این مقاله را به اشتراک بگذارید
مهندسی سخن
نشر نی: ادبیات قدیم و رمان‌های نو
در آستانه نمایشگاه کتاب سی‌اُم نشر نی سه کتاب در زمینه ادبیات قدیم فارسی منتشر کرده است. دو جلد درباره حافظ با عنوان «در پی آن آشنا» تالیف سیرمحمد راستگو و کتابی در زمینه تاریخ و ادبیات ایران با عنوان «شاهنامه فردوسی» تالیف محمد دهقانی. دفتر نخستِ «در پی آن آشنا» با عنوان «مهندسی سخن در سروده‌های حافظ» چنان‌که مؤلف در مقدمه آورده است ماحصل گزارش برخی دید و دریافت‌ها و نظر و نگرها و پنداشت و برداشت‌هایی است که مؤلف در چندین سال سروکله‌زدن با «ابررندِ روزگار» به آن دست یافته است. این دفتر شامل سه گفتار در زمینه حافظ‌پژوهشی است و «به زبان درست‌تر درباره زبانِ حافظ، زبان بلاغی و هنری او و در پی بازنمایی برخی از شیوه و شگردها و طرح و ترفندهای هنری که چنین زبان و بیان و بلاغتی را رهاورد داشته است و از آنجا که زبان به‌ویژه زبانِ هنری و بلاغی با ذهن و ضمیر و بینش و باور آدمی پیوندی بسیار استوار دارد، ناگزیر گاه‌گاه و جای‌جای به برخی از بینش و باورهای حافظ نیز نگاهی گذرا و حاشیه‌ای داشته‌ایم…» بخش دوم، «آشنایان بیگانه» پژوهشی واژه‌شناختی و معنی‌شناختی و ریشه‌شناختی است درباره شماری از واژگان دیوان حافظ، که در زبان و زمان او معنی و کاربردی داشته‌اند جز آنچه امروزه در زبان و زمان ما دارند. در چکیده کتاب نیز چنین آمده است: «می‌دانیم که زبان در گذر زمان دگرگونی‌های گوناگونی می‌پذیرد. یکی از این دگرگونی‌ها این است که برخی از واژگان بی‌آن‌که خودِ آن‌ها از میان بروند، دگرگونی معنایی می‌یابند و در همین معنی تازه چنان جا می‌افتند که معنی پیشین یکسره فراموش می‌شود و گویش‌وران آن را در سروده‌ها یا نوشته‌های پیشینیان می‌بینند چه‌بسا فریب می‌خورند و آن‌ها را به همان معنی تازه می‌گیرند و به بیراهه می‌افتند. از این‌جاست که استاد احمد سمیعی‌گیلانی آن‌ها را واژه‌های فریبکار نامیده است و در اینجا آشنایان بیگانه نام گرفته‌اند.» «شاهنامه فردوسی»، هشتمین جلد از مجموعه «تاریخ و ادبیات ایران» است که به قلم محمد دهقانی منتشر می‌شود. از این مجموعه پیش‌تر، کتاب‌های «محمدبن‌زکریای رازی»، «رودکی، پدر شعر فارسی»، «شاهنامه ابومنصوری»، تاریخ بلعمی»، «دقیقی» و «ترجمه تفسیر طبری» به چاپ رسیده است. این مجموعه چنان‌که در مقدمه آمده است، صرفا تاریخ و ادبیات ایران پس از اسلام را دربر می‌گیرد و می‌کوشد تاریخ ادبی ایران را در پیوند با تاریخ عمومی جهان ببیند و به تحولات فکری و فرهنگی کشورها و اقلیم‌هایی هم که به نحوی با ایرانیان در ارتباط بوده‌اند اشاره کند و به این ترتیب گستره‌ای روشن‌تر برای مقایسه تاریخ و ادبیات ایران و جهان پدید آورد. دهقانی مقدمه خود را با دورانی که فردوسی در آن زاده شد؛ زمانی که «دولت قدرتمند سامانی دستخوش ضعف و پریشانی شده بود» آغاز می‌کند و بعد تصویری از اوضاع و احوال طوس در دوره فردوسی به‌دست می‌دهد و می‌رسد به زندگی فردوسی و روایت‌هایی از زندگی او که «غالبا آمیخته به قصه‌های عامیانه‌اند.»
«داستان‌های کرونوپیوها و فاماها» نوشته خولیو کورتاسار ترجمه طلوع ریاضی و شهروز عمیدی و «تابستان» ادیت وارتون ترجمه مزدک بلوری دو رمان تازه منتشرشده نشر نی در حوزه ترجمه‌اند. «تابستان» چنان‌که در پشت جلد کتاب آمده است روایت بیداری احساسات پرشور و امیال آتشین دختری جوان در جریان عشقی ممنوعه است. داستان نخستین عشق چریتی رویال در دهکده کوچک نورث درومر که از ملاقات‌های پنهانی و گردش‌های عاشقانه آغاز می‌شود و در کلبه‌ای در جنگل‌های کوهستانی اطراف دهکده به اوج خود می‌رسد و مسیر زندگی او را برای همیشه تغییر می‌دهد. چریتی عشق را در بستر بی‌رحمی‌های جامعه بسته‌ای تجربه می‌کند که متاثر از تنگ‌نظری‌ها و رسوم کهنه‌اش خواسته‌های او را برنمی‌تابد. «داستان‌های کرونوپیوها و فاماها» هم از شناخته‌شده‌ترین و پرطرفدارترین آثار کورتاسار به‌شمار می‌رود. این کتابی است مشتمل بر چهار فصل که مرزهای واقعیت و خیال را درهم می‌نوردد و امروز را با روزگاران امپراتوری روم درهم می‌آمیزد. آن‌طور که در توضیحات پشت جلد کتاب آمده، خولیو کورتاسار را با نثر پیچیده، عمیق و چندپهلویش می‌شناسند. کتاب عنوانش را وام‌دار فصل آخر است که داستان موجودات کوچکی است که کورتاسار برای اولین‌بار هنگامی که مشغول گوش‌دادن به اپرایی در پاریس بوده است، خلق می‌کند و نام‌هایی عجیب برایشان انتخاب می‌کند: کرونوپیو، فاما و اسپرانزا! موجوداتی اگرچه خیالی، اما آینه تمام‌عیار دنیای ما انسان‌ها. در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «هر روز ناچار باشی جدار خشت بلورین را نرم کنی و از میان توده انبوه چسبناکی که خود را جهان گیتی می‌خواند راهی برای خود بگشایی، صبحگاهان گریزی نداشته باشی که با همان فضای چهارگوش همیشگی که نامش برایت تهوع‌آور و منزجرکننده است رودررو شوی؛ با این‌حال چونان سگی دست‌آموز راضی و خشنودی: همه‌چیز و همه‌کس سرجای خودش قرار دارد، همان زن همیشگی در کنارت است، هر روز همان کفش‌های همیشگی‌ات را به پا می‌کنی و طعم گس خمیردندان همیشگی را مزه‌مزه می‌کنی.»
«زن غمگین» مجموعه داستانی است از محسن عباسی که در نشر نی منتشر شده است. این مجموعه شامل شش داستان کوتاه است و عنوان داستان‌های آن عبارتند از: خواب دور، مادر، گفت‌وگوی شبانه، زنِ غمگین، فصلِ شنا و ترکم نکن. آنچه می‌خوانید سطرهای آغازین داستان «مادر» است از این مجموعه: «مادرم سواد خواندن و نوشتن دارد ولی نه طوری که بتواند روزنامه و مجله را بی‌غلط و روان بخواند یا به یک نگاه معنی جملات کم و بیش سخت را بفهمد. از جملات طولانی و پاراگراف‌های بلند گیج می‌شود. اگر وسط صحبتش کلمات قلنبه‌سلمبه بشنوید، شک نکنید که از کسی شنیده. هرچند خیال نکنم این کلمات نشانه معلومات باشد و آدم انتظار ندارد آن‌ها را از زن خانه‌داری بشنود. دست‌کم در خانه ما تا وقتی بابا زنده بود، نه انتظاری از او داشتیم و نه حالا از مامان.
روی هر جمله صبر می‌کند و آن را جویده‌جویده دو سه بار برای خودش هجی می‌کند و زیر لب می‌خواند. اگر وسط جمله گیر کند، از نو می‌خواند…».
شرق