Skip to content Skip to sidebar Skip to footer

Tag: ادبیات روس

یوگنی وادالازکین : آرمانشهر محکوم به فنا است

یوگنی وادالازکین (1964 کی‌یف) در میان نویسندگان معاصر روسیه، یکی از شناخته‌شده‌ترین‌ها در جهان است. کارنامه او با انبوهی از جوایز ادبی در روسیه و خارج از روسیه، نشان از اقبال بسیار از آثار او دارد. در ایران نیز دو اثر شاخص او تا امروز منتشر شده، یکی «هوانورد» با ترجمه زینب یونسی و اکنون…

Read more

خوانش مضمونی «شنل»/ جواد اسحاقیان

       داستان کوتاه “شنل” (The Overcoat, 1842) نوشته ی “ن. و. گوگول” (N. V. Gogol) یکی از تأثیرگذارترین داستانهای کوتاه در ادبیات روسیه بر بسیاری از داستانهای کوتاه و بلند (رمان) در ادبیات جهان است که خود می تواند موضوع مقاله ای مستقل باشد مانند تأثیرات مستقیم و آشکار “شنل” بر آثاری از “داستایوسکی” ((Dostoevsky…

Read more

دنیای ژورنالیستیِ «پیامبر روس» / پرتو مهدی‌فر

همان‌گونه که در غیاب خوانشی دقیق از زندگی داستایفسکی نمی‌توان به تحلیل جهان داستانی او پرداخت، بدون شناخت دیدگاه‌های هنری وجامعه‌شناسانه‌اش هم نمی‌شود به درک درستی از مواضع فرهنگی و اجتماعی او رسید. بی‌تردید شرایط تاریخی و ظرف مکانی‌‌‌ای که جهان‌بینی نویسنده در آن شکل گرفته نیز مشمول همین ضرورت‌ است. هرقدر که او عصاره‌ی…

Read more

حقیقتِ جنگ: زیبایی یا ویرانی؟ / تیم برینخف

به‌عنوان کسی که در شاخه ادبیات روسی تدریس می‌کند نمی‌توانم به جهان از منظر نمایشنامه‌ها، رمان‌ها، اشعار و داستان‌های روسی نپردازم، حتی در برهه‌ای که کلیه تولیدات فرهنگی کشور روسیه در اقصانقاط جهان بایکوت می‌شود. بی‌شک با توجه به اقدامات وحشیانه روس‌ها در طول جنگ با اوکراین بالاخص کشتار غیرنظامیان در بوچا با این مساله…

Read more

فریادِ مشترکِ داستایفسکی و تولستوی: به خود آیید!

به‌عنوان کسی که در شاخه ادبیات روسی تدریس می‌کند نمی‌توانم به جهان از منظر نمایشنامه‌ها، رمان‌ها، اشعار و داستان‌های روسی نپردازم، حتی در برهه‌ای که کلیه تولیدات فرهنگی کشور روسیه در اقصانقاط جهان بایکوت می‌شود. بی‌شک با توجه به اقدامات وحشیانه روس‌ها در طول جنگ با اوکراین بالاخص کشتار غیرنظامیان در بوچا با این مساله…

Read more

نویسندگان روس، چه موضعی علیه جنگِ پوتین گرفتند؟/ سمیه مهرگان

صدوبیست سال پیش، امیل زولا با نوشتن مقاله‌ای تحت‌عنوان «من متهم می‌کنم»، اعتراض خود را به محاکمه غیرقانونی آلفرد دریفوس افسر یهودی ارتش فرانسه به اتهام خیانت ابراز داشت. زولا جزو اولین نویسنده‌هایی بود که در تاریخ ادبیات جهان، در نقش یک کنشگر اجتماعی‌سیاسی ایفای نقش کرد تا جلوی اعدام یک انسان بی‌گناه گرفته شود

Read more

مسکو ۲۰۴۲

«مسکو 2042» به‌دنبالِ آشکارکردن جوهر نظام توتالیتر است/ منیره ستاری

رمان «مسکو ۲۰۴۲» اولین‌بار در سال ۱۹۸۶ در غرب منتشر شد و یک سال بعد به زبان انگلیسی برگردانده شد. هرچند کتاب به‌طور غیرقانونی در روسیه دست‌به‌دست می­چرخید، ولی در 1991 مجوز انتشار گرفت

Read more

ادبیات علیه استبداد

ادبیات روسیه تا همین چند سال پیش برای خواننده فارسی‌زبان خلاصه می‌شد در آثار کلاسیک، که تقریبا بیشترشان مربوط به قرن نوزدهم و اوایل و اواسط قرن بیستم بود: گوکول، پوشکین، داستایفسکی، تالستوی، چخوف، پاسترناک، تورگنیف، بابِل، ماندلشتام، آخماتوا، بولگاکف، گورکی، پلاتونوف، سولژنتسین، و ناباکوف. البته نویسنده‌های دیگری هم بودند که در ایران اقبال چندانی…

Read more

ناگزیر از شوهر بودن!

داستایفسکی از نویسندگانی بود که بازتاب اوضاع و احوال شخصی‌اش در دوره‌های مختلف زندگی، گاه به شکلی قابل ردیابی در آثارش هویدا می شد. او در هنگام نوشتن این رمان هم احوالات آشفته و نابسامانی داشت که بازتاب آن را می توان در شخصیت‌های اصلی رمان دید

Read more

از «پترزبورگ‌‌هاي» فارسي کدام ترجمه حق مطلب را اداکرده؟

«پترزبورگ» يا «پطرزبورگ» شاهکار آند‌‌‌‌ري بيه‌لي (بِلي) نه‌تنها براي نويسند‌‌‌‌ه‌اش حکايتي بس عجيب د‌‌‌‌اشته، که ترجمه فارسي آن نيز از عجايب روزگار است. کتابي که يک قرن پيش چاپ شد‌‌‌‌ه و د‌‌‌‌ر طول اين يک قرن هيچ مترجمي سراغي از آن نگرفته بود‌‌‌‌، به ناگاه و د‌‌‌‌ر عرض کمتر از چند‌‌‌‌ ماه، سه ترجمه از…

Read more

الکساند‌‌‌‌ر سولژنیتسین از «پترزبورگ» میگوید: شاهکاری لجام‌گسیخته

«پترزبورگ» شاهکار آند‌‌‌‌ر‌ی بیه‌لی د‌‌‌‌ر ۱۹۱۳ منتشر شد‌‌‌‌، اما د‌‌‌‌ر سال ۱۹۵۹ بود‌‌‌‌ که به انگلیسی ترجمه شد‌‌‌‌ و به شهرت جهانی رسید‌‌‌‌؛ تاجایی‌که ولاد‌‌‌‌یمیر ناباکوف آن را د‌‌‌‌ر کنار «اولیس»، «مسخ» و «د‌‌‌‌ر جست‌وجوی زمان از د‌‌‌‌ست‌رفته» قرار د‌‌‌‌اد‌‌‌‌ و از آن به‌عنوان یکی از چهار رمان بزرگ قرن بیستم یاد‌‌‌‌ کرد‌‌‌‌. ترجمه فارسی…

Read more

داستان کوتاهی از ویکتور ارافیف (نویسنده‌ی رمان «استالین خوب»)؛ در روزگار کرونا / ایل‌و‌تبار ویروس‌ها

این روزها، درگوشه‌وکنار جهان، یک نام بیشتر از همه‌ نام‌ها شنیده و خوانده می‌شود، و آن «کرونا» است: ویروسی که حالا از دنیای زیست آدم‌ها به دنیای ادبیات وارد شده. یکی از داستان‌هایی که در اینباره نوشته شده، داستان کوتاه «ایل‌وتبار ویروس‌ها» نوشته ویکتور ارافیف (1947-مسکو) نویسنده برجسته روس است که نویسنده آن را در…

Read more

بخوان و لذت ببر! / حمید رضا امیدی سرور

ادبیات روس شاهکارهای ترجمه نشده به زبان فارسی فراوان دارد؛ متاسفانه در سالهای دور و نزدیک مترجمان ما اغلب درگیر ترجمه (و بازترجمه چندباره!) آثار تعداد مشخصی از نامهای بسیار مشهور و بزرگ ادبیات روس بوده‌اند؛ از این رو آثار برجسته بسیاری از ادبیات غنی این کشور مورد غفلت قرار گرفته اند. با این…

Read more

جهان داستان (31): «شنل»، داستانی از نیکلای گوگول / به همراه نگاهی به داستان شنل و داستان نویسی گوگول

در یکی از ادارات دولتی… اما بهتر است نگوییم دقیقاً کدام یکی. چون هیچ‌کس به اندازه‌ی کارمندان اداری، صاحب‌منصبان، افسران هنگ یا به‌طور‌کلی هر فرد اداری دیگر زودرنج و زودخشم نیست. امروزه افراد هر گروه اهانتی را که مستقیماً به شخص خودشان می‌شود اهانتی به کل جامعه تلقی می‌کنند

Read more

نویسندگان روس تحت هیچ‌گونه فشاری از طرف حکومت نیستند / گفت‌وگوی سمیه مهرگان با یِوگنی وادالازکین

يِوگنی وادالازکین (1964-پترزبورگ) یکی از برجسته‌ترین نویسنده‌های معاصر روسیه است که جایزه معتبر سولژنتسین را در سال 2019 برای یک عمر دستاورد ادبی دریافت کرده است. وادالازکین با رمان «سالاویوف و لاریونوف» که نامزد جایزه آندره بیلی و جایزه بزرگ کتاب روسیه شد، نامش سر زبان‌ها افتاد

Read more

همسر داستایوفسکی بودن چگونه بود؟ / نیکولاس کوتار

این مجموعه که به زندگی آنیا داستایوفسکی، همسر فیودور داستایوفسکی، نویسنده­ ی برجسته­ ی قرن ۱۹ روسیه اختصاص دارد در چندین قسمت توسط نیکولاس کوتار، مترجم و نویسنده­ ی روسی ساکن آمریکا نوشته شده است. این مجموعه در مجله­ ی “فوما” چاپ روسیه منتشر شده است.

Read more

هر چه می‌گذرد گویی به جای آنکه از دنیای داستایفسکی دور شویم، به آن نزدیک‌تر می‌شویم!

سوالی که داستایفسکی در رمان شگفت‌آور «جنایت و مکافات» پرسید، یک قرن است که ما را رها نکرده: آیا می‌توان انسانی ستمگر و خبیث را برای رسیدن به جامعه‌ای بهتر کُشت؟ عقلانیت سردِ فایده‌گرایی می‌گوید آری. و در حقیقت آنچه داستایفسکی را بیشتر از خودِ قتل به وحشت انداخته بود، عقلانی جلوه‌کردنِ آن بود. اما…

Read more

تورگنیف همچون منتقد / نادر شهریوری (صدقی)

به نظر ایوان تورگنیف (1883-1818) انتشار همزمان «دن‌کیشوت» و «هملت» در آغاز قرن هفدهم تصادفی نیست و می‌تواند به رشته‌ای از افکار و معانی دامن زند. جهان از‌راه‌رسیده به‌هنگام ظهور خود، سنت‌های متفاوتی را به همراه آورده بود. این سنت‌ها هر یک با خود، پدیده‌های متفاوتی را به ارمغان آورده بودند. «دن‌کیشوت» سروانتس و «هملت»…

Read more

«دُن آرام» را میخاییل شولوخف نوشته یا کل ماجرا یک بلوف ادبی است؟

در سال ۱۹۶۵ جایزه نوبل ادبیات در رقابتی تنگاتنگ با نویسندگان بزرگی همچون ساموئل بکت، پابلو نرودا، هاینریش بُل، آنا آخماتووا؛ آندره مالرو و ولادیمیر ناباکُف به میخاییل شولوخُف رسید. در بیانیه‌ی کمیته نوبل آمده است که دلیل شایستگی شولوخف تنها به دلیل یک اثر است: «دن آرام».

Read more

بر مدار می چرخد / حمیدرضا آتش‌برآب

چندی پیش خانم یلدا بیدختی‌نژاد طی یادداشتی در فضای مجازی ادعاهایی را مطرح کردند که واکنش‌هایی را به دنبال داشت. سرانجام حمیدرضا آتش‌برآب طی یادداشتی که برای انتشار در اختیار الفِ‌کتاب قرار داد به این ادعاها پاسخ گفت که در ادامه آن را می‌خوانید.

Read more

چه کسی این شاهکارهای ادبیات روس را ترجمه کرده؟ / حمیدرضا امیدی‌سرور

جریان آزاد و سریع اطلاعات در دنیای امروز، با تمرکززدایی و شکستن انحصار در فضای رسانه‌ای به‌نوعی معجزه کرده و تا آنجا پیش رفته که هر فرد خود به یک رسانه بدل شده؛ اما این فضای مجازی به‌خصوص در اشکال جدیدش، در کنار صورت زیبایی که دارد، از سیرت خطرناکی برخوردار است که گاه شکل…

Read more

تولستوي افيون توده‌هاست

لف تالستوي مهم‌ترين پل در تاريخ روسيه ميان دو قرن نوزدهم و بيستم است. در تندباد حوادثي كه ملت روسيه را بين سال‌هاي ۱۸۶۱ تا ۱۹۱۷ تحت تاثير قرار داده ‌بود، تولستوي به دليل رفتارهايش بر خلاف بسياري از اديبان قرن نوزدهم روسيه، نه فقط در قامت يك نويسنده، بلكه در مقام يك پيامبر زنده،…

Read more

نگاهی به کتاب «همسر و نقد همسر»/ حمیدرضا امیدی‌سرور

این داستان‌ها اغلب از مضامینی برخوردارند که شاید بسیار پیش پا افتاده و ساده به نظر برسند؛ اما چخوف چنان با جزئیات و قدرتمندانه از ابزار روایت در داستان بهره برده که خواننده را به شدت مجذوب کرده و تا انتها به دنبال خود می‌کشد.

Read more

مورد عجیبِ پوشکین و ناباکوف

ادموند ویلسون، ناباکوف را در شغلِ پیشینش در آمریکا حمایت کرده بود و ناباکوف نیز در پاسخ، ساعت‌های زیادی از وقتِ خود را صرفِ آموزشِ آثارِ فاخرِ ادبیاتِ روسی، تاریخ، سیاست و تقطیع به ویلسون کرده بود؛ درس‌هایی که ناباکوف اغلب از طریقِ نامه به ویلسون می‌رساند. این دو، دوستانِ ارزشمندی برای هم بودند، اما…

Read more

طارق علی از نقش ادبیات در انقلاب اکتبر می‌گوید

ادبیات در فرهنگِ سیاسی‌ای که ولادیمیر لنین در آن بزرگ شد، نقش بسزایی داشت. در رژیم تزاری، انتشار متونِ سیاسی دشوار بود ولی با شعر و رمان سهل‌گیرانه‌تر برخورد می‌شد. سیاست، از همین طریق به ادبیات روسیه نفوذ کرده بود، تاجایی‌که پدر اتحاد جماهیر شوروی، دوست داشت دشمنانش را با شخصیت‌های رمان‌ها مقایسه کند. طارق…

Read more

عشق لنین به ادبیاتْ انقلاب روسیه را شکل داد / طارق علی

ادبیات در فرهنگِ سیاسی‌ای که ولادیمیر لنین در آن بزرگ شد، نقش بسزایی داشت. در رژیم تزاری، انتشار متونِ سیاسی دشوار بود ولی با شعر و رمان سهل‌گیرانه‌تر برخورد می‌شد. سیاست، از همین طریق به ادبیات روسیه نفوذ کرده بود، تاجایی‌که پدر اتحاد جماهیر شوروی، دوست داشت دشمنانش را با شخصیت‌های رمان‌ها مقایسه کند. طارق…

Read more

شولوخوف؛ راوی جنگ عشق و زمین

«اولین چیز در ارزیابی نویسنده این است که آثار او را باید خواند. اما مشکل می‌شود گفت که یک نویسنده خوب است یا بد. زمان،داور هنر است. زمان حتما خواهد گفت. اگر مردم عادی بخواهند یک اثر را بیش از یک بار بخوانند احتمالا نویسنده آن، نویسنده خوبی است.»

Read more

نگاهی به آبلوموف اثر گانچاروف / رؤیا و تخیل در ابلوموف

گنچارف در مقابل هنر برخاسته از یك نظریه یا مفهوم، با بحث درباره فرآیندهاى خلق ادبى، آثار خود را مؤكدا در زمره مقوله “خلاقیت ناخودآگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌” قرار مى‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.(1) منظور وى این بود كه وقتى تصور [ تصویرسازى ]، (imagination) خلاق وى به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌جوش مى‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آمد، به عینه تصاویر [ ایماژها ] و صحنه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایى را مى‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دید كه به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌وفور از…

Read more