این مقاله را به اشتراک بگذارید
امبرتو اکو و «تاریخ زیبایی» و «تاریخ زشتی»
اگرچه اومبرتو اکو در جایی گفته است که اولین وسوسه همه ما داستان تعریف‌کردن است اما خود او خیلی دیر به انتشار رمان‌هایش پرداخت یعنی زمانی که به‌عنوان نشانه‌شناس به شهرت رسیده بود. بااین‌حال آثار اکو فقط در حوزه نشانه‌شناسی و فلسفه و رمان‌نویسی نیست و او آثار دیگری هم به چاپ رسانده است که اهمیت‌شان کم‌تر از دیگر کتاب‌های او نیست. «تاریخ زیبایی» و «تاریخ زشتی» از جمله آثار مهم اکو هستند که هر دو پژوهشی پردامنه هستند. «تاریخ زیبایی» نخست منتشر شد و با استقبال زیادی نیز مواجه شد و بعد از آن اکو به فکر انتشار کتابی مشابه اما درباره زشتی و تاریخ زشتی افتاد. «تاریخ زشتی» پر است از ارجاعات مختلف به آثار هنری و اساسا به اعتقاد اکو تاریخ زشتی با تاریخ هنر گره خورده است. اکو معتقد است که هدف هنر لزوما بازنمایی زیبایی نیست بلکه می‌تواند زشتی را به گونه زیبایی بازنمایی کند. البته به‌جز آثار هنری، در ادبیات هم می‌توان نمونه‌های درخشانی از زشتی یافت. دیوها و شیاطین معمولا در ادبیات و هنر چهره‌ای زشت داشته‌اند اما مثلا میلتون چهره‌ای دیگر از شیطان ارایه داده است یا حتی در مضمون فاوست چهره زشت شیطان تغییر کرده است. «تاریخ زشتی» به‌تازگی با ترجمه هما بینا و کیانوش تقی‌زاده انصاری توسط فرهنگستان هنر (متن) منتشر شده است. اکو در کتابش به زشتی در دوره‌های مختلف هنر و ادبیات پرداخته و به دوران معاصر هم پرداخته است. او در بخشی از یکی از مصاحبه‌هایش درباره این کتاب، که در ترجمه فارسی کتاب هم دیده می‌شود، درباره زشتی در قرن نوزدهم می‌گوید: «در یک دوره زمانی خاص، ادبیات و نقاشی، دنیای صنعتی را زشت می‌انگاشتند. در مورد این مسئله از دید طبقاتی فاصله می‌گیریم، چون این زشتی همان‌قدر برای تهیدستانی که در دل این دنیا زندگی می‌کردند، زشت محسوب می‌شد(نویسنده‌ای همچون چارلز دیکنز مثال خوبی است) که برای هنرمندی که آن را به تصویر می‌کشید (برای مثال نقاشی چون گوستاو دوره). شهر صنعتی و فلاکت حاکم بر آن، باعث شد که همه مردم بر سر تعریف زشتی به اجماع برسند. من زشتی صنعتی را در موازات داندیسم قرار دادم، چون به عقیده من اسکار وایلد یا مالارمه را بدون خواندن آنچه دیکنز و زولا درباره شهر صنعتی نوشته‌اند، نمی‌توان به‌خوبی درک کرد.» «تاریخ زشتی» پانزده فصل دارد و عناوین فصل‌ها در ترجمه فارسی آن چنین آمده‌اند: «زشتی در جهان کلاسیک»، «شیفتگی، مرگ، شهادت»، «روز قیامت، دوزخ و اهریمن»، «هیولاها و نشانه‌های منحوس»، «زشت، مضحک و شرم‌آور»، «زشتی زن از دوران باستان تا دوره باروک»، «اهریمن در دنیای مدرن»، «جادوگری، شیطان‌پرستی، سادیسم»، «فیزیکا کوریوسا»، «رمانتیسم و رستگاری زشتی»، «ناشناخته»، «برج فولادی و برج عاج»، »جنبش‌های پیشتاز و پیروزی زشتی»، «زشتی دیگری، کیچ و کمپ»، «زشتی در روزگار ما». اکو به‌جز نقاشی و ادبیات، به شاخه‌های دیگر هنر مثل سینما و موسیقی هم توجه داشته و زشتی را در میان این آثار هم جست‌وجو کرده است.