یک‎شبه نویسنده شدن جزو محالات است!

چندی پیش در در یکی از وب‎گردی‎های معمول که این‎روزها که همه ما به نوعی گرفتار آن هستیم، خواندم که یکی از چهره‎های شناخته شده خارج از دنیای فرهنگ و هنر، که مدتی‎ست در حوزه فعالیت خود به پایان راه رسیده‎، قصد دارد دنیای ادبیات را مفتخر کرده و به داستان‎نویسی بپردازد. برای این منظور هم، نزدیک‎ترین راه به ذهنش رسیده بود! به این ترتیب که سری به کلاس‎های داستان‎نویسی زده و دوره یا دوره‎هایی را بگذراند و یک‎شبه به عنوان نویسنده تحویل جامعه ادبی این ولایت شود. البته در این مورد خاص هیچ بعید نیست که فارغ از کیفیت آثار احتمالی او، باشند ناشرانی که به انتشار این داستانها (به دلیل شهرتش) علاقه نشان بدهند.

این روزها ورود به دنیای داستان‎نویسی، به زعم برخی، به همین راحتی شده، صرف‎نظر از اینکه بازار نشر کتابهای داستان ایرانی خوب است، در خیلی از این دوره‎های آموزشی، به هنر جویان قول داده می‎شود که همراه گذراندن کلاس می توانند رمانی بنویسند و انتشار آن هم با معرفی استاد کلاس تضمین شده است و الخ.

کلاس‎ها و کارگاه‎های داستان‎نویسی را می‎توان محصول یکی دو دهه اخیر و به خصوص روزگار رونق داستان‎نویسی و از راه رسیدن نویسندگان جوان دانست، نویسندگانی که البته چهره‎های مستعد در میان آنها انگشت‎شمار است.

روزگاری بود که نویسندگان شاخص و مطرح، وقتی به اعتبار، و به‎قولی مقام استادی می‎رسیدند، دور آنها  شاگردان و حلقه‎ای جمع می‎شد که در جلساتی خصوصی نزد این اساتید (که تعدادشان بسیار هم اندک بود)، به کار آموزی می‎پرداختند. اما حالا چند سالی‎ست که این جلسات از شکل خصوصی آن به در آمده، به جای خانه اساتید یا شاگردان، مراکز فرهنگی متولی برگزاری آن شده‎اند و البته حق‎التدریسی هم برای آن در نظر گرفته می‎شود که می‎تواند کمک حال نویسندگان (اساتید) باشد، تا این جای کار همه چیز خوب است و چه بسا بهتر از گذشته، اما مشکل از آن‎جا آغاز می‎شود که هرکسی به راحتی می‎تواند در این کلاس‎ها شرکت کند، فقط کافی‎ست شهریه تعیین شده را بپردازد تا امکان حضور در این کلاس‎ها را داشته باشد و البته تضمینی هم روی خروجی آن وجود ندارد، چنین شاگردانی گاه خیلی هم مقید به حضور در جلسات درس نیستند (چون پول می‎پردازند، خود را در این باره صاحب اختیار و محق می دانند) و… این درحالی‎ست که در گذشته هر کسی امکان شاگردی اساتید داستان‎نویسی را پیدا نمی‎کرد، گاه برخی بعد از انتشار چند کتاب از چنین امکانی برخوردار می‎شدند و نهایتا اینکه اساتید تا بر مستعد بودن متقاضیان پی‎نمی‎بردند، به آنها رخصت شاگردی نمی‎دادند! در واقع این اثبات توانایی حکم امتحان ورودی را برای آنها داشت و البته این شاگردی گاه تا سالهای سال ادامه پیدا می‎کرد و هم از این رو بود که چنین جلساتی از خروجی به مراتب بهتری برخوردار بودند، چنان که می‎بینیم بسیاری از نویسندگان مطرح امروز از شاگردان همان جلسات هستند که گاه خود کارگاه‎های داستان‎نویسی به سبک نوین برگزار می‎کنند.

به هر تقدیر در این نوشته نه قصد رد کلاس‎های امروز را دارد و نه تایید استاد و شاگردی دیروز را؛ روش دیروز متعلق به گذشته و شیوه امروز هم خاص شرایط و مناسبات این روزگار.

اما نباید این نکته را ناگفته گذاشت که حضور در این کلاس‎ها، شرط کافی برای نویسنده شدن نیست، یعنی این که معجزه‎ای صورت نخواهد گرفت که کسی یک‎شبه به سرش بزند که به این کلاس‎ها برود و چند ماه بعد هم داستان‎نویس از آنها بیرون بیاید. این کلاس‎ها بی‎شک مفید فایده‎اند به شرط اینکه هم شیوه تدریس درست باشد  و هم اینکه کسانی سراغ آن بروند که هم خوب خوانده باشند و البته با ادبیات داستانی آشنا بوده و از این کلاس‎ها برای آموختن ریزه‎کاری‎ها و به قول معروف فوت و فن کوزه‎گری استفاده کند.

در غیر این صورت اگر کسی به این کلاس‎ها برود تا با اصول اولیه داستان آشنا بشود که فی‎المثل طرح چیست و پیرنگ کدام است و زاویه دید به چه معناست و…خروجی آن چیز دندان گیری نخواهد بود. چنان که نمونه‎هایش را دیده‎ایم و بسیار بوده‎اند کسانی که هم وقت و پول خود را هدر داده‎اند و هم انرژی و حوصله استاد را و دست آخر هم این دوره‎ها سر آمده و هیچ اثر قابل ارائه‎ای هم تحویل ناشر نداده‎اند!