این مقاله را به اشتراک بگذارید
معرفی کتاب «سقوط فرشتگان» اثر تریسی شوالیه / نشر چشمه
ایستادن در برابر افقی تازه
حمید رضا امیدی سرور
با انتشار «سقوط فرشتگان» که با ترجمه نینا فراهانی و به همت نشر چشمه به بازار آمده چهار اثر از این نویسنده در اختیار مخاطبان فارسی زبان قرار گرفته: «دختری با گوشواره‌ی مروارید» با ترجمه‌ی «گلی امامی»، «نور شعله‌ور» با ترجمه‌ی «شیوا مقانلو» و «آخرین فراری» با ترجمه‌ی «طاهره صدیقیان»؛ که در این میان «دختری با گوشواره‌ی مروارید» با استقبال به مراتب بیشتری از سوی علاقمندان ادبیات داستانی روبه رو شد و سهم ویژه ای در معرفی و آشنا شدن خوانندگان فارسی زبان با این نویسنده داشت.
اقبال قابل توجه کتاب سقوط فرشتگان چنان بود که ظرف مدت زمان اندکی کتاب حاضر به چاپ دوم رسید و این یعنی تریسی شوالیه و سبک داستان نویسی او میان خوانندگان طرفداران خاص خود را پیدا کرده است. «سقوط فرشتگان» سومین کتاب کارنامه تریسی شوالیه محسوب می شود که در سال ۲۰۰۱ منتشر شده است. جالب اینکه نویسنده داستانی را روایت می کند که درست به صد سال قبل باز می گردد، یعنی سال ۱۹۰۱ در بریتانیا، این سال با مرگ ملکه ویکتوریا (در ژانویه ۱۹۰۱) آغاز شده و تاریخ پایان آن نیز سال ۱۹۱۰ مصادف با مرگ شاه ادوارد ششم است.
سقوط فرشتگان نمونه ای مناسب از ادبیاتی است که هم می تواند مخاطبان جدی ادبیات داستانی را جذب خود کند و هم اینکه به واسطه جذابیت مضمون و نثر خوشخوان، مورد پسند توده مخاطبان قرار بگیرد. این رمان نه یک راوی که توسط راویان متعدد بازگو می شود؛ در واقع اغلب شخصیت های کتاب به فراخورد موقعیت داستانی به روایت بخشی از رمان می پردازند و این روایت ها پازل وار در کنارهم کلیت درونمایه رمان را می سازند.این شگرد شاید در نگاه نخست چندان مورد پسند مخاطب عام نباشد و موجب سردرگمی احتمالی او شود؛ اما تریسی شوالیه با فاصله گذاری میان روایت راوی ها، و قرار دادن نام هر شخصیت در ابتدای روایت او؛ مانع از سردرگمی آنها می شود.
سقوط فرشتگان رمانی ست که توسط یک زن نوشته شده است که از همان جزئی نگری ها و ریز بینی های خاص جهان زنانه برخوردار است و آن را دستمایه روایت زن در جهان تازه ساخته است. آغاز قرن بیستم در این رمان نقطه آغاز تغییر و تحولاتی در جامعه انگلیس است، به خصوص برای زنان.
دستاوردهای تکنولوژیک جهان را دگرگون کرده اند، مدرنیته به همراه آن وارد زندگی مردم شده است و به تناسب این تغییرات ساختارهای سنتی زندگی نیز باید دگرگون شوند. زنان هنوز از حق رای برخوردار نیستند و نقش اجتماعی آنها نیز کمرنگ و چندان تاثیر گذار نیست. با این حال برخی جنبش ها و حرکت های تحول خواهانه به خصوص از سوی جمعیت هایی که زنان پایه ریزی کرده اند در شرف انجام است.
در واقع تریسی شوالیه در رمان خود با برگزیدن دو خانواده که هر یک به نوعی رویکردی برخاسته از دل جامعه را نمایندگی می کنند به شرح تقابل سنت و مدنیته در ابتدای قرن بیستم و در جامعه انگلیس پرداخته است. جامعه ای که از قضا نظام ارزش های آن با سنت های دیرینه گره خورده اند. خانواده سلطنتی نماد ارزش های سنتی در جامعه انگلیس محسوب می شود که هنوز به شکل روشنی شکل طبقاتی خودرا که برگرفته از میراث و عناوین خانوادگی ست حفظ کرده است. تریسی شوالیه با یک شناخت دقیق از شرایط و مناسبات سالهای آغازین قرن بیستم به سراغ روایت این داستان رفته و آن به روشنی در کنش ها و واکنش های درونی و بیرونی شخصیت ها نیز منعکس کرده است. در چنین فضایی ست که واکنش ذهنی یک شخصیت از شنیدن خبر مرگ ملکه و بی تفاوتی نسبت به آن به خوبی در دل رمان می نشیند. ترس از اینکه دیگران اورا متهم به خیانت به وطن کنند! به روشنی نشان از بنیانهای استوار سنت در آغاز قرن بیستم انگلستان دارد.
شخصیت های اصلی کتاب به دو خانواده واترهاوس و کولمن تعلق دارند. این دو خانواده توسط نویسنده نماد های سنت و مدرنیته در داستان محسوب می شوند. یکی شیفته و معتقد به ارزش های سنتی عصر ویکتوریایی ست و دیگری دل در گرو تغییرات سریع جهانی است که به سمت نوشدن می رود .
در چنین فضایی مرگ ملکه ویکتوریا بار معنایی ویژه ای برای رمان به ارمغان می آورد. چرا که خانواده کلمن مرگ ملکه ویکتوریا را نقطه پایانی بر عصری می دانند که با آمدن ادوارد ششم احتمالا خبر از روزگار بهتری می دهد. جالب اینکه نویسنده آشنایی این دو خانواده را از طریق کنارهم قرار گرفتن آرامگاه خانوادگی آنها در گورستانی متعلق به طبقه ثروتمند شکل می دهد. انتخاب چنین تمهیدی می تواند نمادی باشد از اشتراکاتی که از گذشتگان به آنها رسیده یا ایستادن در دورانی که آدمها با تاریخ و فرهنگ مشترک در گذشته، رویکردهای متفاوت به آینده دارند. حکایت ملتی که به واسطه عقاید خود هر چقدر رنگارنگ باشند، به واسطه پیوند های گذشته با یکدیگر مرتبط می شوند.
به هر روی تریسی شوالیه ایده هایی این چنین را دستمایه روایت داستانی پر شاخ و برگ و جذاب کرده که روایت گر جنبش های گوناگون زنان و تغییر و تحولات جامعه ای ست که زندگی شخصیت های داستان را نیز تحت الشعاع قرار می دهد.
«سقوط فرشتگان»
نوشته: تریسی شوالیه
ترجمه: نینا فرهانی
ناشر : چشمه، چاپ دوم ۱۳۹۴
۲۹۷صفحه ، ۲۰۰۰۰ تومان
نقل از الف کتاب