این مقاله را به اشتراک بگذارید
در گفتگو با مهر عنوان شد؛
«همه همسرانِ اجنّه شیخ محمود» وارد بازار نشر ایران شدند
رمان «همه همسرانِ اجنّه شیخ محمود» نوشته لطیف هلمت با ترجمه فریاد شیری توسط نشر کتاب کوله پشتی منتشر شد.
فریاد شیری مترجم این رمان در گفتگو با مهر، گفت: هلمت نوشتن «همه همسرانِ اجنّه شیخ محمود» را در سال ۲۰۰۸ به پایان رساند و پس از چند بار بازنویسی، آن را در سال ۲۰۱۱ منتشر کرد و سال ۲۰۱۳، در چاپ دوم کتاب، تغییرات جزیی دیگری انجام داد. این کتاب، اولین و یا به گفته خود هلمت، آخرین رمان او نیز محسوب می‌شود. خود هلمت گفته است: «…من بیشتر از شعر، رمان مطالعه کرده‌ام و حالا هم سرگرم نوشتن یک رمان هستم. این اولین و آخرین رمانم است و امکان ندارد به نوشتن رمان دیگری فکر کنم، چون نمی‌تواند مثل این رمان موفق باشد. مطمئنم هیچ نویسنده‌ای دو رمان خیلی عالی و موفق ندارد….»
این مترجم در ادامه گفت: این کتاب، ادای دین هلمت نسبت به پدرش و کودکی‌اش است، چرا که شیخ محمود در تمام سطرهای این کتاب حضور دارد و کودکی هلمت در روایت‌ها و افسانه‌های جن و پریِ این کتاب پنهان شده است. هلمت در این رمان، از خودش به عنوان نوعی راوی خودآگاه استفاده می‌کند و از ابتدا تکلیفش را با خواننده روشن می‌کند. او می گوید: «وقتی که من رمان می‌نویسم، یعنی هستم. وقتی که من هستم، یعنی می‌توانم قهرمانی خلق کنم که کاملاً گوش به فرمانم باشد…»
شیری درباره زبان داستانی کتاب «همه همسران اجنّه شیخ محمود» گفت: هلمت با نیمه تمام گذاشتن روایت‌های داستانی و با بهره‌گیری از چند راوی تلاش می کند یک ضد رمانِ چند لایه خلق کند. با توجه به فعالیت جدی و مستمر هلمت در حوزه ادبیات کودک و نوجوان، می توان گفت در این کتاب، بیشترین بهره را از قصه‌های عامیانه و افسانه‌های ملی برده است. او با گنجاندن این قصه‌ها در ساختاری پیچیده و مدرن، جذابیتی خاص در فضایی بومی به کتابش بخشیده است. نویسنده در این کتاب، با آن که تا پایان، در پیِ قهرمان یا ضد قهرمان برای رمانش می‌گردد و آن را ناتمام می‌گذارد، امّا انگار با یکی از دعاهای شیخ محمود، خواننده را سحر و جادو می‌کند؛ به طوری که ناچار می‌شوی کتاب را یک نفس بخوانی.
شاعر کتاب «وطن فروشی نیست» ادامه داد: هلمت سعی دارد مخاطب را نیز در نوشتن رمانش شرکت دهد، امّا در ادامه رمان، روایت به یک راوی گمراه‌کننده واگذار می‌شود و خرده روایت‌های دیگری توسط شخصیت‌های دیگر رمان، به روایت اصلی اضافه می‌شود که در ساختار قصه‌های پریان و افسانه‌ها گنجانده شده‌اند. هلمت در این کتاب، که خودش هم تردید دارد آن را رمان بنامد، با ایجاد فضایی پارادوکسیکال و با در هم آمیختن تضادها و همچنین با بهره‌گیری از طنز در ساختاری بدون نظم و پیچیده، سعی دارد از سنت‌های رایج داستان نویسی عبور کند و همان طور که در پایان کتاب یادآوری می‌کند: «این اثر، نوعی سعی و کوشش است برای از بین بردن رمان ساده و معمولی که در جغرافیای ادبیات کُردی مُد شده. و نیز تلاشی است برای تولد رمان نو و مدرن. چیزی که برای من مهم است، این است که تا چه اندازه در چگونه نوشتن این رمان موفق بوده‌ام، نه در از چه نوشتن».
بخشی از مقدمه کتاب مذکور درباره لطیف هلمت و این رمان است که به این ترتیب است:
«لطیف هلمت یا لطیف محمود برزنجی، فرزند شیخ محمود برزنجی (صوفی نامدار منطقه کفری کرکوک) در سال ۱۹۴۷ میلادی در شهر کفری از توابع کرکوک به دنیا آمد. لطیف اولین فرزند یک خانواده مذهبی بود و پدرش از دراویش طریقت و اهل عرفان و ادب. کودکی هلمت توام بود با جلسات ذکر و کتابخوانی در خانه پدری. در همین جلسات با شعر مولوی و حافظ و عطار و… آشنا شد. او در جوار دنیای صوفیانه پدرش و تحت تعالیم او، رفته رفته به ادبیات روی آورد.
در اواخر دهه شصت میلادی، همراه با فرهاد و احمد شاکلی، گروه ادبی «کفریِ» کرکوک را پایه ریزی کردند. و سرانجام در اوائل دهه هفتاد میلادی، همگام با شاعران و نویسندگان گروه «روانگه» سلیمانیه(شیرکو بی‌کس و…) و دیگر شاعران مستقلی همچون عبدالله پشیو، رفیق صابر و… تحول بزرگی در ادبیات کُردی به وجود آوردند. تفکرات صوفیانه هلمت هرگز به او اجازه نداد در خدمت حکومت‌ها و احزاب سیاسی قراربگیرد و همواره به عنوان شاعری مستقل و آزاد به مبارزات خود با حکومت بعث عراق ادامه داد. او نیز همچون عبدالله پشیو، در شعرهایش به هیچ دیکتاتور و رهبر حزبی باج نمی‌دهد و همیشه از صلح و آزادی و برای محرومان می‌سراید، و به جرأت می‌توان او را مردمی‌ترین شاعر کُرد نامید.
هلمت یکی از تأثیرگذارترین شاعران نسل طلایی بعد از عبدالله‌گوران است و تاکنون بیش از بیست مجموعه شعر منتشر کرده است. دیوان کامل شعرهای او در سال ۲۰۱۴ توسط نشر غزل نوس منتشر شد و پس از آن، در همین سال، آخرین مجموعه شعرش را با عنوان «شعر و ضد شعر، یا بازی کهنه و نو» منتشر کرد. اگر چه در ایران، هلمت را بیشتر به عنوان شاعر می‌شناسند، امّا می‌توان او را یکی از پایه گذاران ادبیات نوین کودک و نوجوان کُردی به شمار آورد، و تاکنون آثار فراوانی در قالب شعر و داستان و نمایشنامه برای کودکان و نوجوانان منتشر کرده است. مجموعه کامل آثار او در حوزه کودک و نوجوان، در سال ۲۰۰۰ موفق به دریافت جایزه ادبی ایپیک در کشور سوئد شد. همچنین از وی چند کتاب در حوزه نقد ادبی و کتابی درباره صوفی‌گری و یک کتاب تحقیقی پیرامون رئالیسم و سورئالیسم منتشر شده است.
از هلمت تاکنون در ایران، شعرهای زیادی توسط مترجمان مختلف به فارسی ترجمه شده و در میان مخاطبان نیز بازتاب خوبی داشته است.»
کتاب «همه همسرانِ اجنّه شیخ محمود» با ۱۱۲ صفحه، شمارگان هزار نسخه و قیمت ۷۰ هزار ریال منتشر شده است.