Skip to content Skip to sidebar Skip to footer

Tag: تجدد در ایران

تجدد در ایران

روشنفکری ایران و مدرنیته؛ رویارویی نخستین/ فرزین وحدت

استدلال من در این نوشته این است که رویارویی روشنفکری ایران با مدرنیته در نیمه دوم سدة نوزدهم ، با اقتباس دو جنبة متنافر ولی کاملاً وابستة مدرنیته مشخص می‌شود :یکی پذیرش عنصر بالقوه رهایی‌بخش مدرنیته، و دیگری بخش “تاریک‌تر” مدرنیته، یعنی جنبه‌ای از جهان مدرن که بیشتر به سلطه و شئی‌ وارگی هدایت‌گر‌ است.…

Read more

آیا مسلمانان سهمی از تمدن غرب دارند؟ / حمید رضا امیدی سرور

وقتی عباس میرزا نایب السطنه، پس از سالها جنگ با قوای اشغالگر روس، به ناچار شکست را پذیرفت و تسلیم عهدنامه گلستان شد؛ به این یقین دست یافته بود که باید در این میانه رازی باشد که گذر زمان باعث شده غرب چنان پیش رود که دست بالا را از جنبه‌های گوناگون (در مناسبات سیاسی،…

Read more

میرزا فتحعلی آخوندزاده پیشاهنگ مدرنیته در ایران/ علی اصغر حقدار

در اوایل قرن بیست و یکم، هنوز میرزا فتحعلی آخوندزاده با ما معاصر است؛ اندیشه‌هایش رهایی بخش و آثارش قابل تأمل و تجربه آموز است. ایده‌های مدرن اندیشانه او، گشاینده بازبینی در مدرن گرایی و گسست از سنت قدمایی بوده و روزآمد کردن خردمندی برای دموکراسی، آزادی و برابری حقوقی زنان و مردان است

Read more

ورود دستاوردهای نوین جهانی چگونه جامعه ایران اواخر عصر قاجار را دگرگون کرد

نخستین سال‌های سده چهاردهم خورشیدی را که با اواخر دوره حکومتگری قاجارها بر ایران همزمان می‌شود، روزگار دگرگونی‌های جدید اجتماعی در ایران می‌توان در نظر گرفت. ورود پدیده‌های تازه به جامعه ایران چهره فرهنگی و اجتماعی ایران به‌ویژه پایتخت را به‌عنوان مرکز این دگرگونی‌ها، دگرگون کرد.

Read more

گزیری جز تجدد نیست / حمیدرضا امیدی سرور

در طول صد و پنجاه سال گذشته هیچ مقوله ای به اندازه فهم «تجدد» و چگونگی تعامل با آن برای جامعه ایرانی اهمیت نداشته است؛ چه در روزگار قاجار، زمانی که با درک انحطاط و عقب ماندگی ایران در قیاس با دیگر کشورها پاره ای روشنفکران و سیاست مردان ایرانی به فکر چاره افتادند و…

Read more

پیشگامان نقد ادبی نوین در ایران / میرزا فتحعلی آخوندزاده و نقد ادبی

نقد ادبی نوین در ایران، در اواخر دوران حکومت سلسله قاجار ( اوایل سده سیزده خورشیدی) به وجود آمد، و ریشه اصلی پیدایش آن ، گذشته از ضرورت های زمانه و تحولات اجتماعی در آستانه انقلاب مشروطیت، آشنایی با مبادی فرهنگ و تمدن و ادبیات و علوم ادبی اروپایی، از جمله نقد ادبی اروپایی…

Read more

ميرزا صالح شيرازي؛ پيشگام تجددخواهي

'ميرزا صالح شيرازي؛ پيشگام تجددخواهي حسین نیک‌فرجامی میرزا صالح شیرازی، فرزند حاج باقر کازرونی از نخستین دانش‌آموختگان ایرانی در اروپا و مؤلف روزنامه کاغذ اخبار، نخستین روزنامه در ایران بود. میرزا صالح به کمک میرزا عیسی قائم‌مقام برای تحصیل، 10 جمادی‌الثانی 1230 (19آوریل 1815) به همراه 5 محصل دیگر از تبریز راهی انگلستان شد و…

Read more

دفاعیه روشنفکری ایرانی/ نگاهی به کتاب «ملکم‌خان» نوشته حسن قاضی‌مرادی

بررسی انتقادی آرا و فعالیت‌های متفکران و روشنفکرانی که در معرفی اندیشه مشروطه‌خواهی به ایرانیان و زمینه‌سازی فکری و عملی تاسیس حکومت مشروطه پیشگام بوده‌اند، وجهی از بزرگداشت صدمین سالگرد نهضت مشروطیت است. در این وجه، پرداختن به اندیشه‌ها و فعالیت‌های سیاسی ملکم‌خان نیز الزامی می‌شود

Read more

تقی‌زاده و مدرن‌سازی روح جامعه ایران

'مهرزاد بروجردی: تقی‌زاده به دنبال مدرن‌سازی روح جامعه ایران بود  دکتر مهرزاد بروجردی استاد ایرانی دانشگاه سیراکیوز آمریکا، نویسنده کتاب «روشنفکران ایرانی و غرب؛ سرنوشت نافرجام بومی‌گرایی» است. بروجردی در پاسخ به دو سوال زیر  نگاه سید حسن تقی‌زاده به غرب و تجددخواهی را واکاوی کرده است. ***   «ایرانی باید ظاهرا و باطنا و…

Read more

فراز و فرود اندیشه میرزا فتحعلی آخوند زاده

در خیزابه­ های اصلاح ­طلبانه و ترقی خواهانه یک صد و پنجاه سال اخیر ایران، نام میرزا آخوندزاده (1295-1228 ه) پیوسته در صدر موج آفرینان اجتماعی و سیاسی قرار داشته است.گروهی او را اندیشمند و ادیبی دوراندیش می­دانند که سعادت ملل اسلام و کشورهای اسلامی را مد نظر داشته است و مظهر کامل کنشگر روشنفکر…

Read more

آخوندزاده در یک نگاه

'مروری بر زندگی میرزا فتحعلی آخوند زاده   در آذربایجان تولد یافت ، پدرش کدخدای قصبه خامنه بود. چون ازکار افتا به شکی بر تجارت رفت وازدواج کرد. در هفت سالگی فتحعلی، کودک همراه مادر خود آخوندعلی اصغرماندگار واین مرد قریه مشکین اردبیل رفت ودر خانه ای عموی مادر خود آخوندعلی ماندگار واین مرد عهده دار…

Read more

پیشگامان تجدد در ایران نوشته ای از لطف الله آجودانی

در نقد و بررسی چگونگی مواضع و رویارویی های فکری پیشگامان روشنفکری و تجددطلبی در تاریخ معاصر ایران درباره غرب، به اعتبار میزان تاثیر گذاری روشنفکران بر مواضع فکری، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی فعالان سیاسی و تجددطلبان ایرانی عصر مشروطه و ادوار بعدی تاریخ معاصر ایران، میرزا فتحعلی آخوندزاده، میرزا ملکم خان ناظم الدوله…

Read more

هراس از آگاهی در حکومت های خودکامه / سید جواد طباطبایی و تاملی در ایران

روزی اعتماد السلطنه به مناسبتی برای ناصرالدین شاه قاجار تعریف می کند که در عهد فتحعلی شاه، ناپلئون نامه هایی برای دربار ایران فرستاد، اما در کل تهران یک فرانسه دان پیدا نکردند که نامه ها را بخواند، به همین خاطر پاکت ها را سربسته پس فرستادند

Read more

رویای بی تعبیر تجدد در ایران / به قلم آجودانی

اندیشه تجدد در تاریخ معاصر ایران، یکی از مهم‌ترین مفاهیم در حوزه اندیشه سیاسی واجتماعی است که هر چند ریشه‌های تاریخی آن را به طور محدود می‌توان در عصر صفویه جست‌و‌جو کرد اما عصر قاجاریه و مشروطیت را باید سرآغاز جدی تجددگرایی در ایران به‌شمار آورد. تکوین و شکل‌گیری اندیشه تجدد در ایران از پیوند…

Read more

میرزا ملکم‌خان خائن یا خادم؟ / از نگاه دکتر فرزین وحدت و فریبا زرینه‌باف

ملکم‌خان‌ درک عمیقی از افکار جدید اروپایی داشت گفت‌وگو با فرزین وحدت سامان صفرزائی    میرزا ملکم‌خان یکی از نخستین نظریه‌پردازان مدرنیته در ایران در اواسط قرن هجدهم میلادی در ایران است. در یک خانواده ارمنی در اصفهان به دنیا آمد و برای تحصیل مهندسی از طریق یک بورس دولتی به فرانسه فرستاده شد.‌‌ همان…

Read more

تجددخواهی و مدرنیته ایرانی در گفتگو با دکتر جمشید بهنام / سیروس علی نژاد

این گفتگو پیشتر در فضای مجازی منتشر شده، منبع اصلی آن را نیافتیم اما به دلیل اهمیت بحث و مهمتر از آن ارزش کیفی آن حیفمان آمد توجه خوانندگان مد و مه را به آن جلب نکنیم گفتگوی “سیروس علی نژاد” با “دکتر جمشید بهنام” جامعه شناس برجسته ایرانی ساکن فرانسه از آن دست…

Read more

مدرنیزاسیون در عهد قاجار

بررسی سهل انگارانه تاریخ ایران در روزگار قدرتمداری قاجاریان ممکن است به سادگی کاوشگر تاریخ را دچار اشتباه فاحش کند و موجب شود که جوینده تاریخ چنین گمان دارد که جامعه ایران عهد قاجار جامعه ای بسته، ایستا و عقب مانده به شمار میآمد که از سیر قهقرایی رو به تزایدی نیز برخوردار بوده است.

Read more

رویای تجدد در ایران به روایت لطف الله آجودانی / خواب خوشی که تعبیر نشد

تکوین و شکل‌گیری اندیشه تجدد در ایران از پیوند تنگاتنگی با اندیشه ترقی در ایران برخوردار است. اندیشه‌ها وتکاپوهای تجدد طلبانه در ایران عصر قاجاریه و مشروطیت از همان آغاز با مخالفت جدی و سرسختانه گروه‌های مختلفی از جامعه سنتی ایران روبه‌رو شد

Read more

سنت و تجدد ایرانی

پیدایش و پویش نخستین اندیشه‌ها و تکاپوهای تجددطلبانه در ایران عصر قاجار، از پیوند تنگاتنگی با اندیشه ترقی و اصلاحات در ایران برخوردار است. وجود حکومت استبداد مطلقه داخلی، افزایش نفوذ و سلطه استعمارگران خارجی در ایران، انباشت عقب‌ماندگی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و ناکارآمدی ساختار سنتی حکومت و جامعه به افزایش نارضایتی از وضع موجود…

Read more

ادبیات ایران در عصر تجدد

ادبيات به عنوان بخشي از فرهنگ جامعه انعکاس اوضاع و احوال سياسي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي آن است. در عين حال بيانگر آرمانها و آرزوها و از سوي ديگر نظام ارزشي حاکم بر آن است ادبيات بيان حال جامعه است و نهادي است اجتماعي که زندگي را به نمايش در مي‏ آورد.1 ادبيات جديد…

Read more

نگاهی به خاستگاه ها و سیر روشنفکری در ایران

روشنفکران مشروطه‌خواه استبداد سلطنتی را دشمن ذاتی آزادی، برابری و برادری، جزم‌اندیشی مذهبی را مخالف طبیعی تفکر عقلانی و عملی، امپریالیسم را استثمارگر سیری‌ناپذیر ممالک ناتوانی چون ایران، می‌دانستند. بنابراین روشنفکران مشروطیت، سکولاریسم و ناسیونالیسم را به عنوان سه ابزار کلیدی برای گسستن زنجیرهای سه‌گانه و ساختن جامعه‌ای نوین، قدرتمند و توسعه‌یافته به شمار می‌آورند.…

Read more