از کلیشههای ادبیِ کذب در ادبیاتِ ایران یکی هم این است که جلال آلاحمد کلا داستاننویس نبوده و صرفا نثرِ «گیرا»یی داشته است. آلاحمد البته نویسندهای بود که داستانِ خوب کم نوشت. بهترینهایش «مدیر مدرسه» بود و «سنگی بر گوری» و شاید تک و توک قصه کوتاه.
بیابانهای برهوت، چاهها، دخمهها، نقاط پرت و دورافتاده و اشیای کهنه و مستعمَل در داستاننویسی معاصر ایران پدیدهای نوظهور نیستند؛ گزلیک و بساط خنزرپنزرِ «بوف کور»، پیراهن مُرده در داستان «پیراهن زرشکی» صادق چوبک، شناسنامههای مُهرِ اداره قند و شکر خورده در داستان «سنگر و قمقمههای خالی» بهرام صادقی، زمینهای بایر و چاههای «عزاداران بیل»…
«دستیار» و «کلاین و واگنر، سیدارتا، گشتوگذار» دو کتابی است که به ترجمه علیاصغر حداد، اولی در نشر نیلوفر و دومی در نشر ماهی، منتشر شده است. «دستیار» رمانی است از روبرت والزر، نویسنده سوئیسی آغاز قرن بیستم؛ نویسندهای در دوران خود نامتعارف. کسانی که آثار کافکا را خوانده باشند بدون شک با خواندن «دستیار»…
در گسترهای از بیابان و باد و کپر و باغهای سوخته و مخفیگاههای اسلحه و تریاک، گسترهای بیچیز و یتیم و جداافتاده که گویی پیشینه مکانها و آدمهای آن را باد با خود برده است، در گستره اشباحِ بیچهره که شب از حضورشان آبستن وهم و خطر و خشونت است، در «نقطهی صفر مرزی» که…
انتشار دفتر شعری از سایه بعد از سالها و حواشی حضور او در مراسم اهدای جایزه بنیاد موقوفات افشار، چاپ کتابی از غزاله علیزاده که معلوم نیست ناگهان از کدام پستوی نویسنده سروکلهاش پیدا شده، چاپ کتابی از کاظم رضا، نویسنده بیسروصدایی که کمی بعد از چاپ کتابش درگذشت،
نخستین دوره دفترهای پیوسته «لوح»*، که جُنگی بود ویژه قصه (و البته با گوشه چشمی هم به ادبیات نمایشی) و زیر نظر کاظم رضا درمیآمد، در چهار دفتر و بهترتیب در خرداد ١٣۴٧، اردیبهشت ١٣۴٨، تابستان ١٣۵٠ و زمستان ١٣۵٠ منتشر شد
«تاریخ طنز ادبی ایران» کتابی است که سالهاست جستهگریخته و اینورآنور نامش را از زبان جواد مجابی شنیدهایم. کتابی، حاصل دغدغه دیرین مجابی و کلنجار سالیانش با مقوله طنز که رکن اصلی برسازنده عمده آثار جواد مجابی است و از اصلیترین مولفههای سبک او به ویژه در نثرنویسی، گرچه جهان شعری مجابی نیز یکسره عاری…
یادی از جلال آریان و خالقش اسماعیل فصیح
سرنوشت بچه درخونگاه
علي شروقي
اين يكي زياد هم ديوانه نيست. حتي جاهايي معقول به نظر ميرسد. كهنه رندي است شوخ و عياش كه گاهي ناخواسته گرفتار ماموريتهاي غيرممكن ميشود. از آنجا كه اهل شانه خالي كردن از زير بار مسووليت نيست تا آخر كار ميرود…
کِرمِ کتابی قهار با شوخطبعی ایتالیایی کمدیهای سیاهوسفید، متخصص بازسازی دوزخ دانته در جهان مرموز و پلیسی – جنایی قرونوسطایی، صاحبنظر در نشانهشناسی و زبان و بازمانده نسلی که هنوز بین ادبیات و تعهد سیاسی – اجتماعی پیوندی عمیق میدید و هیچ فرصتی را برای متلکانداختن به فاشیسم و جادو و جنبل و قدرتهای سیاسی…
«تاریخ ترجمه در ایران، از دوران باستان تا پایان عصر قاجار»، کتابی است از عبدالحسین آذرنگ، نویسنده، پژوهشگر و عضو شورای علمی دانشنامه ایران، که از طرف نشر ققنوس منتشر شده است. آذرنگ در این کتاب، چنانکه از عنوان آن بر میآید، سیر ترجمه در ایران را از روزگار باستان تا دوران قاجار مرور کرده…
گلشیری در سخنرانی معروفاش در ده شب شعر گوته با عنوان «جوانمرگی در نثر معاصر فارسی» از او که آن دوران هنوز در آغاز کار خود بود، بهعنوان نویسندهای درخور اعتنا یاد کرد. در «بازآفرینی واقعیت» سپانلو نیز قصهای از رضا دانشور به اسم «آنچه فردا بینی و پسفردا بینی و پسانفردا» هست؛ قصهای که…
نویسندگانی که سبک و شیوهای از نگاه و نوشتار را به نام خود ثبت میکنند و از تکهپارههای جهان موجود، جهانی نو خلق میکنند همواره دستمایه انواع و اقسام تفسیرهای ضدونقیض قرار میگیرند. فرانتس کافکا یکی از این نویسندگان است.
مدتی است در ادبیات داستانی ایران، اشتیاقی وافر به بازنمایی زندگی طبقات حاشیهای و زیر و نزدیک به زیر خط فقر مشاهده میشود. این چرخش دوربین از زندگی طبقه متوسط و اختلافات زن و شوهری و سردی روابط و این دست چیزها به سمت مردمی که با بحرانهای دیگری درگیرند و سبک زندگی متفاوتی دارند
برای دانته کافی نیست که بگوید وقتی یک مرد و یک مار به هم میپیچند مرد به مار و مار به مرد تبدیل میشود. او این دگردیسی متقابل را به آتشی تشبیه میکند که برگ کاغذی را میبلعد و پیشاپیش آن حاشیهای سرخگون است که در آن سپیدی، قبل از پیدایش سیاهی، میمیرد.
«دیگری» مجموعه داستانی است از آرتور شنیتسلر، نویسنده اتریشی آغاز قرن بیستم که با ترجمه علیاصغر حداد از طرف نشر ماهی منتشر شده است. حداد پیش از این دو داستان «بازی در سپیدهدم» و «رویا» را از شنیتسلر ترجمه و در قالب یک کتاب منتشر کرده بود
در باب کتاب «اندر آداب و احوال» از غ. داوود (منوچهر صفا) و یادی هم از محمدعلی سپانلو
ناگهان غ. داوود
علی شروقی
یک: غ. داوود در پاساژ فروزنده
سال ١٣٧٦ بود؛ مکانی در خیابان انقلاب که حالا شده است پاساژ فروزنده، آن زمان هنوز ساختمانی نیمهکاره بود. در یکی از طبقات این…
محمدعلي سپانلو، درگذشت
ختم منظومه تهران
علی شروقی
شامگاه دوشنبه ٢١ ارديبهشت، ادبيات معاصر ايران تکهاي از حافظه خود را از دست داد؛ محمدعلي سپانلو، شاعري که همه گوشوکنارهاي ادبيات، تاريخ و جامعه ايران را با ذوق و سليقه و نکتهسنجي يکهاش رصد ميکرد، حالا و پس از چندسال دستوپنجهنرمکردن با سرطاني مهلک، ديگر…
ناگهان شبحی از یک رمان منتشرنشده و مفقود از شاملوی همهفنحریف، آن هم سالها بعد از مرگ او، مرئی شده که بویی از سالهای سرخوردگی پس از کودتای ٢٨ مرداد را از خود میپراکند، بهخودیخود به وضعیتی سوررئال بیشباهت نیست و این، اگر بونوئل زنده بود، میتوانست موضوع فیلمی از او باشد
نکته اصلی در «مرگ در ونیز»، این رمان کوتاه که فصلبهفصل آن با دقت و ظرافتی هنرمندانه طراحی شده تا به وضعیت بحرانی و مرگآور فرجامین بینجامد، این است که توماس مان در این رمان ایدههای فلسفیاش را با وسواس پشت روابط داستانی خوابانده است، بهنحویکه این ایدههای فلسفی از هیچ کجای رمان بیرون نمیزنند
از بازی روزگار است یا چه، که نویسندهای، این همه گریزان از رویکردهایی از نقد که طبق آنها اثر ادبی با ارجاع به بیرون متن، مورد نقد و تفسیر قرار میگیرد، خودش اینقدر راحت برای چنین مواجههای با آثارش گزک به دست خواننده میدهد
ادبیات در سال گذشته
عرضی نیست، آنچه گذشت
علی شروقی
ادبیات ایران در سالی که گذشت دستاورد چشمگیری نداشت. اثری ایرانی که بتوان از آن بهعنوان اتفاقی بزرگ در ادبیات ایران یاد کرد منتشر نشد. از بعضی نویسندگان قدیمی که چندسالی بود کار تازهای منتشر نکرده بودند، کتابهایی منتشر شد و…
«درسگفتارهای ادبیات روس» و «درسگفتارهای ادبیات اروپا» دوکتاب از ولادیمیر نابوکف است که این روزها با ترجمه فرزانه طاهری از طرف انتشارات نیلوفر منتشر شده. مجموعه ای ارزشمند که برای هر علاقمند به ادبیاتی می تواند خواندنی و جذاب باشد
نمایشنامههای هارولد پینتر از همان اولین جمله خواننده را بهنوعی اضطراب دچار میکنند. مخاطب .مرعوبِ حجم انبوه استعارهها و از همان آغازِ عمل خواندن به این هراس دچار است که مبادا معناهای پشت استعارهها را در نیابد.
«گاماسیاب ماهی ندارد» نوشته حامد اسماعیلیون از آثار شاخص سال گذشته بود، نقد نوشته شده توسط علی شروقی نیز از بهترین نقد ها براین کتاب. مطلب را بازنشر کردیم چون در تغییرات مد و مه امکان مطالعه آن نبود.
محمد قائد در مقاله معروف و خواندنياش درباره شاملو، او را «تحريريهاي يک نفره در حيطه کتابت» ميخواند که لقبي است درست براي شاعري که به جز شعر، که مشغوليت تماموقت او بوده، در عرصههاي مختلف اعم از قصه و مقاله و ترجمه قلم زده، چند نشريه تاثيرگذار فرهنگي را پايهگذاري کرده، کار سترگ کتاب…
«از کوچه سام»، گزیدهای است از نقدهای هوشنگ گلمکانی بر فیلمهای ایرانی و خارجی که از طرف نشر مرکز منتشر شده است. نقدهایی که احتمالا آنها که مجله «فیلم» را از آغاز تا امروز دنبال کردهاند، بسیاری از آنها را خواندهاند. اما وجه تازه کتاب «از کوچه سام» این است که گلمکانی بر هریک از…
«فعلا که منتظریم ببینیم چه پیش میآید» این جملهای بود که در این یک سال در گفتوگو با بسیاری از اهل ادبیات میشنیدیم. البته با تغییر غلظت در میزان امید یا نومیدیای که هر یک از اهالی قلم، برحسب نوع نگاهشان به تغییر دولت و تحلیلشان از این تغییر، چاشنی این انتظار میکردند. برخی امیدوارتر…
پسری نوجوان، جعفرنام، برآمده از روستا، رنجدیده از ظلم اربابان، در آستانه انقلاب به صف انقلابیون میپیوندد؛ در جریان جنگ، تجربه میاندوزد و به فرماندهی، پخته و سردوگرمچشیده بدل میشود؛ فرماندهی که همزمان با فعالیت مسوولانه در رزم، عشق و صلح را در دل میپروراند.
زنی به نام پوران؛ لبریز از شور زندگی، همیشه دلواپس مرگ…
نویسنده امریکایی (1891-1980) فرزند خیاطی بود. در نیویورک زاده شد و در محله بروکلین، محله مهاجران آلمانی و ایتالیایی و ایرلندی و یهودی، دوره کودکی دشوار و آشفتهای را گذراند که در سراسر زندگی از تأثیر آن برکنار نماند و در آثارش تنوعی شگفتانگیز از گروههای بشری پدید آورد که از خاطرههای گذشته سرچشمه داشت.…
مثل قهرمانان قصههای پریان، کنده شده از زمینه مالوف خود، بار یادها بردوش، بازیگوشانه پرسه میزند در سرزمینی غریب که از آن او نیست. گاه میایستد و به درختی، عمارتی، مجسمهای یا ویترین مغازهای چشم میدوزد و گاه در بوفه کتابخانه، انگار همان قهرمان قصههای پریان در مواجهه با کاروانسرایی، اطراق میکند. بار یادها را…