این مقاله را به اشتراک بگذارید
نقد فیلم چهارشنبه ساخته سروش محمدزاده
نقش درام
محسن بیگ‌آقا /فیلم
گاهی در سینما فیلم‌ساز از رئالیسم عبور می‌کند و چنان دنیایش را واقعی به تصویر می‌کشد که به مرز ناتورالیسم می‌رسد. چهارشنبه در چنین فضایی سیر می‌کند. از فضای وهم‌آلود درگیری در مراسم عروسی که می‌گذریم، وارد دنیایی می‌شویم که شخصیت‌ها در آن گرفتارند و مثل رمان‌های ناتورالیستی دست‌وپازدن‌شان جز فرو رفتن در باتلاق کمکی به آن‌ها نمی‌کند. رنگ‌های یک‌نواخت فیلم هم به این تیرگی فضا کمک می‌کند تا هماهنگی در فضای فیلم به اوج خود برسد.
حوادث فیلم پس از باز شدن گره اولیه که شخصیت‌ها سعی در پنهان‌کردنش دارند، به‌سرعت شکل می‌گیرد و تماشاگر را ملتهب نگه می‌دارد. در پایان هم فیلم‌ساز تلاش می‌کند همه‌ی حوادث را به‌هم پیوند بزند و چیزی را در این بین جا نگذارد. قصه‌ی محوری فیلم موضوع رضایت دادن و رضایت گرفتن در ماجرای دیه است، اما دنیایی که فیلم‌ساز به تصویر می‌کشد، در چهارشنبه به‌کلی متفاوت از دنیای فیلم‌های مشابه در سینمای ایران مانند دهلیز (بهروز شعیبی) است. شاید مهم‌ترین ویژگی چهارشنبه نگاه تلخی است که ویژه‌ی نسل جوان فیلم‌سازان سینمای ایران است.
چهارشنبه درباره‌ی یک خانواده‌ی چهارنفری شامل دو خواهر و دو برادر است. دو برادر بر سر رضایت دادن یا قصاص قاتل پدرشان با یکدیگر درگیری دارند و هر یک تلاش می‌کند دیگری را به درستی عقیده‌ی خود قانع کند. اما توافق به این سادگی‌ها امکان‌پذیر نیست؛ حتی اگر دو خواهر وارد ماجرا بشوند. اصلاً همین بردن ماجرا به بستر خانواده و درگیر کردن عواطف خانوادگی بین خواهران و برادران است که باعث می‌شود مشکل حل‌نشدنی به نظر نرسد.
یکی از دلایل جذابیت چهارشنبه تحرک زیاد شخصیت‌ها و رفت‌وبرگشت‌هایی است که در لوکیشن‌های مختلف فیلم رخ می‌دهد و سبب کشمکش دراماتیک می‌شود. شخصیت‌ها مدام بین مکان‌های تکراری فیلم مانند خانه‌ی ویلایی قدیمی، محل‌های کار برادر کوچک‌تر که به عنوان پیک موتوری طی روز و کارگر سوپرمارکت در عصرها کار می‌کند، و تعمیرگاه محل کار داماد خانواده، در حال تلاطم هستند. فضای بیرونی فیلم به محل کار برادر بزرگ‌تر برمی‌گردد که با وانت کار می‌کند و در خیابان‌های تهران بار جابه‌جا می‌کند. جابه‌جایی‌های متعدد شخصیت‌ها بین مکان‌های مختلف، به فیلم ریتم می‌دهد و به تنش فضا می‌افزاید.
یکی از نکاتی که سبب شده درام فیلم خوب جفت‌وجور شود و قابل‌باور به نظر برسد، سنتی بودن خانواده‌ی مرکزی در فیلم است. در دنیای فاقد اخلاق امروزی، حادثه‌های اخلاقی در قصه فقط قادر به تکان دادن خانواده‌های سنتی هستند. وگرنه چنان نگاهی به حوادث، در برخی فیلم‌های این سال‌های سینمای ایران البته نمی‌توانست ویرانگر و اساساً درام یک فیلم باشد.
چهارشنبه از جمله فیلم‌هایی است که نشان می‌دهد با یک قصه‌ی یک‌خطی هم می‌توان فیلمی جذاب ساخت و این‌که درام و بازی با لحظه‌ها، از خود قصه مهم‌تر است. بازی شهاب حسینی و آرمان درویش در نقش دو برادر فیلم، با درگیری‌ها، سوء‌تفاهم‌ها و مشکلات خاص‌شان، از محورهای دراماتیک فیلم است. پشت سر آن‌ها، دو خواهر فیلم با بازی هستی مهدوی و نسیم ادبی نقش تلطیف‌کننده‌ی قصه و مشکل بزرگ سر راه خانواده را دارند.
***