حاشیه و متن یک شاهکار جنجالی سینما/ خواندنی های جذاب درباره پرتقال کوکی

همه آنچه باید درباره پرتقال کوکی بدانید

حواشی فیلم "پرتقال کوکی" به کارگردانی استنلی کوبریک

پرتقال کوکی ، اثر جنجالی فیلمساز بزرگ ، استنلی کوبریک داستان جوان شروری به نام الکس و اتفاقات زندگی وی در مسیر تبدیل شدن به فردی اصلاح شده است.

 

پرتقال کوکی

نویسنده و کارگردان : استنلی کوبریک

بر اساس کتابی ازآنتونی برجس

 

مهمترین افتخارات :

نامزد دریافت ۴ جایزه ی اسکار در شاخه های بهترین فیلم ، بهترین کارگردان ، بهترین فیلمنامه ی اقتباسی و بهترین تدوین

نامزد دریافت ۳ جایزه ی گلدن گلوب در شاخه های بهترین فیلم ، بهترین کارگردان و بهترین بازیگر مرد درام

نامزد دریافت ۷ جایزه ی بفتا از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی

برنده ی جایزه ی بهترین فیلم خارجی جشنواره ی ونیز

برنده ی جایزه ی بهترین فیلم و بهترین کارگردان به انتخاب حلقه ی منتقدان نیویورک

 

• همیشه اینگونه تصور می شود که پرتقال کوکی در انگلستان اجازه ی نمایش نگرفت ، در حالی که این فیلم با برچسب سنی "X" در این کشور اکران شد اما در ادامه ، در سال ۱۹۷۳ ، خود کوبریک از توزیع آن جلوگیری کرد . علت این کار به گفته ی خود او ، تهدید به مرگ شدن همسر و خانواده اش  توسط عده ای ناشناس بود . در دهه های هشتاد و نود ، علاقه مندان بریتانیایی هرگاه می خواستند فیلم را ببینند آن را از کشور های خارجی ، خصوصاً فرانسه سفارش می دادند . در سال ۱۹۹۳ ، باشگاه اسکالا سینما در لندن اقدام به نمایش بدون مجوز فیلم کرد که این حرکت با برخورد شدید و شکایت کوبریک همراه شد تا جایی که این باشگاه تا آستانه ی ورشکستگی هم پیش رفت . در نهایت ، یک سال پس از مرگ کوبریک ، فیلم در سینماهای انگلستان با درجه بندی سنی ۱۸+ به نمایش درآمد.

 

• نسخه ی اولیه ی فیلم حدود چهار ساعت بود.

 

• در صحنه ی شکنجه ی فیلم از یک دکتر واقعی استفاده شد تا مطمئن شود که چشم های الکس موقع دیدن تصاویر خشن خشک نباشد .

 

• در صحنه ی تجاوز فیلم ، خواندن آهنگ "آواز در باران"توسط مالکوم مک داول‎ در فیلمنامه پیش بینی نشده بود . کوبریک چهار روز را صرف فیلمبرداری این صحنه کرد و وقتی که چیزی که می خواست از کار در نیامد ، از مک داول خواست تا در هنگام تجاوز برقصد و آواز بخواند ، او هم در هنگام فیلمبرداری تنها آهنگی که به ذهنش رسید "آواز در باران" بود . کوبریک مجبور شد به خاطر اجازه ی پخش گرفتن این صحنه ، حق امتیاز این آهنگ را به قیمت ده هزار دلار خریداری نماید .

 

• چند سال پس از نمایش فیلم ، وقتی جین کلی ، مالکوم مک داول را در یک مهمانی ملاقات کرد به او گفت که از خواندن آهنگ آواز در باران در فیلم بسیار ناراحت شده است . کلی برای اولین بار این آهنگ را در فیلم "آواز در باران (۱۹۵۲)" خوانده است .

 

•  فیلمبرداری کار ، ۷۴ روز به طول انجامید.

 

• بعد از نمایش پرتقال کوکی ، دو جنایت مشابه با صحنه هایفیلم به وقوع پیوست ، یکی در سال ۱۹۷۳ ، تجاوز به یک دختر هلندی بود در حالی که مجرمان در هنگام تجاوز آهنگ آواز در باران را می خواندند و دیگری پسری ۱۶ ساله که پسری کوچک تر را مورد ضرب و شتم قرار داده بود . پسر لباسی سفید ، کلاه لبه دار و چکمه ای همچون آنچه که الکس به همراه داشت را پوشیده بود .

 

• مالکوم مک داول به جای لهجه ی لندنی لهجه ی شمالی را برای شخصیتش برگزید . او احساس می کرد لهجه ی نرم شمال انگلستان تضاد بسیار جالبی با شخصیت خشن الکس دارد .

 

• در یکی از صحنه های شکنجه ی الکس ، قرنیه ی چشم مالکوم مک داول خراش برداشت و برای مدتی کاملا کور شد . در صحنه ای دیگر هم در هنگام شکنجه دنده هایش شکست.

 

• در صحنه ای از فیلم ، زندانیان در حیاط زندان مشغول حرکت در یک مسیر دایره ای هستند ، این صحنه دقیقاً باز آفرینی نقاشی "ورزش زندانیان" اثر ونسان ون گوگ است.

 

• زبانی که الکس با آن ، فیلم را روایت می کند «ندست» ، ابداعی آنتونی برجس ، نویسنده ی کتاب است که زبانی عامیانه ، ترکیبی از زبان های انگلیسی ، روسی و اسلنگ است . در چاپ اول کتاب انتقادات زیادی از نامفهوم بودن زبان آن به عمل آمد که باعث شد در چاپ های بعدی ، یک دیکشنری ویژه ضمیمه ی آن شود.

 

• پرتقال کوکی اولین فیلمی بود که در آن از صدای دالبی استفاده شد.

 

• از آنجایی که کوبریک شطرنج بازی بسیار ماهر بود دائم در پشت صحنه ی فیلم با مک داول شطرنج بازی می کرد . او این بازی را با بازیگرانی دیگر مثل جورج سی اسکات در "دکتر استرانجلاو" و جک نیکلسون و شرلی دوال در "درخشش" نیز انجام میداد.

 

• در یکی از صحنه های فیلم ، الکس دو دختر هم سن و سال خودش را در فروشگاه موسیقی ملاقات می کند و آنها با رضایت خود به خانه ی الکس می روند در حالی که در متن کتاب این دختر ها ده ساله هستند و الکس به آنها تجاوز می کند . بخشی از این تغییرات به خاطر ممنوعیت استفاده از دختران زیر سن قانونی برای صحنه های هم آغوشی بود.

 

• جان الکوت فیلمبردار کار ، همچون فیلم "بری لیندون" که به واسطه ی آن برنده ی جایزه ی اسکار شد ، در این فیلم هم تمام صحنه ها را با نور طبیعی فیلمبرداری کرده است .

 

• زمانی که دو پلیس سر الکس را داخل آب می کنند تا خفه اش کنند ، ماسک اکسیژنی روی صورت مک داول وجود دارد که برای دیده نشدن آن ، آب با عصاره ی گوشت گاو کدر شده است .

 

• آنتونی برجس ، نویسنده ی کتاب پرتقال کوکی به عنوان یک مسیحی کاتولیک سرسخت رشد یافته است و کتابش را یک داستان اخلاقی درباره ی اراده ی آزاد مسیحیت و عفو و گذشت می داند . به عقیده ی او یک مسیحی واقعی ، توانایی این را دارد تا از هولناک ترین اعمال علیه خود نیز گذشت کند . در خلال جنگ جهانی دوم، همچون یکی از صحنه های فیلم ، چهار سرباز آمریکایی به خانه ی برجس ریختند و زنش را مورد ضرب و شتم قرار دادند به طوری که فرزند داخل شکمش سقط شد . بعد از این تجاوز او و همسرش برای همیشه دچار مشکلات جدی شدند.

 

• پرتقال کوکی اولین فیلم کوبریک است که فیلمنامه ی آن را به تنهایی نوشته است ، همچنین این فیلم دربین یازده فیلم کوبریک که فیلمنامه ای اقتباسی دارند ، کمترین تغییر را نسبت به منبع اصلی دارد.

 

• دربین تمام فیلم های تاریخ سینما که نامزد دریافت اسکار بهترین فیلم شده اند ، "پرتقال کوکی" و "کابوی نیمه شب" تنها فیلم هایی هستند که درجه بندی "X" دارند . کابوی نیمه شب این جایزه را تصاحب کرده است.

 

• برای نخستین بار کتاب "پرتقال کوکی" در هنگام تولید فیلم "دکتر استرانجلاو" توسط تری ساوترن به کوبریک پیشنهاد شد. سال ۱۹۶۴٫

 

• نام خود الکس و افراد گروهش (پیتر ، دیمیتری و جورج) از بین نام های شاهان و شاهزادگان حکومت تزاری روسیه انتخاب شده است.

 

 

• آنتونی برجس در ابتدا برای این که شدیداً به پول نقد احتیاج داشت ، حق امتیاز کتابش را با مبلغ اندک ۵۰۰ دلار به میک جگر فروخت ، جگر به همراه دیگر اعضای گروه رولینگ استونز می خواستند علاوه بر ساخت فیلم نقش گروه اوباش را هم خودشان بازی کنند و نام "دروگز" را هم برای آن انتخاب کرده بودند اما در ادامه این امتیاز با رقمی بسیار بالاتر به شخص دیگری فروخته شد و نام کن راسل هم به عنوان شانس اول کارگردانی فیلم مطرح شد . بعد از مدتی تینتو براس ، کارگردان فیلم های اروتیک ایتالیایی علاقه اش را برای ساخت این فیلم ابراز کرد. پیشنهاداتی هم داده شد مبنی بر اینکه چهار شخصیت شرور فیلم به دخترهایی با دامن های کوتاه یا چند پیرمرد تغییر یابند. خود برجس چندان با انتخاب کوبریک موافق نبود و اعتماد کافی را به وی نداشت ، البته او پس از پایان کار به شدت از فیلم خوشش آمد و از آن حمایت کرد . پیش از اینکه کوبریک به سراغ پروژه بیاید ، نقش الکس به بازیگرانی نظیر تیم کوری و جرمی آیرونز پیشنهاد شد که البته هردو آن را رد کردند . کوبریک در مصاحبه ای اشاره کرده است که اگر مالکوم مک داول را ندیده بود شاید هرگز دست به ساخت این فیلم نمی زد .

 

• کوبریک در مصاحبه ای ، از کشیش دلسوز زندان به عنوان مثبت ترین شخصیت فیلمش نام برده است .

 

• کوبریک بعد از به اتمام رساندن فیلم "2001:ادیسه ی فضایی" تصمیم به ساخت فیلمی درباره ی زندگی ناپلئون بناپارت گرفت . تصمیم او تا این حد جدی بود که مدت ها درباره ی ناپلئون به تحقیق و جستجو پرداخت و افرادی را برای پژوهش های بیشتر به اروپای شرقی فرستاد ، جدا از این ها وی با ارتش یوگوسلاوی برای استفاده از سربازان آنها در صحنه های نبرد هم به توافق رسیده بود ، اما پس از شکست عظیم فیلم "واترلو" در سال ۱۹۷۰ که آن هم درباره ی زندگی و جنگ های ناپلئون بود از این تصمیم منصرف شد .

 

• در صحنه ای که الکس خود را از پنجره ی اتاق به بیرون پرتاب می کند ، کوبریک برای نشان دادن زاویه ی دید او ، یک دوربین نیومن سینکلر را در جعبه ای پلاستیکی قرار داد و به پایین ساختمان پرتاب کرد . در میان شگفتی کوبریک با وجود شکستن لنز ، آسیب چندان جدی ای به دوربین وارد نشد .

 

• هم استنلی کوبریک و هم مالکوم مک داول ، هردو بعد ها از ساخت این فیلم ابراز پشیمانی کردند . کوبریک گفت که پرتقال کوکی باعث شد گروه های شرور بسیاری همچون آنچه که در فیلم وجود داشت در انگلستان و آمریکا به وجود بیاید ، مک داول هم بعد از دیدن فیلم ، شخصیت خودش را بسیار منزجر کننده توصیف کرد و سوگند یاد کرد که هرگز دست به عملی مشابه اعمال الکس نزند .

 

• آنتونی برجس ابتدا کتاب را در ۱۲۷ صفحه نگارش کرد اما ناشر کتاب به او اشاره کرد که این تعداد صفحه برای یک رمان اندک است و در ادامه برجس فصلی دیگر که شامل ۲۴ صفحه بود را به انتهای کتاب اضافه کرد که البته کوبریک در هنگام ساخت فیلم از این فصل استفاده نکرد . این بخش کتاب به نوعی ادای احترام و شامل رهایی شخصیت اول داستان بود . در پایان تاریک فیلم ، الکس به نظر می رسد که دوباره به همان روش های خشونت آمیز گذشته برگشته در حالی که در پایان کتاب او پس از مرخص شدن از بیمارستان به یک شهروند خوب و همسری شایسته تبدیل می شود .  / منبع هنر نما