گفتمان ادبیات سیاسی ایران در آستانه دو انقلاب
علی‌اکبر امینی
سرگه بارسقیان: «در اواخر دوران ناصری رساله‌ای به صورت گفت‌وگو بوسیله نویسنده‌ای نامعلوم نوشته شد. این رساله مناظره‌ای است میان «ی» سنت‌گرا و «ق» فرنگی‌مآب. آنها در مورد مسائل مختلف بحث می‌کنند. از بی‌هویتی گرفته تا خرافات و عقب‌ماندگی و فقر و جهل و پلتیک…
مترقیان ایرانی از اواخر دوره ی صفوی به ویژه از طریق هند تا حدی با شیوه های تفکر و نظم اجتماعی اروپایی و شیوه ی زندگی مردم غرب آشنا شده بودند. یکی از نخستین کسانی که به این مقوله توجه کرد حزین لاهیجی (١١٤۵- ١٠٧١ ش) است که از شاعران مبرز آن عصر به…
تاریخ ادبیات مدرن ایران رسماً از انقلاب نیما آغاز می‌شود. ویژگی مهم شعر نیما نسبت به همه‌ی آنچه پیش از او اتفاق افتاده است توجه او به فردیت شاعر و تغییر جایگاه عمل شاعری از بیرون به درون شاعر است. نیما به عکس شاعران پیش از خودش معتقد بود که کار شاعر توضیح دادن «واقعیت»…
از نخستین سال‌های سده دهم هجری، زبان اصلی در دانش‌های شرعی و نوشته‌های علمی عربی بود و جز متون ادبی آنچه به زبان فارسی نوشته آمده اگرچه کم نیست اما همواره در شمار رساله‌های درجه دوم و سوم به شمار می‌آمده است. پارسی‌نویسان که زبان پارسی برای‌شان به مثابه ابزاری ادبی بود، دغدغه‌شان بیش‌تر مسائل زیبایی‌شناختی…
اهمیت مشروطیت در تاریخ ایران تنها در بروز تحولات سیاسی و دگرگونی در ساختار جامعه خلاصه نمی‌شود. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این عصر را می‌توان در شکل‌گیری عرصه روشنفکری و کم شدن فاصله میان سیاستمداران و مردمی خلاصه کرد که تا پیش از آن، بیشترین درک ایشان از هویت خود، تنها در مقام رعیت و…
اگر انقلاب مشروطه را سرآغاز یک دگرگونی سیاسی و اجتماعی در جامعه ایرانی بدانیم، در حوزه ادبیات نیز باید مقامی اینچنین برای انقلاب مشروطه و پیامدهای فکری و فرهنگی اش، در نظر گرفت و آن را طلیعهبخش یک تجدید حیات ادبی در ایران دانست که هم در ادبیات منظوم و بهویژه در ادبیات منصور می‌توان…
این سومین و آخرین بخش از نوشتهایست که به نوزایی ادبیات ایران در عصر مشروطه میپردازد، در دو بخش قبلی نویسنده به نقش مطبوعات و تاثیر آن بر ادبیات مشروطه و همچنین ویژگیهای نثر نوین آن روزگار پرداخته بود؛ در این قسمت اما شعر در روزگار مشروطه مورد بررسی و توجه قرار گرفته است.
***…
در بخش نخست این نوشته که به ویژگی های نوزایی ادبی در عصر مشروطه میپردازد، خواننده نقش مطبوعات بر ادبیات دوران مشروطه بودیم، تاثیر مطبوعات در این روزگار به ویژه در تغییر و تحول نثر فارسی و نزدیک شدن آن به زبان مردم کوچه و بازار انجامید. در این بخش ویژگی های نثر نو در…
داستاننویسی و رمان گونههایی از داستانگویی هستند که ورود آنها به ایران حاصل آشنایی ایرانیان با فرهنگ و ادبیات اروپا بود که در میانه دوران حکومت قاجار (پیش از عصر مشروطه)، شکل گرفت. این شیوه جدید ابتدا با سنتهای داستانگویی ایرانی آمیزش یافته و به نوشتن رمانگونههایی انجامید که به تدریج پس از شکل‌گیری نهضت…
داستانِ داستان، روایتیست از سیر داستاننویسی در این دیار، از آغاز تا به امروز (شاید)، روایتیست که قرار نیست خطی باشد، بلکه بنا بر این شده ، هر بخش تکهای از پازلی باشد تا به تدریج در کنار هم نشسته و شاید - اگر عمری بود و حوصلهای و یا حتی «مد و مه»ای -…