این مقاله را به اشتراک بگذارید
گلشیری، دولت‌آبادی و کاتب
در نمایشگاه کتاب حدیث این گفت و سخن‌ها
پارسا شهری
اینکه هنوز پس از سه دهه‌ای که از برپایی نمایشگاه کتاب می‌گذرد، کتاب‌ها در صفِ مجوز و ممیزی و بعد هم صحافی و چاپ می‌مانند و اگر شانس بیاورند این روندِ فرساینده را سرِ سلامت بگذرانند، به روزهای میانی نمایشگاهِ ده روزه کتاب برسند، نشانه روحیه‌ای است که گویا به وضع موجود خو کرده است. این دَه روز برای ناشران اگر نگوییم حیاتی است، در حکم درمان موقتی است دست‌کم برای یک سال. به‌ادعای خودِ ناشران گردش مالی ناشران در این چند روز معادل کل یک سال آنهاست و عایدی مولف، از نویسنده و مترجم نیز از این درآمد، هنوز همان درصد ناچیز پشت جلد برای تجدیدچاپ آثارشان است. به‌هرتقدیر در آستانه نمایشگاه سرندکردنِ انبوه شمار کتاب‌هایی که در تیراژ اندک به چاپ می‌رسند بیش از هر زمان دیگر دشوار خواهد بود. بااین‌حال، در میان عناوین ناشران، از چاپ اول تا تجدیدچاپ‌ها چند کتابی هست که بتوان آنها را به مخاطبان ادبیات و شعر و هنر پیشنهاد کرد. در حوزه ادبیات ایران، امسال نویسنده پُرکار و مطرح، محمدرضا کاتب رمانی دارد به نامِ «بالزن‌ها» که رمانی است جنایی و حال‌وهوای رمان‌های نخست او را تداعی می‌کند. این رمان روایت دختری تنهاست که به دام مردی غریب به‌نام تردست می‌افتد که به‌دنبال موجود عجیبی به‌نام بالزن است. کاتب معتقد است «ما گم شده‌ایم چون افسانه‌های ما گم شده‌اند. گاهی ما طوری درباره جهان حرف می‌زنیم انگار یک چیز ثابت، به یک اندازه موردقبول همه است. در صورتی‌که چنین جهان قاطع، مشخص و همه‌گیری وجود خارجی ندارد. جهان ما برخلاف آنچه فکر می‌کنیم می‌تواند چیزهای غیرعادی بسیاری را در خود جا دهد. از افسانه و اسطوره و روح گرفته تا هر چیز خیالی دیگری.» و این خیال در رمان اخیر او حولِ محور جهانی خوفناک ساخته می‌شود. از میان آثار مهم دیگر، می‌توان «حدیث مرده بر دارکردن آن سوار که خواهد آمد» هوشنگ گلشیری را نام برد که از پسِ چهار دهه بار دیگر اجازه انتشار گرفته است. تحریر اول این داستان به‌گفته گلشیری به ١٣۵۵ برمی‌گردد اما چاپ آن همان سال‌ها امکان‌ناپذیر بود و این خود شاید توفیقی بود، چراکه بخش بر نشستن بر اسب در نسخه اول خلاصه آمده بود. در تحریرهای بعدی گلشیری تکه‌های دیگری نیز به کتاب افزود گرچه به‌قول خودش استخوان‌بندی همان بود که بود. اهمیت این کتاب جدا از محتوای آن، نثری است که بازآفرینی نثر کهن فارسی است که گلشیری در آن تسلط خود را بر ادبیات قدیم فارسی به رخ می‌کشد. از محمود دولت‌آبادی نویسنده مطرح و معاصر ما نیز کتابی در دست انتشار است با عنوان «این گفت و سخن‌ها…» که کتاب مفصلی است شامل بیست‌وچهار مصاحبه او با نشریات طی دو دهه اخیر.
شرق