این مقاله را به اشتراک بگذارید
اگر ماهی باشی باد برایت بی‌معناست
ناهید آهنگری
حامد حبیبی، اولین بار حدود سال ۱۳۸۴ با کتاب «ماه و مس» به ادبیات داستانی ایران معرفی شد. مجموعه داستانی که در جایزه گلشیری نامزد دریافت بهترین مجموعه داستان شد و سرانجام توانست جایزه بخش ویژه چهارمین دوره جایزه ادبی اصفهان را به دست آورد، نویسنده‌ای که حالا بعد از گذشت بیش از یک دهه فعالیت ادبی در ادبیات کودک و نوجوان و بزرگسالان سری توی سرها درآورده و به عنوان داستان کوتاه نویسی صاحب سبک در میان خیل نویسندگان ناشناخته، شناخته شده است. قطعا این شهرت (درمیان مخاطبان جدی ادبیات) ناشی از استعداد و ذوق خاص او در به تصویر کشیدن انسان امروز در موقعیت‌هایی خاصی است که در آثارش تدارک می بیند و فضای داستان‌های او را به دنیای کافکایی نزدیک می‌کند.
حامد حبیبی متولد سال ۱۳۵۷ ، در آغاز به شعر و داستان کودک و نوجوان پرداخت اما بعدها بیشتر با مجموعه داستان‌های کوتاهش برای بزرگسالان شناخته شد. با مجموعه‌ی «ماه و مس» (۱۳۸۵) برنده‌ی جایزهی ادبی اصفهان و نامزد جایزهی منتقدان مطبوعات شد. مجموعه‌ی «آن‌جا که پنچرگیری‌ها تمام می‌شوند»(۱۳۸۸) نامزدی نهایی نهمین جشنواره‌ی کتاب سال «شهید حبیب غنی‌پور» و نامزدی دهمین دوره‌ی جایزهی ادبی نویسندگان و منتقدان مطبوعات را از آن خود کرد.
کتاب «پلکِ ماهی» تازه‌ترین اثر حامد حبیبی است که به عنوان یکصد و بیست و هشتمین مجموعه از جهان تازه داستان به همت نشر چشمه منتشر شده است. این کتاب شامل ۱۱ داستان کوتاه با نام‌های: رفتن، سومی، مسافر، در نوری که از آشپزخانه می‌آید، تعطیلاتی طولانی در هاوایی، نیروی جدید، پلک ماهی، زوج بن تن، گهر باران، در یک روز اتفاق افتاد و بازگشت است. زبان اکثر داستان‌های این مجموعه ساده و روان و در راستای فضای سایر آثار این نویسنده است. اما چیزی که وی را از سایر ساده نویسان متمایز می‌کند موقعیت و فضایی است که او در بیان حالات و کنش و واکنش‌های شخصیت‌های داستانش به تصویر میکشد و هویت واقعی انسان امروزی را دچار چالشی با خود سازد و از این حیث می‌توان آثار این مجموعه را، داستان‌هایی با فضایی ذهنی و بن مایه‌های اگزیستانسیالیستی دانست که راوی با بیان حالات ذهنی و پرش‌های فکری شخصیت، گوشه های ناآرام فکر هر شخصیت را که مهم‌ترین بخش شخصیت را تشکیل می‌دهد هویدا می‌کند.
اغلب داستان‌های مجموعه «پلک ماهی»، آثاری داستان محور نیستند و خیلی اتفاق خاصی در آنها رخ نمی‌دهد. حتی شخصیت‌ها نیز انسان‌هایی عجیب و غریب نیستند. منتهی نویسنده با قرار دادن شخصیت‌های عادی در فضایی غیر عادی سعی در بیرون کشیدن وسواس‌های فکری و لرزه‌های وجودی خاص هر شخصیت دارد.
در این مجموعه، از راوی اول شخص و دوم شخص استفاده شده است و هر داستان تنها یک راوی دارد. در برخی داستان‌ها حتی نویسنده خواننده داستانش را مورد خطاب قرار می‌دهد و سعی می‌کند ذهن خواننده را با ذهن شخصیت‌های داستانش همراه کند. در ابتدا روایت ساده‌ای از زندگی روزمره یک انسان مدرن ارائه می‌شود و در ادامه با قرار دادن شخصیت در یک اتفاق، واکنش‌های او را با نگاهی طنزآلود به سخره می‌گیرد. مثلا در داستان «سومی» تخیل مردی نشسته در پارک را در فضایی نسبتا سوررئال به تصویر میکشد. در داستان «در نوری که از آشپزخانه می‌آید» کشمکش شخصیت اول داستان با واقعیت ذهنی و واقعیت موجود روایت می‌شود. در داستان «پلک ماهی» نویسنده در ابتدا سعی می‌کند بگوید که داستان کاملا غیر واقعی است اما با شخصیت‌ها و همینطور مخاطب داستانش طوری برخورد می‌کند که ما در ادامه احساس می‌کنیم این داستان ما به ازای خارجی دارد. در داستان «مسافر» نویسنده رخدادی را روایت می‌کند که غیرممکن به نظر می‌رسد اما همه مدعی‌اند شاهد آن رویداد بوده‌اند و تکنیک‌هایی از این دست که آثار حبیبی را خاصِ خود او می‌سازد و حالا به عنوان سبکی جا افتاده در آثارش شناخته می‌شود.
به نقل از الف کتاب
****
«پلکِ ماهی»
نویسنده: حامد حبیبی
ناشر: چشمه، چاپ اول ۱۳۹۵
۸۷ صفحه، ۸۰۰۰ تومان