این مقاله را به اشتراک بگذارید
معرفی کتاب «بوسه های غمگین یک سرخپوست» ترجمه: قاسم صنعوی
در اواخر دهه پنجاه حسین مهری بخش‌هایی از کتاب جنس دوم اثر سیمون دوبوار را ترجمه و توسط نشر توس منتشر ساخت با این نوید که در آینده با انتشار سه جلد دیگر این مجموعه کامل خواهد شد. اما وقتی نشر توس دریافت این پروژه توسط حسین مهری به سرانجام نخواهد رسید، با جایگزین ساختن مترجمی دیگر طی مدتی نه چندان طولانی ترجمه تازه و کاملی از کتاب به بازار فرستاد. با این رویکرد حرفه ای که خریداران کتاب قبلی می توانستد آنها را عودت داده و ترجمه و تازه و کامل را دریافت کنند.
این مترجم کسی نبود جز قاسم صنعوی که از قضا ترجمه بسیار خوب و قابل درکی از این کتاب ارائه کرده بود. برگردان این منبع مهم فمنیستی قرن بیستم آن هم در فرصتی محدود حکایت از تسلط و توان حرفه‌ای این مترجم داشت. قاسم صنعوی به ادعای خود اغلب به نیت امرار معاش ترجمه کرده است، اما ترجمه بسیاری از همین آثار که به اعتراف خودش به سفارش ناشران انجام شده به مراتب بهتر از ترجمه هایی ست که برخی مترجمان امروز به انتخاب خودشان و به اصطلاح از روی دغدغه انجام می دهند.
این توانایی نه فقط حاصل اشراف قاسم صنعوی به زبان مبدا (به خصوص فرانسه) و نیز احاطه او به زبان مقصد یعنی فارسی بوده است. از ترجمه متون داستانی و فلسفی که بگذریم، یکی از مهمترین حوزه های فعالیت قاسم صنعوی ترجمه شعر بوده است. او از سالهای دور به ترجمه شعر برای مهمترین نشریات و جنگ ها ادبی آن سالها پرداخت همانند خوشه، سخن، تماشا، رودکی و… اهمیت اشعار ترجمه شده توسط او که در بسیاری از این نشریات و جنگ ها تا آن اندازه بوده که احمد رضا احمدی که از روزگار جوانی مخاطب کتابهای شعر داخلی و خارجی و همچنین این نشریات و به ویژه صفحات شعر آنها محسوب می شود به تاثیر این قسم ترجمه های قاسم صنعوی روی شاعران جوان و تربیت ذوق و هنر آنها در دوره های مختلف اعتراف کرده است.
نقطه اوج فعالیت های قاسم صنعوی در این زمینه انتشار مجموعه ای چند جلدی از شاعران قاره های مختلف است که تنها یک جلد آن منتشر شده است و جلدهای بعدی (اگرچه به وقفه) اما در دست انتشار است. اما کتاب «بوسه های غمگین یک سرخپوست» که به تازگی به همت نشر آرادمان وارد بازار نشر شده است، از جمله ترجمه های قاسم صنعوی در همین حوزه است. اشعاری فراموش شده در دل نشریاتی پراکنده که توسط فریبا و رضاعابدین‌زاده گردآوری و در قالب یک کتاب منتشر شده اند.
اشعار گرد آمده در این مجموعه شعر به دلیل تعدد و پراکندگی نشریاتی که در دل آنها جای گرفته اند و مدت زمان بسیار طولانی که از انتشار آنها می گذرد اغلب نایاب محسوب می شوند؛ به خصوص اینکه نه این نشریات تجدید چاپ شده اند و نه خود شاعر به صرافت گردآوری آنها افتاده است. بنابرایم عدم دسترسی به اغلب این اشعار ترجمه شده کتاب «بوسه های غمگین یک سرخپوست» به مجموعه‌ای منحصر به فرد از اشعار نایاب بدل شده که توسط یکی از خوش ذوق ترین مترجمان حوزه شعر خارجی به فارسی در آمده است
جالب اینکه این اشعار برخلاف رویه معمول صنعوی در ترجمه کتابها که معمولا به سفارش ناشران صورت می گرفته، این اشعار توسط خود او و براساس سلیقه و دغدغه های او در طول این سالها انتخاب و به فارسی برگردانده شده اند، بنابراین می توان در میان این اشعار خطوط ارتباط درونی ویژه ای را مشاهده کرد؛ از جمله مایه های عاشقانه، نگاه انسانگرایانه و گاه سیاسی و اجتماعی که در این اشعار قابل ردیابی است.
در این کتاب آثار نزدیک به شصت شاعر از کشورهای گوناگون گرد آوری شده است، به ویژه کشورهای اسپانیولی زبان که سهم زیادی از این اشعار را به خود اختصاص داده اند.مجموعه این اشعارش در کم و بیش تداعی کننده فضای اجتماعی و سیاسی چند نسل از شاعران جهان هستند که برخی از آنها به خصوص آنها که در کشورهای به دلیل شرایط سیاسی خاص و نبود دموکراسی، مضامین سیاسی از مایه های مورد علاقه هنرمندان و شاعران آنهاست که گاه باحال و هوای عاشقانه در می‌آمیزند و به شکلی پراحساس در رنگ آمیزی می کنند و همین بر جذابیت این شعرها افزوده است. فدریکو گارسیا لورکا، راینر ماریا ریلکه، پابلو نرودا، موریس مترلینگ، لویی آراگون، ژاک پره‌ور، خوسه مارتی، یانیس ریتسوس، خوسه گارسیا، زف زوربا و… ازجمله شاعرانی هستند که در این کتاب اشعاری از آنها به فارسی ترجمه شده است. حاصل کار صنعوی باوجود گذشت نزدیک به نیم قرن از ترجمه پاره ای از این اشعار هنوز از طراوت و جذابیتی برخوردار است که از تبحر ویژه او در ترجمه شعر حکایت دارد، کاری که به راحتی از عهده هر مترجمی برنمی آید.
گرد آورندگان اشعار با توجه به آنکه برخی از شاعران این مجموعه نام هایی بسیار ناآشنا برای مخاطب فارسی زبان هستند در انتهای کتاب بیوگرافی مختصری از هر شاعر تدارک دیده اند؛ در این بخش شاعران بر اساس ملیتی که داشته اند از هم تفکیک شده اند. انتشار کتاب «بوسه های غمگین یک سرخپوست» توسط نشر آرادمان فرصت مغتنمی برای علاقمندان شعر است تا اشعاری در خور اعتنا از شاعران ملیت های مختلف را در اختیار داشته باشند، شاعرانی که آشنایی با برخی از آنها مدیون سلیقه و علاقه قاسم صنعوی به شعر از گذشته تا امروز بوده است.
نقل از الف کتاب
«بوسه های غمگین یک سرخپوست»
ترجمه: قاسم صنعوی
ناشر : آرادمان، چاپ اول 1394
۱۵۲صفحه، ۸۰۰۰ تومان