این مقاله را به اشتراک بگذارید
ماجرای حذف سیگار آیت‌الله طالقانی
دستکاری در عکس تاریخی چه بازتاب‌هایی داشت
روزنامه شرق در شماره امروز خود عکس معروف آیت‌الله طالقانی را در صفحه اول منتشر کرد البته با سانسور سیگاری که در دستش بود.
مهدی رحمانیان، مدیرمسئول روزنامه شرق در توضیح دلیل دستکاری در عکس آیت‌الله طالقانی به خبرگزاری «میزان» گفت: «عکس با سیگار را دقیقا نمی‌دانم ممنوعیت قانونی دارد یا نه ولی تا آنجا که می‌دانم محدودیت دارد یعنی رسانه‌ها خیلی مجاز نیستند آن را کار کنند.»
او با بیان اینکه ما در روزنامه شرق خواستیم عکس متفاوتی را کار کنیم و عکس منتشرشده از آیت‌الله طالقانی هم به دلیل کیفیت بالای آن انتخاب شد، افزود: «وقتی که عکس آیت‌الله طالقانی همراه با سیگار باشد، نوعی ترویج و تبلیغ سیگار هم محسوب می‌شود. ما خواستیم که این اتفاق نیفتد و با فتوشاپ، قسمتی از عکس که سیگار در آن مشخص است را حذف کردیم.»
اما فرزند آیت‌الله طالقانی پیش از اینکه توضیحات رحمانیان منتشر شود، کار امروز روزنامه شرق را «معنای دقیق سانسور» خواند و اینکه «آدم‌ها را آن‌گونه که دوست داریم به جامعه نمایش دهیم و بخش‌هایی که نمی‌خواهیم را حذف کنیم.»
مهدی طالقانی در گفت‌وگو با نسیم آنلاین، حذف بخشی از ویژگی‌های شخصی افراد را امری ناپسند و مذموم دانست و گفت: «آقای طالقانی ده‌ها عکس دیگر با سیگار دارد، هر چند سیگار کشیدن نزد برخی عادت بدی است اما ایشان ابایی از ابراز این مساله نداشتند حالا این که چرا یک رسانه به خود اجازه می‌دهد این وجهه طالقانی را حذف کند من نمی‌دانم ولی با این روال شاید فردا دوستان علاقه پیدا کنند عمامه ایشان را حذف کنند چون به مذاقشان خوش نمی‌‌آید!»
طالقانی با اشاره به تحریف‌های فراوانی که در خصوص اندیشه پدرش توسط برخی رسانه‌ها صورت می‌گیرد، گفت: «این تقطیع و تحریف‌ها در اندیشه ایشان هم به وجود آمده که واقعا جای گلایه دارد، اینکه بخشی از حرف‌ها و نظرات طالقانی و هر فرد دیگری نقل می‌شود اما سایر بخش‌های آن به دلیل اینکه خوشایند ما نیست حذف شود کار بسیار غلط و ناشایستی است که متاسفانه رواج هم پیدا کرده و عکس امروز روزنامه شرق نیز نمونه‌ای از همین انعکاس تحریف شده یک شخصیت تاریخی است.»
سایت «عصر ایران» هم پیش از آن احتمال داده بود که سانسور سیگار آیت‌الله طالقانی از بیم بدآموزی‌اش باشد اما پرسید: «مگر همین حالا ۱۳ میلیون ایرانی سیگار نمی‌کشند؟» به نوشته این سایت «وقتی تصاویر نویسندگان و هنرمندانی مانند احمد محمود، سایه، شاملو و دولت‌آبادی با سیگار منتشر می‌شود سانسور یک عکس مشهور از چهره‌ای در اندازه و آوازه طالقانی چه توجیهی دارد؟»
«عصر ایران» به بخشی از آخرین گفت‌وگوی عباس کیارستمی اشاره کرده که گفته بود: «در عکس هنری می‌توان دست برد چون هدف جاذبه بصری بیشتر است اما در عکس خبری نه.» به نوشته این سایت «تصویر جنبه تاریخی دارد و نباید نگران بدآموزی بود. اگر به صفات دیگر طالقانی – باور عمیق به مردم و دوری از تنگ‌نظری، سعه صدر، مهربانی، وسعت نظر، مردم‌دوستی و خلوص و صفای – او متصف شده‌اید این عادت را نیز از او تقلید کنید. درست‌تر این که اول آن همه صفات متعدد حسنه طالقانی و در روزگار ما کمیاب را تکرار و تقلید کنیم و نه صرفا این عادت را!»
سایت «پندار» نیز در مطلبی با عنوان «چرا روزنامه شرق باید عذرخواهی کند؟» نوشته است: «عکسی که از عباس عطار، آژانس مگنوم، در این روزنامه منتشر شده تصویری است از سفر آیت‌الله طالقانی برای میانجی‌گری میان دولت تازه‌استقرار یافته در ایران با کردها. این شخصیت بزرگ و محترم سیاسی، بدون آن‌که قصد پنهانکاری را داشته باشد یا در هاله‌ای از تقدس تصنعی که روزنامه‌های اصلاح‌طلب برای هر شخصیت درگذشته به سود خود بخواهد برود، خیلی ساده، سیگاری گیرانده و جلوی دوربین عکاسی قرار گرفته است. این عکس، چند سال پیش در هفته‌نامه نسیم بیداری روی جلد منتشر شده و واکنش‌ها به انتشار آن هم در ذهن مخاطبان جدی مطبوعات و اهالی رسانه هنوز جای دوری نرفته است. حالا روزنامه شرق، با اجازه یا بی‌اجازه (نمی‌دانیم) این عکس را با تحریفی آشکار، حذف سیگار از دست آیت‌الله و روی جلد روزنامه در تاریخ ۵ مرداد ۹۵ منتشر کرده است. تا فردی که قصد مرور خطبه‌های اول نماز جمعه به امامت ایشان را دارد، آن‌طور باشد که روزنامه شرق دوست می‌دارد.»
این اقدام روزنامه شرق اما توفانی در فضای مجازی راه انداخت؛ به نوشته بهمنی «شرق عکس طالقانی رو دستکاری کرد که ملت سیگار رو نبینن و بدآموزی نداشته باشه، چند برابر تیراژشون عکس اصلی با سیگار دست به دست شد.»
صدرا محقق، خبرنگار اجتماعی روزنامه شرق اما نوشت «قصد توجیه ندارم، ولی مناقشه حذف سیگار قبلا هم بوده، سیگار پل مک‌کارتنی بارها حذف شده؛ از جمله در مجله رولینگ استونز.» خوابگرد هم نوشته «حذف سیگار از این عکس خاص طالقانی در روزنامه شرق امروز، جدا از بحث سانسور، نوعی کج‌سلیقگی محض است به نظرم. مثل حذف سیگار از دست همفری بوگارت، که در استیل سیگار دست گرفتن کم‌نظیر بود. حیف!»
در مقابل مرجان توحیدی، خبرنگار سیاسی روزنامه شرق که مطلب اصلی درباره خطبه‌های ماندگار آیت‌الله طالقانی و دیگر خطیبان نماز جمعه تهران را نوشته، توئیت کرده است: «من به سهم خودم دست‌کم به عنوان نویسنده مطلب که ورودی درباره عکس نداشتم، از اتفاقی که افتاده ناراحتم و عذرخواهی می‌کنم.» مسعود کاظمی دیگر خبرنگار سیاسی شرق نیز نوشته «اقدام روزنامه شرق در سانسور عکس آیت‌الله طالقانی بسیار غیرحرفه‌ای و اشتباه است. من نه مسئول این ماجرا هستم و نه دخیل، اما عذرخواهی می‌کنم.»
بساط طنز و شوخی با «واحد ترک سیگار روزنامه شرق» و انتشار عکس‌های دستکاری شده آیت‌الله طالقانی در حالت‌های مختلف نیز رونق داشت. با این حال «شهاب» پیشنهاد داده «به شدت با هر عملی که ترویج سیگار باشه مخالفم همونطور که از تحریف بیزارم؛ ساده‌ترین راه، انتخاب یه عکس دیگه از آقای طالقانی بود.» مانا هم نوشته «به نظرم اینکه سیگار رو از دست طالقانی حذف می‌کنن ادامه همین رویکرد اکثر مردمه که خیال می‌کنند آدم‌های بزرگ باید بی‌عیب و خدشه باشن. انسانه و عیب‌هاش.»