «از گوتمه بودا تا پیروزی مسیحیت» به قواعد دینی، تحویل فزاینده الهیات و فلسفه آنها پرداخته است؛ و اینکه چگونه بعد از پیامبران و در جریان تحولات تاریخی، اصول دینی نیز دچار تغییرات، گاه بنیادی، شدند.