این مقاله را به اشتراک بگذارید
بیژن تلیانی/
واگنر در بایرویت و نیچه علیه واگنر
فلسفه نیچه دارای سه دوران متمایز از هم است. آثار اولیه او یعنی تولد تراژدی و تاملات نابهنگام یا به عبارت دیگر اندیشه‌های غیر مرسوم و نامتداول او تحت تاثیر دیدگاه رمانتیک است که این طرز تفکر او متاثر از شوپنهاور و واگنر است. دوران مبانی تفکرات فلسفی او از کتاب انسانی، بسی انسانی آغاز و تا نگاشتن کتاب حکمت شادمان ادامه می‌یابد که منعکس کننده سنت گزیده‌گویی فرانسوی است. دوران بلوغ فلسفی نیچه بعد از حکمت شادمان ظاهر می‌گردد که با نگاشتن کتاب‌هایی آغاز و با نیچه علیه واگنر پایان می‌پذیرد. کتاب حاضر که متضمن دو بخش از نوشتارهای اوست، ترجمه واگنر در بایرویت در بخش چهارم از تاملات نابهنگام و نیچه علیه واگنر است. بزرگترین حادثه‌ای که در زندگی نیچه در فاصله بین نگاشتن کتاب انسانی، بسی انسانی و حکمت شادمان رخ داد بریدن او از واگنر و رفتن او از دانشگاه است. بریدن از واگنر برای نیچه غیرقابل اجتناب بود. واگنر به نیچه جوان نخوت و تکبر فراوان می‌فروخت و همین امر باعث شد که احساسات عاطفی و روش و طرز رفتار آنها با یکدیگر در تصادم باشد. واگنر خودپسند و تندخو بود و نیچه برعکس شخصی کاملا مودب و محجوب بود. به همین دلیل نیچه از رفتار گستاخانه واگنر در عذاب بود.
هویت ایرانی و زبان فارسی
پژوهش‌ها و آثار به‌جا مانده پیرامون زبان فارسی نشان می‌دهد زبان فارسی با تشکیل سلسله‌های محلی ایران- سامانیان، طاهریان، صفاریان و… در خراسان بزرگ، ورارود و سیستان در شرق و شمال شرقی ایران، به صورت زبان نوشته، زبان شعر، و نثر درآمد و رسمیت یافت و زبان دوم امپراتوری اسلام شد. کتاب حاضر بازنویس چند سخنرانی است پیرامون زبان فارسی و تاریخ آن. موضوع این سخنرانی‌ها سهمی است که دربارهای محلی و وابستگان به آنها، آنها که در دستگاه حکومت بودند،یعنی دیوانیان از طرفی و از طرف دیگر علمای دین یا به زبان امروز روحانیت در این امر داشتند و همچنین سهمی که عرفا داشتند. به طور خلاصه سهم دیوان، دین و عرفان در رسمیت، گسترش، اعتلا یا انحطاط فارسی نوشتاری. با نگاهی به جریان‌های تاریخی و فرهنگی زبان فارسی درمی‌یابیم زبان فارسی که از ستونهای اصلی ملیت ایرانی است از آغاز دوران اسلامی تا عصر مشروطیت تحولاتی عمده داشته است که زمینه‌ساز زبان فارسی تکامل یافته امروزی است. در این تحول به‌خصوص سه‌گروه اهل دیوان، روحانیت و عرفا نقش عمده‌ای بازی کرده‌اند. در این کتاب نقش سه گروه یاد شده از زاویه‌ای اجتماعی و در ارتباط با کارکرد ملی و فرهنگی زبان فارسی بررسی و روشن می‌شود که با فارسی نوشتن چه رابطه‌ای داشته‌اند و چه نقش مثبت یا منفی در قبال آن بازی کرده‌اند.
فلسفه چیست؟
شاید طرح پرسش فلسفه چیست، جز دیرهنگام و در ایام پیری و دوره واقع‌گویی امکان‌پذیر نباشد. در واقع کمتر اثری در این باب به تحریر درآمده و به قفسه‌ها راه یافته است. این پرسش هنگام بی‌قراری‌های گاه به گاه و در نیمه‌های شب رخ می‌نماید. زمانی که دیگر پرسشی برای طرح در ذهن نیست. این پرسش را پیش از این نیز طرح می‌کردند و دمی از طرح آن نمی‌آسودند، ولی این طرح پرسش زیاده غیر مستقیم یا ضمنی بود و بیش از آن، مصنوعی و انتزاعی، این پرسش را مطرح می‌ساختند و با ضبط و مهار چنان گذرا از آن می‌گذشتند که مشخص بود چندان هم دستخوش آن و چندان هم سرعقل نبودند. شوق و اشتیاق فراوانی برای فلسفه‌‌ورزی داشتند و درباره چیستی آن از خود نمی‌پرسیدند، مگر از طریق اعمال سبک. ژیل دلوز و فلیکس‌گتاری که از فیلسوفان معاصر غرب می‌باشند، معتقدند زمان طرح پرسش چیستی فلسفه فرا رسیده. این پرسش پیش از این بی‌وقفه طرح شده بود. کتاب حاضر در دو بخش و هفت فصل تدوین شده و در پی پاسخ به پرسش محوری فلسفه چیست می‌باشد.
از سینما تک پاریس تا کانون فیلم تهران
رودر رو با فرخ غفاری
فرخ غفاری در خانواده‌ای دیپلماتیک چشم به دنیا گشود. این هنرمند برای سینمای ایران میراث اندکی نیست. او نخستین کسی است که دست به جمع‌آوری اسناد و مدارک مربوط به تاریخ سینمای ایران زد و نخستین کسی است که پس از پایان تحصیلات خود در فرانسه و بلژیک و کارآموزی نزد هانری لانکلوا، فیلم‌شناس معروف در سینما تک فرانسه به ایران بازگشت و کانون ملی فیلم و به دنبال آن فیلم‌خانه ملی ایران را تاسیس کرد. غفاری دلبستگی عمیق به فرهنگ و هنر ایران داشت و تا زمانی که توان داشت و در راس کار بود برای رشد و سربلندی آن کوشید. او در آخرین روزهای زندگی خود سرگرم کار روی خاطرات و سفرنامه جد بزرگش، فرخ خان امین‌الدوله بود که به دستور ناصرالدین‌شاه به فرانسه سفر می‌کند و به دربار ناپلئون سوم امپراتور فرانسه می‌رود. گفت‌وگوی حاضر ابعاد مختلف فرخ غفاری را از زبان خودش در زمینه‌ها و حوزه‌های گوناگونی که کار کرده نشان می‌دهد و برای دانشجویان و پژوهندگان هنر معاصر ایران، به ویژه سینما منبعی مهم به شمار می‌آید./ آرمان