این مقاله را به اشتراک بگذارید
نگاهی به «شارلوت» اثر دَوید فوئنکینوس
داستان آشویتس
رویا رمضانی*
«شارلوت» سیزدهمین رمان و شاید مهم‌ترین رمان دَوید فوئنکینوس است که از زندگی شارلوت سالومون، نقاش آلمانی الهام می‌گیرد. این زن در سن ۲۶ سالگی درحالی‌که آخرین ماه‌های بارداری را سپری می‌کرد در اردوگاه‌های نازی به قتل رسید. او که کودکی خود را در برلین گذراند، با ظهور نازی‌ها همراه با سایر یهودیان، رفته‌رفته به طور کامل از زندگی اجتماعی آلمان رانده شد. در سنین نوجوانی عشقی را تجربه کرد که پایه آثار هنری آتی او را پی‌ریزی کرد. اما پس از آن مجبور شد به فرانسه پناه ببرد. همانجا بود که برای فرار از زندگی ویرانگر و مرگباری که افق‌های او را به تمامی تیره کرده بود، به تهیه یک اثر نگارگری اتوبیوگرافیک روی آورد. مدرنیته این اثر اعجاب‌آور و تحسین‌برانگیز است. زن که به خوبی به خطراتی که زندگی او را در خود گرفته بود، واقف بود، اواخر سال‌های عمرش، این مجموعه را به پزشک نیکخواه خود سپرد و با این کلمات آن را توصیف کرد: «این همه زندگی من است.» این مجموعه، پرتره جذاب زنی استثنایی و یادآور تقدیری حزن‌انگیز است. همینطور سرگذشت یک جست‌وجو. جست‌وجوی نویسنده‌ای که روح یک هنرمند در وجودش فرمان می‌راند و او را به سفر می‌خواند. منبع اصلی این کتاب، اثر اتوبیوگرافیک نویسنده، «زندگی؟ یا تئاتر؟» بود. دَوید فوئنکینوس در «شارلوت»، با شور زندگی، شوخ‌طبعی و دقتی هوشمندانه، به پرداختی بدیع از زندگی تراژیک و هنر والای شارلوت سالومون دست یافته است.
«شارلوت» نه‌تنها تصویری از یک زن استثنایی با سرنوشتی غم‌انگیز است؛ بلکه داستان جست‌وجوی نویسنده‌ای مجذوب در پی یک هنرمند است. آنچه مسیر زندگی انسان‌ها را در اعصار گوناگون تعیین می‌کند، صرفا اراده و خواست شخصی او نیست. بلکه همیشه زمان، اجتماع، سیاست، اقتصاد، جنگ و شرایط خانوادگی، عناصری اجتناب‌ناپذیر در مشخص‌شدن خط‌مشی افراد هستند. اینها شرایطی‌اند که زندگی همه انسان‌ها را تغییر می‌دهند. حال اگر هنرمند باشید و دید خاص‌تری به پیرامون خود بیاندازید، بی‌شک در انتقال جزئیات از دیگران پیشی خواهید گرفت و روشی متفاوت برخواهید گزید. این کتاب با فروش هفتصدهزار نسخه‌ای خود در زمره رمان‌های برتر کتابفروشی‌ها قرار گرفت و مجلات و سایت‌ها با اشتیاق بسیار به آن پرداختند. شارلوت که در فهرست نهایی جایزه گنکور نیز قرار گرفت، سرانجام چندین جایزه بزرگ ادبی را از آن خود کرد: جایزه رنودو و گنکور دبیرستانی‌ها. موفقیت این رمان، شارلوت سالومون را از وادی فراموشان به‌در آورد. به این ترتیب روز ۸ می2015 پس از برگزاری مراسم رسمی به منظور پاسداشت یاد شارلوت، پلاک‌های یادبودی در ویل فرانش سورمر و سن ژان کاپ فرا، مکان‌هایی که این بانوی هنرمند در آنها زندگی کرده بود، نصب شد.
روش فوئنکینوس در نوشتن این رمان، به گونه‌ای است که حس «شارلوت» را به ما منتقل می‌کند؛ جملاتی که از سر سطر آغاز می‌شوند و با نقطه به سطر بعدی می‌روند، می‌تواند نشانگر فریادهای فروخورده «شارلوت» جوان، ناشی از خشم او از محیط افسرده خانوادگی و بدرفتاری‌های دولت نازی با او باشد.
* مترجم فرانسه
آرمان