این مقاله را به اشتراک بگذارید
‘
آدم کشی مثل آب خوردن
زهرا طهماسبی نمینی
ادبیات پلیسی-جنایی اغلب از نوجوانی توجه ما را به خود جلب می‌کند. بیشتر ما در اوان نوجوانی با اشتهایی سیری ناپذیر رمان‌هایی را در این ژانر خوانده‌ایم. «قتل آسان است» نوشته‌ی «آگاتا کریستی» با ترجمه‌ی درخشان مجتبی عبدالله نژاد فرصت بی‌نظیری برای زیستن در فضای پر ابهام و شیرین ادبیات کاراگاهی است. آن‌هایی که اهل خواندن و لذت بردن از رمان‌های پلیسی و کاراگاهی هستند، بی‌شک با نام آگاتا کریستی آشنایی دارند. پیگیری معماهای پلیسی همراه با قهرمان و کاراگاه، برای دوستداران این سبک و سیاق بسیار لذت‌بخش است. بهترین آثار آگاتاکریستی بیش از دو میلیارد نسخه فروش داشته است و این فروش تا همین حالا، که سال‌ها از مرگ او می‌گذرد، همچنان ادامه دارد. در آخرین نظرسنجی‌‌هایی که بنیاد او انجام داده است، علاقه-مندانی از سراسر جهان شرکت کرده‌اند و آثار وی تاکنون بالاترین رکوردها را به دست آورده‌اند.
خواندن داستان کوتاه پلیسی، مثل پرت شدن در اتاقی تاریک است، که وهم و ابهام فضای جنایی را تداعی می‌کند. اتاقی که گفت‌وگویی در آن صورت گرفته و یا دسیسه‌ای در حال پرورش است. روایتی از درون و برون زندگی و برشی از لحظه است. خوابی پریشان از درون فردی آشفته که آرام آرام پخته خواهد شد.
آگاتاکریستی، نویسنده‌ی انگلیسی داستان‌های جنایی و ادبیات کاراگاهی است. او نخستین نویسنده‌ای است که کتاب‌هایش به بیش‌ترین زبان‌های دنیا ترجمه شده است و طرفداران بسیاری دارد. نویسنده‌ای که چند بار به ایران سفر کرده است و درباره‌ی سفر به شیراز و از زیبایی‌های آن گفته است: «خوب یادم هست که شیراز چه قدر قشنگ بود. باغ‌های شیراز مثل یک زمرد سبز خالص بودند که رگه‌هایی از خاکستری و قهوه‌ای را در خود جای داده بودند. شیراز یک زمرد سبز زیباست.» او در منزل قوام‌السلطنه اقامت کرد. این خانه که بعدها به «نارنجستان قوام» معروف شد، در رمان «خانه‌ای در شیراز» صحنه‌ی وقوع جرم شده‌است. شش سال قبل از مرگش در سال ۱۹۷۱وقتی برای آخرین بار به ایران سفر می‌کند از طرف دولت ایران مدال افتخار دریافت می‌کند.
او ۶۰ رمان جنایی نوشته و شهرت خاصی در این زمینه دارد و یکی از مهمترین و مبتکرترین نویسندگان است که در راه تعالی و رشد داستان‌های جنایی کوشیده است. جزء رکوردداران کتاب گینس است و در تمام دوران بعد از شکسپیر، جزء پرفروش‌ترین‌ها بوده است. حدود ۱۴ مجموعه داستان کوتاه است و با نام مستعار مری وستماکوت داستان‌های عاشقانه و رمانتیک نیز دارد. رسانه-ها نیز در شناساندن و آشنایی این نویسنده‌ی مشهور بی‌اثر نبوده‌اند؛ زیرا به لطف سریال‌ها و فیلم-های کاراگاهی عموم کسانی که با سریال و فیلم در ارتباط هستند نیز با این غول پلیسی آشنا شده‌اند. او در سراسر جهان، به عنوان «ملکه‌ی جنایت» معروف شده است. بعد از جنگ جهانی اول، شخصیت هرکول‌پوآرو و بعد از آن شرلوک هولمز، مارپل و دیگر کاراگاهان این نویسنده مشهورترین کاراگاهانی بودند که او به دنیای پلیسی و کاراگاهی معرفی کرد.
در داستان «قتل آسان است» خواننده با خواندن فصل‌های این داستان، هر لحظه بیش از پیش جذب می‌شود. درگیری‌های ذهنی راوی نسبت به شرایط و محدودیت‌ها، منجر به شکوفایی شخصیت اصلی لوک فیتر ویلیام می‌شود. لوک متصور است: «حالا که با کمال افتخار بازنشسته شده و می‌توانست حقوق بازنشستگی بگیرد، با کلی وقت آزاد و مقداری وسایل شخصی به انگلستان باز می‌گشت. در انگلستان چه کار باید می‌کرد؟» مخاطب ابتدا با راوی سوم شخص روبه‌رو می‌شود و در لابه‌لای داستان با لوک آشنا می‌گردد. پیرنگ این داستان خطی نیست. حوادث گوناگون یکی پس از دیگری مطرح نمی‌شود، بلکه جابه‌جایی حوادث در روایت به وضوح آشکار می‌شود. بازسازی رویدادها در هر فصل، ذهن خواننده را برای شناخت شخصیت آماده می‌کند. خواننده آگاه و دقیق، با ذهن مشوش و فاقد منطق شخصیت اصلی آشنا می‌شود. دیالوگ «انگلستان! پس از سال‌ها دوباره، انگلستان!» شروع داستان است. این نوع از سیر داستانی، روایت مدرنی از خلقیات و درونیات انسان است. در فصل دوم «آگهی ترحیم» شخصیت دیگری با نام «جیمی لوریمر» وارد خاطرات و روایات راوی و شخصیت اصلی می‌شود. در فصول مختلف این داستان، نویسنده سعی داشته توجه ویژه‌ای به جزئیات داشته باشد؛ تا فضایی تازه در داستان ایجاد کند و خواننده را از کسالت برهاند. تشویش در داستان به جای شرح و بسط پیرنگ استفاده شده و نویسنده از آن استفاده کاربردی کرده است. داستان فروپاشی خاطرات است. عدم انسجام در فکر و اندیشه راوی باعث پاره شدن انسجام پاراگراف‌ها در داستان شده است. نویسنده برای نگارش از الگوی خاص خودش استفاده می‌کند. یکی از همکاران جنایی‌نویس کریستی یکبار قاعده موفقیت او را با این جمله وصف کرده است: «آگاتاکریستی در آثارش مستقیم کنجکاوی ذاتی و صادقانه‌ی ما انسان‌ها را مخاطب قرار می‌دهد.»
دکتر مجتبی عبدالله نژاد مترجم بسیار توانایی است که بیشتر فعالیتش را به ترجمه‌ی آثار آگاتاکریستی معطوف کرده و درواقع با زبان و نحو نوشته‌های کریستی آشنا است. از این مترجم بنام در نشر هرمس می‌توان به ترجمه‌ی کتاب‌های مصیبت بی‌گناهی، شب بی‌پایان، معمای ساعت، معمای قلعه‌ی وحشت و ده‌ها اثر دیگر اشاره کرد. ترجمه‌ی او کتاب پرکشش «قتل آسان است» را جذاب‌تر و ارتباط با آن را آسان‌تر کرده است.
نقل از الف
« قتل آسان است»
نویسنده: آگاتا کریستی
مترجم: مجتبی عبدالله نژاد
ناشر: هرمس
چاپ دوم، ۱۳۹۳
۲۶۲ صفحه، ۱۴۰۰۰ تومان
‘