رفتن به محتوا رفتن به نوار کناری رفتن به فوتر

از اقالیم دگر

راوی و زاویه‎ی دید در داستان نویسی

راوی و زاویه‎ی دید از اساسی‎ترین عناصر داستانی هستند. کلمه‎ی داستان کوتاه در اکثر فرهنگها به معنی “روایت” و “تحکیه” هم به معنی “حکایت کردن” به کار رفته است. در ابتدا این‎ اصطلاح در مقابل کلمه‎ی فرانسوی رمان به کار می‎رفت که‎ به‎تدریج از هم جدا شدند و دو کلمه‎ی جداگانه با مفاهیم جداگانه‎ به…

ادامه مطلب

«فمنیسم» از زبان سیمون دوبوار

سیمون دوبوار نیز هماننده دوست، همراه و عشق ازلی و ابدی‎اش ژان پل‎سارتر، فیلسوف، روشنفکر، فعال اجتماعی، داستان‎نویس و... بود؛ ترکیبی که اگر امروز کمی از مد افتاده باشد،  اما در آن سالها روی بورس بود به اشکال مختلف می‎شد دید و اینکه یک فیلسوف ادبیات را بهعنوان ابزاری برای بسط فلسفه و دیدگاهش بکار…

ادامه مطلب

بدجوری کسل و دلزده شده‌ام، دلزده از همه چیز، به خصوص نوشتن!

دستم به نوشتن نمی‌رود. بدجوری کسل و دلزده شده‌ام. دلزده از همه چیز، به خصوص نوشتن. و حتی این یادداشت را که می‌نویسم با کمال دل‌زدگی است. گاهی فکر می‌کنم که اصلاً چرا باید بنویسم. چه کسی گفته است که این چند روز عمر را باید صرف نوشتن کنم. کمابیش همیشه…

ادامه مطلب

جاودانه ها(۱۵): «عقاید یک دلقک» اثر هاینریش بل

عقاید یک دلقک [Ansichten Clowns] در 1963 منتشر شد. هانس اشنیر دلقک، تنها به اتاق خود در بن، پناه برده است و چند ساعت شکست‌های زندگی عاطفی و حرفه ایش را جمع بندی می کند تا بعد برود مانند گدایی بر پله های ایستگاه راه­آهن بنشیند و بازگشت ماری، زن محبوبش را که از دست…

ادامه مطلب

۱۵ اصل طلایی برای موفقیت در نویسندگی

1) پیش از نوشتن اولین کلمه، خوب فکر کنید که چه چیز، درباره‎ی چه، به چه منظور، برای چه کسی، و چه قدر می‎خواهید بنویسید. نوشتن کار است. بی‎فایده نوشتن بی‎معنی است. خیلی ها بیش از آنچه می‎خوانند، می‎نویسند، حیف زحمت، حیف‎ وقت و حیف کاغذ! از خودتان بپرسید آیا موضوعی که می‎خواهم بنویسم…

ادامه مطلب

«شهادت» یک لال بازی از گوهر مراد (غلامحسین ساعدی)

صحنه راهروی درازی است که اشخاص از طرف چپ وارد و از طرف‎ راست خارج می‎شوند. در طرف راست دیوار، روبروی تماشاچیان، چند حفره‎ی گور مانند بطور سرپاکنده‎اند؛ بلندی این حفره‎ها هم قد یک آدم‎ معمولی است. در طرف چپ صحنه، دو مرد درشت هیکل، بفاصله‎ی دومتر از یکدیگر ایستاده‎اند. از جلوهر کدام زنحیری از…

ادامه مطلب

معیارهای انتقاد ادبی از نگاه «آنتونیو گرامشی»

ترجمه‎ی منوچهر هزارخانی/ این عقیده که هنر؛ هنر است و نه نوعی تبلیغات سیاسی«عمدی»آیا به خودی خود در راه پیدایش جریان‎‎‎های فرهنگی خاصی که انعکاس زمان‎‎‎ خودند و به تقویت جریانهای سیاسی خاصی کمک می‎‎‎کنند؛ مانعی محسوب‎‎‎ می‎‎‎شود؟ چنین به نظر نمی‎‎‎رسد. حتی به عکس بنظر می‎‎‎آید که این فکر؛  مسأله را به نحوی اصولی‎‎‎تر…

ادامه مطلب

«شخصیت» و انگیزه هایش در داستان

معرفی مجدد اشخاص مرده نویسنده می‎‎تواند برای معرفی مجدد اشخاصی ‎که سالها و حدود صد صفحه یا بیشتر از رمان ناپدید می‎‎شوند، از شیوه سریالهای قدیم استفاده کند. در دهه ی 1920 قهرمان زن را همیشه به ریل راه آهن می‎‎بستند و قطار غول پیکری را نشان می‎‎دادند ‎که به سرعت نزدیک می‎‎شود تا او…

ادامه مطلب

تحلیل رمان؛ از پیش‎ساختارگرائی تا پسامدرنیته

تحلیل رمان صرفا تبیین، شناسائی و سنجش نقادانه و عقلانی روابط حاکم بر سازه‎های داستانی نیست. راهیابی به‎ بطن اندیشه‎های نویسنده، کشف مسامحات لفظی و معنائی، و توجه بیش از حد به ساختار و قالب متن را نمی‎توان تنها زمینه‎های تحلیل به حساب آورد. با یک رویه‎ی ثابت و از پیش‎ تعیین شده نیز نمی‎توان…

ادامه مطلب

کارکردهای گفت‎و‎گو در داستان

کارکردهای گفت‎و‎گو برای آماده سازی: برای آماده سازی اغلب از گفت‎و‎گو استفاده می‎‎کنند. شخصیتها معمولاً برای ایجاد ارتباط، بیان خویشتن و قانع کردن دیگران، حرف می‎‎زنند. به علاوه می‎‎توانند نهال داستان و روابط احتمالی آینده را در عمل داستانی زمان حال بکارند. مثال: دو قاتل مشغول صحبت اند:  “انگار کولاک ناجوری راه افتاده. فکر می‎‎کنی جیمی…

ادامه مطلب

چگونه می توان داستان پلیسی نوشت؟

نخستین و اساسی‏‎ترین اصلی ‎که باید بدانیم آن‏ است ‎که هدف داستان‎های معمایی، همچون هر داستان و معمایی، تاریکی و تباهی نیست، بل‎که روشنایی و آگاهی‏ بخش است. داستان به قصد رسیدن به لحظه‏ای نوشته می‎‏شود ‎که خواننده به‏ آگاهی می‎‏رسد و همه چیز را می‎‏فهمد. و لحظات‏ آغازین داستان خواننده در آن سردرگم است…

ادامه مطلب

«عروسی» اثر: گوهر مراد (غلامحسین ساعدی)

آدمها: عروس. داماد. [اتاق هشت گوشی با سقف گنبدی شکل که به یک هشتی قدیمی بیشتر شبیه است تا به یک اطاق. در سنگین و کهنه‎ای با حلقه‎ی فلزی بزرک‎ که در دیوار مقابل کار گذاشته‎اند. اتاق پر است از خرت‎وپرت اشیاء کهنه و فرسوده که از اجداد داماد بارث رسیده است. گردوخاک حدود تمام اشیاء را…

ادامه مطلب

مروری گذرا بر مهم‎ترین مکتب های ادبی اروپا

نوشته زیر مطلبی ست سودمند که به شکلی موجز مهمترین مکاتب ادبی اروپا را به خوانندگان معرفی می کند، مطلبی که می تواند مدخل خوبی برای این بحث باشد. شناسایی و تبیین ویژگی های مکاتب ادبی تحث مفصل و به ظاهر دشواری ست که گاه با عث می شود برخی از علاقمندان به ادبیات از…

ادامه مطلب

نامه‏ ای از سینکلر لوئیس: درباره ی سبک

گمان نمی‎‏برم که هیچ نویسنده کارآزموده و شایسته‏ ای هرگز، پس از دوره ‏ی‏ کار آموزی، واژه‏ ی “سبک” را در مورد آثار خویش بکار برد. اگر چنین کند، چنان‏ خودآگاه خواهد گشت که دیگر قادر بنوشتن نخواهد بود. ممکن‎ست او-که بی‏گمان‏ همچون من فردیست عادی-مسائل خاصی را در باره‏ ی “سبک” درنظر بگیرد. مثلا…

ادامه مطلب

شیوه‎های شخصیت‎پردازی در داستان‎نویسی

به نظر می‎‎رسد که “شخصیت” یک یاز کم دردسر‎ترین اصطلاحاتی است که در مطالعه‎ی رمان با آن روبه‎رو می‎‎شویم. نامهای حقیقی در رمآن‎ها مانند: تام جونز، آنا کارنینا، دیزی‎ می‎لر، هاک فین، یوسارین، بسیار شبیه نامهای واقعی‎ای هستند که در زندگی روزانه با آن‎ها موجودیت فردی انسآن‎ها را ترسیم و مشخص می‎‎کنیم. بااین‎حال با تأمل…

ادامه مطلب

زاویه‎ی دید در داستان

در همه‎ی داستانها، فردی داستان را تعریف می‎‏کند. برای نمونه، اگرچه مارک تواین نویسنده‎ی “ماجراهای هاکلبری‏فین” است اما داستان را خود شرح نداده بلکه هاک آن را بیان می‎‏کند. او داستان را این‏گونه‎‎‎ تعریف می‎‏کند: اگر “ماجرای تام سایر” را هنوز نخوندید پس، از من هیچی‏ نمی‎‏دونید. این موضوع اصلا مهم نیست. داستان را آقای مارک‏…

ادامه مطلب

در ادبیات ایران همه چیز هست، اما کمی از همه چیز!

اغلب بر این باوریم که اوضاع و احوال ادبیات داستانی و ایضا بازار نشر در این سالها لااقل به لحاظ کمی، به مراتب بهتر از گذشته و بخصوص از دو دهه نخست پس از پیروزی انقلاب است. مشاهده نشانه‎های آن نیز دشوار نیست؛ کافی‎است نگاهی بيندازيم به تنوع آثار منتشر شده، تعدد نویسندگان تازه، اقبال…

ادامه مطلب

حضور آنجلینا جولی در فیلم مسعود ده نمکی جدی شد!

تیتر: ده‎نمکی پیشنهاد بازی آنجلینا جولی در فیلمش را نپذیرفت بعد از رؤیت این تیتر در خبرگزاری فارس، مرغ خیال به پرواز درمی‎آید و یک شب بارانی را در ذهن مجسم می‎کند. در این شب بارانی آنجلینا جولی که دارد توی آشپزخانه برای خودش و برَد و بچه‎‎ها ماکارونی درست می‎کند، ناگهان تلفن را برداشته…

ادامه مطلب

گفتگو نویسی در خدمت داستان

27- استفاده از گفتگو برای آماده سازی برای آماده سازی اغلب از گفتگو استفاده می کنند. شخصیتها معمولاً برای ایجاد ارتباط، بیان خویشتن و قانع کردن دیگران، حرف می زنند. به علاوه می توانند نهال داستان و روابط احتمالی آینده را در عمل داستانی زمان حال بکارند. مثال: دو قاتل مشغول صحبت اند: «انگار کولاک…

ادامه مطلب

نامه ها (۲): نامه ابراهیم گلستان به نادر ابراهیمی

حرفها و نقطه نظرات ابراهیم گلستان در سال های دور و نزدیک پر حاشیه و البته از سوی برخی با واکنش همراه بوده، مخصوصا در این چند سال اخیر و با انتشار گفتگوهایی طولانی با او (و از همه مهمتر در کتاب نوشتن با دوربین). صرف نظر از اینکه چقدر اظهار نظرهای صرح و بی…

ادامه مطلب

نامه ها (۱): دو نامه غلامحسین ساعدی به بدری لنکرانی

انتشار نامه‎های خصوصی (دوستانه و یا عاشقانه) چهره های نامدار و کنجکاوی برانگیز دو سه دهه‎ای بیشتر نیست که در ایران دیده می‎شود؛ تازه نهم با کلی اگر و اما و البته اظهار نظرهای موافق و مخالف درباره این کار. این مسأله بیش از هرچیز ناشی از آن تعصبی‎ست که همواره در کشور ما نسبت…

ادامه مطلب

یادی از پاتوق های صادق هدایت در گوشه و کنار تهران قدیم

گفته شده هدایت  شمع محفل جمع‎های دوستانه بود، شحصیتی جذاب و به نوعی کاریزماتیک داشت چنان‎که به هریک از پاتوق‎هایش قدم می‎گذاشت، گروهی از سر علاقه خود را به دور او می‎رساندند، گاه ساعتی را به انتظار می‎نشستند که فرصتی فراهم شود برای همکلام شدن با او و حتی روایت است که وقتی از پاتوقی…

ادامه مطلب

جاودانه ها (۱۰): «آنا کارنینا» اثر لئو نیکولایویچ تولستوی

آنا کارنینا [Anna Karenina]. رمانی از لئو نیکولایویچ تولستوی (1) (1828-1910)، نویسنده روس، که در سالهای 1875-1877 منتشر شد. زمینه آن، همچنان که در جنگ و صلح، بعضاً وصف دنیای اشراف و تحلیل روان‌شناسانه صنوف انسانی است. ولی در جنگ و صلح این وصف زمینه تاریخی فراخ‌تری دارد، در حالی که آناکارنینا سیر رویدادها در…

ادامه مطلب

کهنه کتاب (۳): «سیاحت نامه ابراهیم بیک» اثر زین العابدین مراغه ای

اگر انقلاب مشروطه را سرآغاز یک دگرگونی سیاسی و اجتماعی در جامعه ایرانی بدانیم، در حوزه ادبیات نیز باید مقامی این‎چنین برای انقلاب مشروطه و پیامدهای فکری و فرهنگی اش، در نظر گرفت و آن را طلیعه‎بخش یک تجدید حیات ادبی در ایران دانست که هم در ادبیات منظوم و به‎ویژه در ادبیات منصور می‎توان…

ادامه مطلب

هیولای نویسنده نقش اضطراب در معماری درون

ادگار آلن‎پو، برام استوکر، ویلیام‎ هوپ هاجسن، استفن کینگ‎ خواه نام‎آور خواه گمنام؛ نویسندگان خارق العاده‎ای‎ هستند که هریک به نوبهء خود از اضطراب و انواع آن نگرانی، وحشت و ترس با بازی القاء و نمایش بهره جسته‎اند. نوشته زیر می کوشد تصویری این گونه از ادبیات را پیش روی شما قرار دهد. *** فانتزی‎‎های…

ادامه مطلب

آب و آتش!

از همان روزهای نخست قرار بر این شد که در «مد و مه»  یادداشت‎های شخصی و دل نوشته منتشر نشود، ملاک ما در راه‎اندازی این دفتر، انتشار یک نشریه‎ی ادبی در سطح نمونه‎های چاپی و کاغذی بود که به ناچار، در فضای الکترونیک منتشر می‎شد. این که می‎گویم از به‎ناچار، از آن روست که فضای…

ادامه مطلب

جاودانه ها (۲): «جنگ و صلح» اثر لئو نیکولایویچ تولستوی

جنگ و صلح [Vojna I mir] رمانی از لئو نیکولایویچ تولستوی (1828-1910)، نویسنده روس،‌ بزرگترین اثر ادبیات روس و یکی از مهم ترین رمان های ادبیات جهانی. در حقیقت، زندگی ملت روس چندان کامل و بر زمینه¬ای با چنان علو و رغبت انسانی در آن وصف شده است که می‌توان یکی از زیباترین یادگارهای تاریخی…

ادامه مطلب

نگاهی به رمان «احتمالا گم شده ام» نوشته سارا سالار

عادت دارم، هر کتاب داستانی را دوبار می‎خوانم بار اول برای لذت بردن از خوانش  داستان، و  بار دوم برای تمرکز روی جزییات و یا نقد و تفسیرش. در نقد هم  بیشتر به دنبال  محتوی داستان و دغدغه نویسنده  به لحاظ مضمونی هستم  . چرا که معتقدم پرداختن به  فرم ، تکنیک  و روایت داستان…

ادامه مطلب

مارسل پروست: یک زندگی

ژان ایوتادیه یکی از سرشناس‎ترین نویسندگان و پژوهشگران‎ زندگی و آثار پروست است. وی در سال 1936 به دنیا آمد و در کالج سن لوئیز گانزاگ و سوربون تحصیل کرد. او از سالهای‎ 1972 تا 1976 رییس بخش فرانسوی دانشگاه قاهره بود. از 1976 تا 1981 مدیر انتسیو فراسوی در لندن و نیز در سالهای…

ادامه مطلب

ابراهیم گلستان به روایت جلال آل احمد

متن زیر را جلال آل احمد نوشت، با همان نثر خاص خود که اگرچه شاید شتابزده و عصبی می‎نماید، اما در عین حال برای برخی جذاب و تاثیر گذار هم هست. حکایت آل احمد و گلستان که هردو سابقه گرایش به حزب توده را دارند، پر فراز و نشیب بوده و  البته در دوره‎ای کاملا…

ادامه مطلب