شرلوک هولمز کارآگاه تمام نشدنی

شرلوک هولمز کارآگاه تمام نشدنی
نوید فرخی

شرلوک هولمز چهره ای محبوب میان اهالی ادبیات و هنر هفتم است. کلاه شکاری، پیپ کج، ویولن، ذره بین و حتی دمپایی ایرانی نمادهای این کاراگاه دانشمند، مبارزِ عدالت‌طلب و قهرمان زبل در جهان اند. دایره المعارف داستان های پلیسی او را “بزرگترین کاراگاه در عرصه ی ادبیات” و “شاید سرشناس ترین مخلوق ادبی تمام اعصار” قلمداد می کند.

 ماجرای داستان های هولمز، به همین سادگی از جایی شروع شد که یک پزشک جوان اسکاتلندی به نام دکتر آرتور کانن دویل برای کمی درآمد بیشتر، شروع به داستان نویسی کرد، و اینقدر راهش را ادامه داد که در نهایت خودش و کاراکترش، هر دو شهرت جهانی پیدا کردند. اگرچه ادگار آلن پو را بنیان گذار ادبیات پلیسی می دانند، اما پس از خلق شرلوک هولمز است که ادبیات کاراگاهی شخصیت پیدا می کند.

اولین اثر از ماجراهای شرلوک هلمز و دکتر واتسن، رمان نقشی ز خون است که در نوامبر ۱۸۸۶ نوشته شد و دویل بابتش۲۵ پوند دریافت کرد. چاپخانه وردلاک اندکو این کتاب را چاپ کرد. در حالی که عده ای معتقدند آرتور مخلوقش را از آگوست دوپن(مخلوق ادبی ادگار آلن پو) الگوبرداری کرده، او در زندگینامه خودش اشاره می کند شرلوک هولمز را براساس متدها، و روش های یکی از اساتیدش در کالج ادینبورگ به نام پروفسور جوزف بل خلق کرده است. پروفسور جوزف بل اعتقاد داشت از ناچیز ترین مسائل می توان در پزشکی به نتایج مهمی رسید.

با موفقیت اثر اول، چاپخانه وردلاک اندکو از آرتور یک دنباله را تقاضا می کند و دویل با کمی تاخیر در فوریه سال ۱۸۹۰، رمان دوم، نشانه چهار را به چاپ می رساند. چاپخانه از دویل می خواهد تا رمان دیگری بنویسد اما دویل که احساس می کند این چاپخانه از او بهره برداری کرده و به اندازه کافی حقش را نپرداخته از آنها جدا می شود و همکاری با مجله استرند را آغاز می کند. مجله استرند، علاقه ای به چاپ رمان ندارد. بنابراین دویل داستان کوتاه های شرلوک هولمز را می نویسد.

 در سال ۱۸۹۱ مجله استرند شش داستان کوتاه از شرلوک هولمز را چاپ می کند. موفقیت آثار بی حد و حصر بوده و داستان های شرلوک هولمز، به انگیزه مردم برای خرید مجله ی استرند تبدیل می شود. دویل در خاطراتش می نویسد که در این سال به مادرم گفتم «دارم به این فکر می کنم که هولمز را سلاخی کنم! … و یک طوری سر و ته قضیه را هم بیاورم. این شخصیت تماما ذهنم را به خودش اختصاص داده و از بروز سایر استعدادهایم جلوگیری می کند.»، در جواب، مادرش پاسخ می دهد «نه! تو این کار را نمی کنی! نمی توانی، و نباید بکنی!».

  در تلاشی برای منصرف کردن مجله استرند از ادامه چاپ داستان های هولمز، آرتور سطح مطالبه دستمزدش را به اندازه ای بالا می برد که آنها را دلسرد کند، اما در عوض مدیر مجله استرند حتی مبلغی بیشتر از تقاضای دویل را برایش تعیین می کند که او را به یکی از گرانقیمت ترین نویسنده های دوره ی خویش مبدل می سازد. اما دویل در دسامبر ۱۸۹۳، در  داستان “مشکل نهایی” کار هولمز را یکسره می کند و از آن پس وقتش را به نوشتن رمان های تاریخی اختصاص می دهد.

میزان فشارها به دویل با پیشنهادهای مختلف و وسوسه برانگیز، به حدی است که او در سال ۱۹۰۱، به عنوان برگی از خاطرات دکتر واتسن(در زمانی که هنوز فرض بر این است که هولمز مُرده) رمان درنده خاندان باسکرویل را می نویسد. در سال ۱۹۰۳ پس از ۱۰ سال، دویل دوباره شرلوک هولمز را زنده می کند و در داستان “ماجرای خانه ی خالی” هولمز بر می گردد تا پس مانده دار و دسته موریارتی را هم متلاشی کند.

کانن دویل تا سال ۱۹۲۷ جسته و گریخته به نوشتن داستان های هولمز ادامه داد و طی این سال ها ده ها کتاب دیگر از رمان علمی تخیلی، و حکایات پزشکی گرفته تا رمان های تاریخی و بیوگرافی و مقالات سیاسی به رشته تحریر درآورد. او نهایتا ۵۶ داستان کوتاه و چهار رمان شرلوک هولمز نوشت. پس از آن نویسندگان بسیاری با اجازه ورثه دویل، اقتباس های شرلوک هولمز نوشته اند.

▪️انجمن های هواداران شرلوک هلمز
کاراکتر هولمز در ۵۶ داستان کوتاه و ۴ رمان بلند آنقدر ملموس ترسیم شده که بسیاری او را واقعی می پندارند. شاید آشکارترین نشانه محبوبیت بی نظیر شرلوک هولمز، پدیده پیدایش کلوب ها و انجمن های ادبی است که به او و ماجراهایش اختصاص دارد. در حال حاضر بیش از ۲۶۰ انجمن فعال شرلوک هولمز در سرتاسر جهان وجود دارد، این انجمن ها از استرالیا و فرانسه و ایتالیا گرفته تا عراق و ژاپن،  قرقیزستان و … فعالند. مشهورترین گروه هواداران شرلوک هولمز در جهان، “انجمن اعضای غیررسمی خیابان بیکر” نام دارد. این انجمن در سال ۱۹۳۴ توسط کریستوفر مورلی تاسیس شد. رویداد اصلی انجمن، گردهم‌آیی سالانه ای است که در ژانویه(به مناسبت تولد هولمز در ششم ژانویه) در نیویورک برگزار می شود و از سال ۱۹۴۶ فصلنامه ای به نام ژورنال خیابان بیکر منتشر می کند.