این مقاله را به اشتراک بگذارید
«از هر دَری حکایتی؛ گزیده جوامع‌الحکایات» نوشته محمد عوفی به گزینش و توضیح: امیربانو کریمی (مُصّفا) در نشر معین منتشر شد.
به گزارش مدومه به نقل از ایبنا، این اثر در مجموعه «گنج حکمت» در ۱۵۵ صفحه به قیمت دوازده هزارتومان همراه با نسخه صوتی عرضه شده است.
در پیش‌گفتار اثر آمده است: سدیدالدّین محمد بن محمد عوفی بخارایی نَسَب خود را به عبدالرّحمان بن عوف از صحابه رسول‌اکرم(ص) می‌رساند. جدّش امام شرف‌الدّین ابوطاهر از علمای ماوراء‌النّهر بود. در بخارا به دنیا آمد. تاریخ تولّد او معلوم نیست اما به حدس و تخمین باید بین سالهای ۵۶۷ تا ۵۷۲ هجری قمری باشد. کودکی و نوجوانی را در بخارا به تحصیل گذراند. سال ۵۹۷ از بخارا به قصد سفر و تحصیل به شهرهای خراسان بزرگ از جمله سمرقند، خوارزم، خیوه، نسا، نیشابور رهسپارشد و در هر شهری مدّتی به دیدار عالمان در کسب فیض از محضرشان اقامت کرد. سپس از طریق مرو و آموی به زادگاهش بخارا بازگشت. حاصل این سیر و سفر ملاقات باکثیری از علما و صاحب‌منصبان این نواحی و کسب شهرت و نام در وعظ و روایت بود. در این ایام آشوب و بیقراری حاکم بر خراسان و دسترسی به موقع و مقامی که در هیچ‌کدام از سفرها توفیق به دست آوردنش را نیافته بود او را به سوی هندوستان کشاند. با ظهور توفان هولناک مغولان و شهرت روزافزون شاهزادگان حاکم در هند به لاهور به خدمت ملک ناصرالدّین قَباجَه می‌رود و در حمایت وزیر او عین‌الملک به سال ۶۱۷ به تألیف تذکره لباب‌الالباب و به سال ۶۲۰ به ترجمه فرج‌بعدالشدّه پرداخت. طرح جوامع‌الحکایات را نیز به خواهش سلطان قباجه و در ایّام دولت او ریخت ولی با حمله مغولان که جلال‌الدّین خوارزمشاه را تعقیب می‌کردند و به مولتان آمده بودند اساس حکومت قباجه بهم ریخت و رقیبش اِلتُتْمِش که مؤسس سلسله شمسیه دهلی بود بر او ظفر یافت و قلعه بکر به دست او افتاد و ملک ناصرالدّین قباجه خودکشی کرد. عوفی که رد این حصار اقامت داشت و جان سالم به در برده بود از التتمش امان خواست و در سلک پناه‌یافتگان جای گرفت و شروع به تألیف کتابی کرد که قرار بود به اسم سلطان قباجه باشد، و آن را به نام وزیر التتمش موسوم به نظام‌الملک ابوسعد جنیدی به آخر رساند.
همچنین درباره این اثر آمده است: تألیف جوامع‌الحکایات که شاهکار عوفی است به مدت ۵ سال از ۶۲۵ تا ۶۳۰ او را به خود مشغول داشت. در این کتاب مؤلّف ۲۱۱۳ حکایت را از ۹۳ مأخذی که نام برده و نیز از مأخذ دیگری که نام نبرده است جمع آورده و به نثری ساده و بی‌تکلّف به شیوه‌ای که خود می‌خواسته در چهار قسم و هر قسم بیست و پنج باب مرتب کرده است. اغلب موضوعات رایج زمان از قصّه و افسانه، تاریخ و واقعه، سنّت و ادب، جغرافیا و حیوان‌شناسی در این اثر گرد آمده، و در واقع دایره‌المعارف گونه‌ای است از عصری که سدید عوفی در آن می‌زیست. نسخ بسیاری از این کتاب در اطراف دنیا پراکنده است که نشان از اقبال عموم به این اثر دارد. ترجمه‌هایی هم به زبان ترکی از این کتاب شده است و نیز در آثار نویسندگان بعد از عوفی روایات متعدّدی از این کتاب مذکور است. تاریخ وفات او معلوم نیست از وی تا سال ۶۳۰ که تاریخ اتمام جوامع است باخبریم.