آنچه براهنی و رویایی نوشته اند شعر نیست هذیان است / شعر امروز به روایت شمس لنگرودی

 آن‌چه ساده‌نویسی در شعر نام نهاده‌اند، از جمله مفاهیم مورد بحث در سالیان اخیر بوده است. در همین زمینه گفت‌وگویی با شمس لنگرودی که همواره از مهم‌ترین سردمداران این جریان قلمداد شده است، در ادامه می‌آید:

 
 گزیده ای از گفته های شمس لنگرودی
 
بسیاری از نوشته‌های قدما که اتفاقاً ادعای شاعری هم ندارند، مثل خواجه عبدالله انصاری شعر است. خیلی از نوشته‌های حالا خزعبل و هذیان است. مخاطب تشخیص می‌دهد چیزی که می‌خواند دارای منطق خبری است یا منطق شعری.
 
شعر و هنر نهایتاً باید خلاقیت داشته باشد. عنصری که هنر را از غیر هنر جدا می‌کند، خلاقیت است.
 
من گفتم می‌خواهم دیگر ساده شعر بگویم، از هذیان خسته شده‌ام. عده‌ای خواستند این را علیه من به کار بگیرند و گفتند ساده‌_نویسی، من هم گفتم " باشد «ساده‌نویسی»" ولی متاسفانه برخی این اصطلاح را گرفتند و هیاهو راه انداختند.
 
شما خاقانی را که می‌خوانید باید با آن کلنجار بروید. من خوشم نمی‌آید. من می‌گویم چه دلیلی دارد که شعر این‌قدر سخت ارتباط برقرار کند.
 
گاهی برخی شعرهای شاملو که آرکائیسم زبانی پررنگی دارد، دیگر شعر نیست و ادبیات است و گاهی که خیلی پیچیده می‌شود نه شعر است و نه فلسفه. کتاب‌های آخر شاملو مشکل دارد. یعنی مشکل من نیست، مشکل شعریت است. شعرهای آقای رویایی و براهنی شعر نیست؛ هذیان است. آخر این‌ها چه چیزی می‌خواهند بگویند که بنده و خیلی‌های دیگر نمی‌فهمیم و فقط خودشان با شاگردانشان می‌فهمند. تازه شاگردانشان هم نمی‌فهمند؛ فقط ادایش را درمی‌آورند!
 
آقای باباچاهی مثل آدمی است که کراوات بزند و با کت و پیژامه به خیابان بیاید!
 
شعر ایران در سطح جهانی قابل ارائه است. منتها این نیازمند یک‌سری امکانات برای ترجمه‌ی خوب هست که آن امکانات در ایران نیست. مثلاً برای این‌که ناظم_حکمت در جهان مطرح شود، نهادی در فرانسه تشکیل شد و آن نهاد پیگیرانه تمام شعرهایش را ترجمه کرد و آرام آرام شعر ترکیه هم مطرح شد.
 
نیما_یوشیج وقتی شعر می‌گوید برای اهل فن شعر می‌گوید. این‌ها را می‌گوییم شاعر شاعران. یعنی شاعرانی که برای ساختن شاعران شعر می‌گویند. یک نوع دیگر از هنر در بدنه‌ی جامعه ظاهر می‌شود و حتی نبخگان آن را رد می‌کنند مثل آثار کوچه بازاری. آن آثاری ماندگار می‌شوند که اهل فن آن را تایید کنند و قابلیت نشر در بدنه‌ی جامعه هم داشته باشند.
 
هنر ماندگار به‌زعم من هنر سهل و ممتنع است و تنها به شعر هم مربوط نیست. آلفرد هیچکاک هم در سینما سهل و ممتنع را ارائه می‌دهد.
 
من تا همین چند سال پیش فکر می‌کردم بیش از هر چیزی در شعر استعداد مهم است اما چندی است متوجه شدم پشتکار بیش‌تر مهم است. بعد از ۴۰ سال فهمیدم پشتکار مهم‌تر است. چیزی که در شعر جوان کم داریم، نوعی از سهل‌انگاری و نبود پشتکار است.
 
یکی از شاعران خوب خراسان که متاسفانه چند سال پیش فوت کردند و اصلاً کتابی چاپ نکردند و هرچه ما اصرار کردیم بی‌فایده بود، آقای علی_نجفی بود. بروسان هم همین‌طور. بروسان از چهره‌های درخشان شعر معاصر بود که متاسفانه مجال نیافت. شعر ایشان یکی از آن دسته شعرهای نابی است که درباره‌اش صحبت کردم.ع دیگر از هنر در بدنه‌ی جامعه ظاهر می‌شود و حتی نبخگان آن را رد می‌کنند مثل آثار کوچه بازاری. آن آثاری ماندگار می‌شوند که اهل فن آن را تایید کنند و قابلیت نشر در بدنه‌ی جامعه هم داشته باشند.

هنر ماندگار به‌زعم من هنر سهل و ممتنع است و تنها به شعر هم مربوط نیست. آلفرد هیچکاک هم در سینما سهل و ممتنع را ارائه می‌دهد.

من تا همین چند سال پیش فکر می‌کردم بیش از هر چیزی در شعر استعداد مهم است اما چندی است متوجه شدم پشتکار بیش‌تر مهم است. بعد از ۴۰ سال فهمیدم پشتکار مهم‌تر است. چیزی که در شعر جوان کم داریم، نوعی از سهل‌انگاری و نبود پشتکار است.

ایسنا