«شهادت» یک لال بازی از گوهر مراد (غلامحسین ساعدی)

صحنه راهروی درازی است که اشخاص از طرف چپ وارد و از طرف‎ راست خارج می‎شوند. در طرف راست دیوار، روبروی تماشاچیان، چند حفره‎ی گور مانند بطور سرپاکنده‎اند؛ بلندی این حفره‎ها هم قد یک آدم‎ معمولی است.

در طرف چپ صحنه، دو مرد درشت هیکل، بفاصله‎ی دومتر از یکدیگر ایستاده‎اند. از جلوهر کدام زنحیری از سقف‎آویزان است، بزنجیر اول حلقه‎ای فلزی بسته‎اند و از زنجیر دوم زنک بزرگی آویزان‎ است. زیر زنجیر دوم، جلوپای مرد، مقدار زیادی جغجغه ریخته‎اند.

همزمان با باز شدن پرده، مردی در حالیکه جغجغه‎یی را تکان‎ تکان می‎دهد، از طرف راست صحنه بیرون میرود.

مردی از طرف چپ وارد صحنه می‎شود، نفر اول از بازویش می‎ گیرد و خمش می‎کند، مرد آرام و مطیع خم می‎شود، نفر اول حلقه را گرفته نزدیک برده، سر مرد را امتحان می‎کند، سرمرد از حقه رد می‎شود.

نفر اول مرد را بطرف نفر دوم هل می‎دهد. نفر دوم خم می‎شود و جغجغه‎ای از زمین بر میدارد و بدست مرد می‎دهد و بطرف راست هل‎ می‎دهد، مرد اول خوشحال و راضی، در حالی که جغجغه‎اش را تکان تکان‎ می‎دهد، از صحنه خارج می‎شود.

مرد دوم از طرف چپ وارد صحنه می‎شود، نفر اول از بازویش می- گیرد و خمش می‎کند، مردم آرام و مطیع خم می‎شود، اول حلقه را گرفته‎ نزدیک برده سر مرد را امتحان می‎کند، سر مرد از حلقه رد می‎شود. نفر اول مرد را بطرف نفرد دوم هل می‎دهد. نفر دوم خم می‎شود و جغجغه‎ای‎ از زمین برمیدارد و بدست مرد می‎دهد و بطرف راست هل می‎دهد، مرد دوم خوشحال و راضی، در حالیکه جغجغه‎اش را تکان تکان می‎دهد، از صحنه خارج می‎شود.

مرد سوم از طرف چپ وارد صحنه می‎شود، نفر اول از بازویش‎ می‎گیرد و خمش می‎کند، مرد آرام و مطیع خم می‎شود، نفر اول حلقه را گرفته نزدیک برده سر مرد را امتحان می‎کند، سر مرد از حلقه رد می‎شود، نفر اول مرد را بطرف نفر دم هل می‎دهد، نفر دوم خم می‎شود و جغجغه‎ای‎ از زمین بر میدارد بدست مرد می‎دهد و بطرف راست هل می‎دهد، مرد سوم‎ خوشحال و راضی، در حالیکه جغجغه‎اش را تکان تکان می‎دهد، از صحنه‎ خارج می‎شود.

نفر چهارم از طرف چپ وارد صحنه می‎شود، نفر اول از بازویش‎ میگیرد و خمش می‎کند، مرد خم نمی‎شود. نفر اول متعجب نگاه می‎کند و از شانه‎های مرد چهارم می‎گیرد و بزمین فشارش می‎دهد مرد تقلا می‎کند و نمی‎تواند رها بشود زانوانش خم می‎شود ولی سرش را بالا می‎گیرد. نفر اول حلقه را گرفته نزدیک می‎برد و می‎خواهد سر مرد را امتحان کند. مرد سرش را راست می‎گیرد و صورتش را جلو حلقه میبرد، حلقه از سرش رد نمی‎شود. نفر اول مرد چهارم را بطرف نفر دوم هل می‎دهد، نفر دوم زنک را با شدت‎ بصداد در میآورد، از طرف راست صحنه دو مرد قوی هیکل وارد می‎شوند و بطرف مرد چهارم میآیند و از بازوانش می‎گیرند و او را بطرف راست‎ صحنه، نزدیک حفره‎های داخل دیوار، می‎برند. مرد تقلا می‎کند و نمی‎تواند رها بشود. دو مرد قوی هیکل براحتی او را می‎گیرند و توی یکی از حفره‎های داخل دیوار می‎کنند، مرد چهارم نمی‎تواند حرکت کند، تمام بدنش لای جرز دیوار مانده است، و فقط سرش بیرون است.

مرد پنجم از طرف چپ وارد صحنه می‎شود. دو مرد قوی هیکل از صحنه‎ بیرون می‎روند. نفر اول از بازوی مرد پنجم می‎گیرد و خمش می‎کند، مرد چهارم‎ از توی دیوار نعره می‎کشد: “آهای” . نفر پنجم سرش را بلند می‎کند و بآسمان‎ نگاه می‎کند و بازگوش می‎دهد. مرد چهارم دوباره فریاد می‎کشد: “آهای” نفر اول سعی می‎کند مرد پنجم را خم کند ولی مرد پنجم خم نمی‎شود نفر اول‎ متعجب نگاه می‎کند و از شانه‎های مرد پنجم می‎گیرد و بزمین فشارش‎ می‎دهد، مرد تقلا می‎کنند و نمی‎تواند رها بشود. نفر اول حلقه را گرفته‎ نزدیک می‎برد و می‎خواهد سر مرد را امتحان کند. مرد چهارم دوبار فریاد میکشد: “آهای، آهای” مرد پنجم سرش را راست می‎گیرد و صورتش را جلو حلقه می‎برد، حلقه از سرش رد نمی‎شود، نفر اول مرد پنجم را بطرف نفر دوم هل می‎دهد، نقفر دوم زنک را با شدت بصدا در می‎آورد، از طرف راست صحنه دو مرد قوی هیکل وارد می‎شوند و بطرف مرد پنجم میآیند و از بازوانش می‎گیرند و او را بطرف راست صحنه، نزدیک حفره‎های داخل دیوار می‎برند، مرد تقلا می‎کند و نمی‎تواند رها بشود، دو مرد قوی هیکل براحتی او را بلند می‎کنند و وارد یکی‎ از حفره‎های داخل دیوار می‎کنند، مرد پنجم نمی‎تواند حرکت کند، تمام‎ بدنش لای جرز دیوار مانده است و فقط سرش بیرون است.

مرد ششم از طرف چپ وارد صحنه می‎شود، دو مرد قوی هیکل از صحنه بیرون می‎روند، نفر اول از بازوی مرد ششم می‎گیرد و خمش می‎کند. مرد چهارم و مرد پنجم از توی دیوار نعره می‎کشند: “آهای” نفر ششم‎ سرش را بلند می‎کند و بآسمان نگاه می‎کند و گوش می‎دهد، مرد چهارم‎ و پنجم دوباره فریاد می‎کشند. “آهای” نفر اول سعی می‎کند مرد ششم‎ را خم کند ولی مرد ششم خم نمی‎شود، نفر اول متعجب نگاه می‎کند و از شانه‎های مرد ششم می‎گیرد و بزمین فشار می‎دهد.

از طرف راست صحنه عده زیادی جغجغه بدست ظاهر می‎شوند که‎ خوشحال و راضی، محتاطانه تا وسط صحنه پاورچین پاورچین نزدیک می‎شوند و جغجغه‎هاشان را تکان تکان می‎دهند و به تقلای نفر اول و مرد ششم نگاه‎ می‎کنند، ابلهانه و بی‎صدا لبخند می‎زنند و می‎خندند، مرد ششم تقلا می‎کند و نمی‎تواند رها بشود. نفر اول حلقه را گرفته و نزدیک می‎برد و می‎خواهد سر مرد را امتحان کند، مرد چهارم و مرد پنجم از توی دیوار با خشم زیاد نعره می‎کشند: “آهای، آهای، آهای” .

جماعت جغجغه بدست بر می گردند و مردان داخل دیوار را می‎بینند می‎ترسند، خنده در لبشان خشک می‎شود، وحشت زده، آرام آرام عقب‎ می‎روند و به مردان داخل دیوار نگاه می‎کنند و جغجغه‎شان را تکان‎تکان‎ می‎دهند و از صحنه خارج می‎شوند.

(آرش)