رفتن به محتوا رفتن به نوار کناری رفتن به فوتر

ادبیات

درآکولا و ادبیات فارسی

سی‌وچهار سال پس از انتشار «دراکولا»، تاد براونینگ (۱۹۶۲-۱۸۸۲) کارگردان آمریکایی اولین نسخه ناطق سینمایی «درآکولا» را در سال ۱۹۳۱ ساخت تا پس از سی اقتباس سینمایی دیگر، هنوز بهترین اقتباس سینمایی باشد و به یکی از بزرگ‌ترین فیلم‌های تاریخ سینما، آنطور که راجر ایبرت در کتاب «۱۰۰ فیلم بزرگ جهان» از آن نام می‌برد

ادامه مطلب

جهان آثار تقی مدرسی؛ جادوی واقعی/ حامد قصری

نویسنده فراموش نمی‌شود و اگرچه ممکن است در طی سال‌هایی دیده نشده یا بازخوانی نشود، اما باز هم از غیابِ خود خارج می‌شود و در دلِ نسلی که او را نزیسته، درک و بیان و خوانده می‌شود. این نگاه را می‌توانیم درباره  تقی مدرسی (۱۳۷۶-۱۳۱۱) با تأکید فراوان بگوییم و بنویسیم.

ادامه مطلب

حقیقتِ جنگ: زیبایی یا ویرانی؟ / تیم برینخف

به‌عنوان کسی که در شاخه ادبیات روسی تدریس می‌کند نمی‌توانم به جهان از منظر نمایشنامه‌ها، رمان‌ها، اشعار و داستان‌های روسی نپردازم، حتی در برهه‌ای که کلیه تولیدات فرهنگی کشور روسیه در اقصانقاط جهان بایکوت می‌شود. بی‌شک با توجه به اقدامات وحشیانه روس‌ها در طول جنگ با اوکراین بالاخص کشتار غیرنظامیان در بوچا با این مساله…

ادامه مطلب

فریادِ مشترکِ داستایفسکی و تولستوی: به خود آیید!

به‌عنوان کسی که در شاخه ادبیات روسی تدریس می‌کند نمی‌توانم به جهان از منظر نمایشنامه‌ها، رمان‌ها، اشعار و داستان‌های روسی نپردازم، حتی در برهه‌ای که کلیه تولیدات فرهنگی کشور روسیه در اقصانقاط جهان بایکوت می‌شود. بی‌شک با توجه به اقدامات وحشیانه روس‌ها در طول جنگ با اوکراین بالاخص کشتار غیرنظامیان در بوچا با این مساله…

ادامه مطلب

مردم روسه به روایت ایوان تورگنیف

در جوامعی که برای هر سوال فقط یک جواب وجود دارد، پناهگاه کسانی که می خواهند فکر کنند، نوشته های استعاره ای است. ایوان تورگنیف یکی از این افراد است. او یک رمان نویس روسی است که سال تولد و مرگش هم زمان با کارل مارکس است.

ادامه مطلب

«اولیس» و طولانی‌ترین روز عاشقانه دنیا/ فرزام کریمی

نخستین دیدار عاشقانه نورا بارناکل و جیمز جویس در ۱۶ ژوئن ۱۹۰۴ اتفاق افتاد؛ همان روزی که تمامِ رمان هفتصد صفحه‌ای «اولیس» در آن می‌گذرد. هرچند نورا بعدها هم از خالقِ «اولیس» و خُلقش دلزده بود و هم به زبانِ خشن و مراوداتِ جنسیِ موجود در رمان، نقدهایی داشت؛ بااین‌حال نورا در جشنِ رونمایی کتاب…

ادامه مطلب

شکل‌های زندگی: برشت، کافکا و ترجیح می‌دهم که نه

برشت به‌عنوان ماتریالیستی تمام‌عیار قبل از مرگ در نامه به همسرش درباره نحوه کفن‌و‌دفن خود همه چیز را «مشخص» توضیح می‌دهد. او به هلنه می‌گوید پیش از آنکه به گورم بگذارید دشنه‌ای به قلبم فرو کنید تا مبادا زنده باشم و دومین وصیت برشت آن بود که تابوتم را از پولاد محکم بسازید چون دلم…

ادامه مطلب

وقتی همه می‌ترسند وولف را نقد کنند!/ ماریو آلبانو

نویسندگان کمی توانسته‌اند افسار تخیل عامه را، به اندازۀ ویرجینیا وولف، محکم در دست بگیرند. او در زمانه‌ای می‌زیست که، با استعانت از کلمات ملکه ویکتوریا، هنوز به زنان به‌ چشمِ انیس‌ومونس مردها نگریسته می‌شد

ادامه مطلب

صدسالگی اولیس (۲):مساله‌ی «اولیس»/ محمد قاسم‌زاده

یک‌صد سال از انتشار «اولیس» شاهکار جیمز جویس می‌گذرد. درست در همان زمانی که ما اولین قدم جدی را در داستان‌نویسی نوین برداشتیم. در این قرنی که بر این کتاب گذشته، همواره مایه‌ بحث نویسندگان و منتقدان بوده، ستایشگران آن بسیارند و کم هم نیستند آنهایی که آن را نمی‌پسندند، یکی وی.اس. نایپل، برنده‌ نوبل…

ادامه مطلب

صد سالگی اولیس (۱): صدسال سانسور/ آریامن احمدی

در طول تاریخ هفتادهزارساله بشر، هیچ کتابی اندازه «اولیس» با «سانسور» گره نخورده است. سانسور کلمه‌ مغضوب‌شده فرانسوی است، و آنطور که تاریخ فرانسه نشان می‌دهد مردم و روشنفکران، همیشه درحالِ مبارزه با آن بوده‌اند تا این سه کلمه‌ اصیل را سنگِ ‌بنای تاریخ بگذارند: آزادی، برابری، برادری. از همین زاویه است که «اولیسِ» جیمز…

ادامه مطلب

جهان پر از اضطرابِ بهرام صادقی / حامد قصری

بهرام صادقی متعلق به نسل پس از کودتای ۲۸ مرداد است. نسلی که هراس و نگرانی را در همان نوجوانی خود به جان خرید تا شاهد جهانی پر از دروغ، دورویی و بی‌رحمی باشد. صادقی که با شاعری و نوشتن شعر آغاز کرد در ادامه، این داستان‌هایش بود که  نام او را بر سر زبان‌ها…

ادامه مطلب

انقلابِ ادبی فلوبر/ ماریو بارگاس یوسا/ منوچهر یزدانی

قرن گذشته بود. روزی که به پاریس رسیدم، از یک کتاب‌فروشی در محله لاتَن، به نام لذت خواندن۱ نسخه‌ای از «مادام بواری» خریدم. تقریبا تمام شب را تا سپیده‌دم به خواندن آن مشغول شدم. نویسنده‌ای را که می‌خواستم باشم پیدا کردم و به لطف فلوبر، شروع به آموختن تمام اسرار هنر رمان کردم.

ادامه مطلب

آینده جهان به روایت کازئو ایشی‌گورو/ مریم طباطبائیها

در یک روز شنبه خنک و روشن اواخر ماه اکتر سال ۱۹۸۳ احتمال وقوع جنگ هسته‌ای میان دو ابرقدرت جهان، یک‌چهارم میلیون نفر آدم را به خیابان‌های مرکز لندن کشاند. در میان آنها نویسنده جوانی به‌نام کازوئو ایشی‌گورو هم که به‌تازگی اولین رمان خود را منتشر کرده بود حضور داشت.

ادامه مطلب

مارگریت دوراس در عبور از مرزهای باریک/ نادر شهریوری (صدقی)

مارگریت دوراس در هشتادودو سالگی درگذشت و در کنار سارتر، سیمون دوبووار و ریمون آرون در گورستان مونپارناس به خاک سپرده شد؛ تنها مرگ می‌توانست آنها را در کنار هم قرار دهد.

ادامه مطلب

خودکشی ژنرال / داستانی منتشر نشده از ایرج پزشکزاد

زنده‌یاد ایرج پزشکزاد سال‌ها پیش حکایتِ «خودکشی ژنرال» را نوشته بود که قرار بود این متن در «مجموعه حکایت‌های رستم صولتان» منتشر شود، اما این حکایت از انتشار جا ماند و پس از سه دهه، بخش‌هایی از آن برای نخستین‌بار در روزنامه سازندگی (۲۵ دی ۱۴۰۰) منتشر شد و اکنون متن کامل آن بدون سانسور…

ادامه مطلب

پنجاه سال دوستی با پزشکزاد/ فریدون مجلسی

نویسنده کم‌نظیر و طنزپرداز یگانه، ایرج پزشکزاد در ۹۴ سالگی درحالی‌که تقریبا بینایی و تحرک خود را به دلیل درد زانو، از دست داده بود و از ریه‌اش در حدود ۲۹ درصدی بیشتر کارایی نداشت، و در همان ‌حال ‌که در همین وضع کرونا را شکست داده و از آن جَسته بود، شمعِ وجودش خاموش…

ادامه مطلب

در ستایشِ خالقِ دن‌کیشوتِ وطنی/ محمد قاسم‌زاده

ایرج پزشکزاد هم رفت، در روزهایی که ما باید آدم‌هایی را از دست بدهیم که بدیلی برای آنها نیست. رفتنِ پزشکزاد آن‌هم در غربت غم‌انگیزتر است. اما میراث ماندگار او جایِ خالیِ حضورِ جسمانی‌اش را جبران خواهد کرد

ادامه مطلب

ادبیات علیه استبداد

ادبیات روسیه تا همین چند سال پیش برای خواننده فارسی‌زبان خلاصه می‌شد در آثار کلاسیک، که تقریبا بیشترشان مربوط به قرن نوزدهم و اوایل و اواسط قرن بیستم بود: گوکول، پوشکین، داستایفسکی، تالستوی، چخوف، پاسترناک، تورگنیف، بابِل، ماندلشتام، آخماتوا، بولگاکف، گورکی، پلاتونوف، سولژنتسین، و ناباکوف. البته نویسنده‌های دیگری هم بودند که در ایران اقبال چندانی…

ادامه مطلب

صدر الدین الهی

ماجرای یک گفتگوی ناتمام/ صدرالدین الهی و فروغ فرخزاد

۲۹ دسامبر ۲۰۲۱ ، روزی که استاد و پدر بی همتایم، دکترصدرالدین الهی، این روایتگرِادبیات و تاریخ نگارِ نسل سال های ۳۰ و ۴۰ و ۵۰ “رفت”، مصادف شد با سالروز تولد فروغ فرخ زاد. صدرالدین الهی قبل از نوروز سال ۱۳۴۵، یعنی یک هفته قبل از مرگ فروغ فرخزاد مصاحبه ای با او در…

ادامه مطلب

والتر بنیامین

مالیخولیای جناح چپ/ والتر بنیامین

امروزه اشعار اریش کستنر پیشاپیش در سه مجلد پرصلابت در دسترس اند۲. البته هرکس که می خواهد سرشت این شعرها را مطالعه کند، بهتر است به سراغ همان فرم آغازین انتشار آنها برود. این شعرها در کتاب زیادی شلوغ و پرازدحام و کم و بیش خفه کننده اند، اما در روزنامه های یومیه مثل ماهی…

ادامه مطلب

هانریش مان

خیزش بی‌فرهنگان بر فرهنگ/ هاینریش مان/ ترجمه محمود حدادی

هاینریش مان (۱۹۵۱-۱۸۷۱) از رمان‌نویسان مطرح آلمان در قرن بیستم بود، با رمان‌هایی چون «استاد گند»، «شهر کوچک» و خاصه «زیردست»، هر سه نوشته پیش از جنگ جهانی اول و موضوع هر سه هم روان‌شناسی قدرتِ حکومتی، زیرا پیش‌هنگام از گسترش تفکرات ناسونالیستی و نظامی در لایه‌های پنهان جامعه گمانی روشن یافته بود.

ادامه مطلب

برنده بوکر ۲۰۲۱: چگونه از امتیازات خود چشم می‌پوشی؟/ ترجمه یلدا حقایق

نویسنده ۵۷ ساله، جدی، آرام، وبسیار گزیده گو است اما شیطنتت کنایه‌آمیز او به‌وضوح نشان می‌دهد که شخصیت‌های رمانش مخلوق اویند. “عهد” با سبکی خلاقانه از دریچه چهار خاکسپاری، داستان خانواده‌ای سفید پوست در سال‌های آخر آپارتاید را در چهار دهه بررسی می‌کند و وقایع نگاری‌ای ظریف از آفریقای پس از آپارتاید ارائه می‌دهد.

ادامه مطلب