این مقاله را به اشتراک بگذارید
کوتاه درباره آثاری از کتابخانه فلسفه زندگی و کتابخانه فلسفه سیاسی نشر نو
فاطیما احمدی
انسان بی‌نقص
پیشرفت‌های اخیر علم ژنتیک، درمان بسیاری از بیماری‌ها را میسر ساخته و امیدواری‌هایی را برای درمان بسیاری از بیماری‌های بی‌درمان ایجاد کرده است. از سوی دیگر، این پیشرفت‌ها دخالت انسان را در قلمروهایی میسر ساخته که تاکنون از دسترس او خارج بوده است؛ قلمروی وسیعی از از تولید نوزادان آزمایشگاهی، درمان ناباروری، دستکاری‌های ژنتیک برای تقویت حافظه و عضلات گرفته تا انتخاب جنسیت و ویژگی‌های جسمی و ذهنی نوزادان و تراریخته‌سازی حیوانات و حتی انسان‌ها.
انسان از نظر اخلاقی تا چه حد می‌تواند در این گستره پیش برود؟ آیا برنامه‌ریزی کودکان پیش از تولد و حتی پس از تولد اشکال اخلاقی ندارد؟ آیا می‌توانیم با چنین دخالت‌هایی مسیر زندگی آینده آنها را تعیین کنیم و به جای آنها تصمیم بگیریم؟ آیا استفاده از ژن‌درمانی باید به درمان بیماری‌ها محدود باشد یا می‌توان از آن برای بهبود ویژگی‌های جسمی و ذهنی در افراد سالم نیز استفاده کرد؟ تکلیف جنین‌های اضافی که در آزمایشگاه‌های باروری تولید می‌شوند چیست؟ آیا می‌توان از جنین‌های اضافی که در درمانگاه‌های باروری تولید می‌شوند برای پژوهش در سلول‌های بنیادی استفاده کرد؟ کاری که در نهایت به از بین‌رفتن این جنین‌ها منتهی می‌شود، و آیا چنین کاری با کشتن کودکی پنج‌ساله یا انسانی بالغ تفاوت دارد؟ آیا تراریخته‌سازی انسان برای استفاده از اندام‌های آن برای پیوند اعضا از نظر اخلاقی مجاز ست؟ اکثر افراد به این پرسش‌ها بر اساس باورهای خود پاسخ می‌دهند، ولی تا چه حد می‌توان پاسخ‌ها را بر اصول اخلاقی مبتنی ساخت؟
مایکل سندل در کتاب «انسان بی‌نقص» (اخلاق در عصر مهندسی ژنتیک) می‌کوشد مبنایی برای پاسخگویی به چنین پرسش‌هایی ارائه دهد و توضیح دهد که چرا مهندسی ژنتیک و پیشرفت‌های شگفت‌انگیز آن چنین دعدغه‌هایی را برانگیخته است. این کتاب را افشین خاکباز ترجمه و نشر نو منتشر کرده است.
فلسفه سیاسی میل
جان گری نویسنده کتاب «فلسفه سیاسی جان استورات میل» که پیش‌تر با کتاب‌های دیگری مثل «فلسفه سیاسی آیزایا برلین» و «فلسفه سیاسی فون هایک» می‌شناسیمش در این کتاب، نظر معمول و مقبول درباره خصلت نوشته‌های جان استورات میل در مهم‌ترین کتابش «رساله آزادی» را به منازعه می‌گیرد. جان استوارت میل نطریه‌پرداز سیاسی انگلیسی است که نوآوری‌هایش در چند موضوع مهم فلسفه و اندیشه سیاسی و نیز علم اقتصاد و اخلاق، بخش مهمی از ادبیات سیاسی کلاسیک جهان امروز است. یکی از نوآوری‌های او حاصل انتقاد از اندیشه‌های لیبرالی محافظه‌کارانه پدرش جیمز میل است. وی از طریق آمیزش اندیشه‌های لیبرالی آزادی‌خواهانه با عدالت اجتماعی که از نیازهای بنیادین جامعه وقت انگلستان و سرتاسر اروپا بوده، مکتب «سوسیال‌لیبرالیسم» را بنیاد نهاد که امروزه منبع الهام‌بخش احزاب و گرایش‌های مدرن لیبرالی به شمار می‌آید.
جان گری در این پژوهش آنطور که خودش می‌گوید هدفش این است که با تحلیل متن و بازساختن استدلال جان استوارت میل نشان دهد که «رساله آزادی» آن رساله احمقانه‌ای نیست که در طول یک قرن، منتقدان و مفسران ناهمدل سعی کرده‌اند آن را چنان بنمایانند، بلکه مهم‌ترین حلقه در سلسله استدلال‌های میل در مورد آزادی، فایده و حقوق است که او در تعدادی از وزین‌ترین نوشته‌های اخلاقی و سیاسی‌اش عرضه کرده است. «رساله آزادی» برخلاف ادعای سخره‌آمیز و گزاف منتقدان میل، نه‌تنها نشانه ماندگار و تاریخی ضد و نقیض‌گویی و تلون اندیشه‌های میل نیست، بلکه برعکس استدلال‌های عرضه‌شده در آن به حد افراط منسجم و منطقی است و تازه علاوه بر این پایه و بنیادی هم برای استدلال‌های فراوان سردستی که میل در دیگر نوشته‌هایش پرورانده است، فراهم می‌آورد-نوشته‌ای که در آنها نظریه فایده‌گرایانه در مورد رفتار بر مسائل در زندگی اخلاقی و سیاسی اعمال شده است. «رساله آزادی» حاوی پاره‌ای از چیزی است که جان گری آن را «آموزه آزادی میل» می‌نامد، و در آن دفاعی بر اساس فایده‌گرایی از پایه‌گذاری سیستمی از حقوق اخلاقی عرضه می‌کند که حق آزادی در اولویت قرار می‌گیرد.
در کتاب «فلسه سیاسی جان استورات میل» هدف جان گری، نشان‌دادن بخش عمده‌ای از آموزه آزادی میل است. این کتاب اگر آنطور که نویسنده می‌گوید بتواند نشان دهد که میل متفکری سیسیتامیک بوده است و «رساله آزادی»اش بیانگر آموزه‌ای منسجم و منطقی است، و به این ترتیب به خوانندگان میل کمک می‌کند که استدلال‌های او را چنان ارزیابی کنند که حق و انصاف در مورد نیات و دستاورهای او رعایت شود، به هدف خود نائل آمده است. این کتاب را با ترجمه خشایار دیهیمی در نشر نو بخوانید.
۴۲ اندیشه ناب
نشر نو، از مجموعه بزرگ «کتابخانه فلسفه زندگی» که تاکنون کتاب‌های بسیاری در این زمینه منتشر کرده، به‌تازگی کتاب دیگری به بازار ارائه کرده به نام «42 اندیشه ناب» با ترجمه پژمان طهرانیان. اساس این کتاب الهام‌هایی است برگرفته از گفته‌هایی از مشاهیر دنیای علم و هنر و ادب و فلسفه و سیاست و… که نقطه آغازی است برای کسانی که در تکاپوی غنی‌ترزیستن هستند. مارک ورنون نویسنده کتاب، از این رهگذر، تأملاتی را با خواننده در میان می‌گذارد در قالب اندیشه‌هایی ناب برای پاسخ‌دادن به معمای زندگی و جهان و هر آن چیز دیگر. منبع اصلی الهام او فلسفه‌ای است که این پرسش را مطرح می‌سازد: «چگونه زندگی کنم؟» همان پرسشی که فیلسوفان باستان هم در پی پاسخ به آن بودند.
کتاب «۴۲ اندیشه ناب» رویکردی متفاوت و درعین‌حال کهن در پیش گرفته برای رسیدگی به مسائل ازلی-ابدی زندگی که همانا سعادت و آسایش بشر است. این کتاب، از طریق قیاس و حکایت، پرسش و نقل‌قول که در هفت فصل تدوین شده-در زندگی شادمانه، زندگی روزمره، زندگی کاری، زندگی اجتماعی، زندگی سبزتر، زندگی بازنگری‌شده و پایان زندگی- فلسفه را به خدمت زندگی و هرچه شکوفاترشدن آن درمی‌آورد.
آرمان