نگاهی به «هولوگرامی برای شاه » اثر دیو اگرز

نگاهی به «هولوگرامی برای شاه » اثر  دیو اگرز

ورشکستگی آمریکایی

 دیو اگرز راوی واقعیت هولناک جامعه آمریکا است. در تمام آنچه تاکنون نوشته است، از داستان‌های کوتاه تا رمان‌هایش همواره از چهره درسایه‌مانده و تاریک آمریکا پرده برمی‌دارد و با انتقادات تندوتیزش به سیاست‌های آمریکا می‌تازد. اگرز را به این اعتبار از صداهای تازه ادبیات انگلیسی‌زبان قرن بیستم دانسته‌اند، نویسنده‌ای مطرح که برخلاف بسیاری از نویسندگان هم‌دوره خود، با ناشران برجسته و بنگاه‌های بزرگ آمریکایی کار نمی‌کند تا حدی که مدتی خود نشری به‌راه می‌اندازد تا کتاب‌هایش را چاپ کند. اگرز جدا از داستان‌های کوتاهِ ایده‌محور، رمان‌هایی دارد که از آن میان، «اثر جان‌سوز نابغه پرسه‌زن» جایزه پولیتزر را از آن خود کرد و او را به شهرتی فراگیر رساند، رمانی که روایتی است از زندگی خودش و واقعیتِ هولناک آمریکا. اما رمان دیگری که همزمان با «زیتون» به فارسی برگردانده شده، رمانی است با عنوان «هولوگرامی برای شاه» با ترجمه علی معصومی و ندا مهبودی که نشر بوتیمار آن را چاپ کرده است و چنان‌که در مقدمه مترجم آمده است این رمان اثری روشن و تمثیلی از آمریکا در روزگاری است که اقتصاد آن جهانی شده است. «اگرز آماده است که پسِ گردن آمریکا را بگیرد و از آن بپرسد در مورد بی‌عدالتی و احساس جمعی چه برنامه‌ای دارد… اگرز در هولوگرامی برای شاه، که به‌نوعی مرگ دستفروش جهانی‌شده است،‌ با همان درخشندگی، مهربانی و انسان‌دوستی آرتور میلر برنامه را به پیش می‌برد.» داستانِ «هولوگرامی برای شاه» درباره مردی است  پنجاه‌وچهارساله به‌نامِ اَلن کلی، که مشاور خصوصی است. نخستین‌بار او را در طبقه دهم هتل شیشه‌ای در جده می‌بینیم که آمده است سرمایه و اعتبار ازدست‌رفته خود را بازیابد. «او هر روز دیر آماده می‌شود و به اتوبوس نمی‌رسد و ناچار با ماشین دیگری از هتل به محل کارش، در یک چادر سفید بزرگ در صحرا برده می‌شود، ‌که قرار است شهر اقتصادی و مدرن ملک عبدالله پیرامون آن بنیاد شود. سه همکار جوان او در آن چادر با لپ‌تاپ‌هایشان دور میزی می‌نشینند و در انتظار روزی که بتوانند کل پروژه را به نمایندگی از شرکتی به‌نام ریلاینت، که بزرگ‌ترین تولیدکننده آی‌تی در جهان است، با کنفرانس هولوگرافیک از راه دور ملک عبدالله نشان دهند و بفروشند به وقت‌گذرانی می‌پردازند. ملک عبدالله هرروز به دلیلی نمی‌تواند به آن‌جا بیاید و آمریکایی‌ها از شدت بیکاری در اطراف می‌پلکند و وقت تلف می‌کنند.» رمان «هولوگرامی برای شاه» ‌را می‌توان داستانِ معامله‌گر ورشکسته آمریکایی خواند که می‌کوشد در صحرای عربستان برای بستن قرارداد از چینی‌ها جلو بیفتد. البته داستان، همزمان بینشی درمورد الهام و انگیزش آمریکایی در روزگار فروپاشی اقتصادی و بحران میانسالی را پیش می‌برد. ناامیدی تمام شخصیت‌های داستان ازجمله الن را تسخیر کرده است. چنان‌که الن در جایی از داستان می‌گوید، احساس می‌کند جامی شیشه‌ای است که نیازمند شکسته‌شدن است. «هولوگرامی برای شاه»، در مجموعه‌ای از بندهای کوتاهِ جابه‌جا‌شونده در میان فضاهای بسیاری که خواننده خالی‌بودن و هیچ‌بودن را در آن‌ها احساس می‌کند «آذرخش‌وار» پیش می‌رود. «هولوگرامی برای شاه، علاوه‌‌بر چیزهای دیگر، پژوهشی است از سر نگرانی درباره چگونگی نابودی اعتمادبه‌نفس آمریکایی و جایگاه این نابودی. کتاب در جاهایی به غمنامه‌ای از دلتنگی برای زمان‌هایی تبدیل می‌شود که زندگی شالوده و بنیانی داشت و مردم با دست‌هایشان کار می‌کردند و با زحمت و تلاش آشنا بودند.» پدر الن، که کهنه‌سرباز جنگ جهانی دوم بوده و هنوز گلوله‌ای در بدن او جا خوش کرده است و بر پسرش که از او می‌خواهد کمکش کند تا در خارج به بازرگانی بپردازد خشم می‌گیرد. در نظر مترجم آن‌چه به رمان «هولوگرامی برای شاه» شکل می‌دهد ایمانی است که اگرز با آن به نوعی آمریکایی اهل کار منظم می‌پردازد، ایمانی که به تلاش‌های الن در اقتصادِ اطلاعات (که در آن از اقتصاد و اطلاعات خبری نیست) صدا و جاذبه می‌بخشد

شرق