این کتاب، کوششی برای بازخوانی برخی از آثار “صادق چوبک” است که متأسفانه به دلیل ضعف تئوری ادبی یا “نقد و نظریه‌ی ادبی معاصر” در دهه‌های چهل و پنجاه و پیش از “انقلاب” – چنان که شایسته‌‌ی آن بود – شناخته نشد.
“این توفیق برجسته، افق انتظاراتی را در خواننده افزایش می‌دهد که در هیچ یک از دیگر آثار نویسنده‌گان مطرح نشده و “رولینگ” را به یک سوپر استار بین المللی تبدیل کرده است که تا کنون نصیب هیچ ستاره‌ی موسیقی پاپ، ستاره‌گان سینمایی و سوپر مدل‌ها هم نشده است
“عاشق لیدی چترلی”نوشته‌ی “دی. ایچ، لارنس” نویسنده‌ی انگلیسی (۱۹۳۰-۱۸۸۵) یکی از برجسته‌ترین و در همان حال، مباحثاتی‌ترین آثار داستانی این نویسنده است که در سال ۱۹۲۸ در شهر “فلورانس” ایتالیا نوشت اما به دلیل محافظه کاری و نظام مرد‌سالارانه ی چیره بر “عصر ویکتوریایی” به بهانه ی فرونهادن “حد” و این پندار ناروا – که…
اصطلاح “Bildungsroman” به معنی “رمان تکوین یا رشد شخصیت” هنوز هم یکی از پُرکاربردترین و افزون بر آن، مباحثاتی‌ترین اصطلاحاتی است که ادبای آلمانی در مطالعات ادبی و لغوی خود با آن مواجه هستند. با این همه، وقتی از “کوهستان جادو” (The Magic Mountain) نوشته ی “مان” Mann)) و “تصویر هنرمند به عنوان یک مرد…
آقای اسحاقیان! شما منتقد ادبیات داستانی هستید. اولین سؤالم این است که چرا میخواهید در مورد تأملات فلسفی “مهرجویی” گفت و گو کنید و اصولاً شما چه علاقه ی خاصی به این سینماگر و کارگردان روشنفکر دارید؟
ین کتاب در روزگار چیرگی حزب کمونیست کشور و وابسته ی “اتحاد شوروی” پیشین و هنگامی نوشته می شد که نیروهای “پیمان ورشو” در سال ۱۹۶۹ خاک کشور او را اشغال کردند و نهاد جهنمی سانسور در ۱۹۷۶ به این رمان کوتاه اجازه ی انتشار رسمی نداد. با این همه، این اثر به صورت غیررسمی…
“جیمز موریه” (موریر) از جمله وابستگان سفارت انگلیس در ایران در روزگار “فتحعلی شاه قاجار” بوده و طبعاً به اشاره ی رؤسای خود به خبرچینی، رشوه دهی و پیشبرد اهداف تباه دولتش می پرداخته و سیمایی که از ایرانیان و کارگزاران ایرانی ترسیم کرده، اغراق آمیز و خصمانه بوده است.
آنچه می خوانید گفتگویی است که گردانندگان مجله ی ادبی – فرهنگی «پرهیب» با جواد اسحاقیان ترتیب داده اند. پاسخ های اسحاقیان به این پرسش ها سوای جنبه های گوناگونی که دارند، از یک منظر برای «مد و مه» و مخاطبانش دارای اهمیت بسیار است و آن اینکه در ماه های اخیر بخش مهمی…
جفت های متقابل” (Contrasting Pairs) یک شگرد ادبی است. واژه ی contrast از ریشه ی لاتینی contra stare به معنی “نقطه ی مقابل ” (stand against) گرفته شده که خود دو گونه است: نخست “تقابل نقطه به نقطه” (point – by- point contrast) که مطابق آن نویسنده ابتدا به ویژگی های یک موضوع می پردازد…
مضمون اصلی رمان “جهالت” (Ignorance:2000 ) نوشته ی “میلان کوندرا” M. Kundera البته “مهاجرت” و بهتر بگوییم “تبعید” (Exile) از سوی “قدرت” و دولت حاکم کمونیستی است اما در کنار این مضمون اصلی، ده ها مضمون فرعی و اَقماری دیگر هم هست که به گونه ای با مضمون اصلی، پیوندی پویا دارد. اما آنچه…
اطلاق “تراژدی” به “باغ آلبالو” وجهی دیگر هم دارد که ناظر به رخدادهایی است که پس از اجرایش در “تآتر هنر مسکو” پیش آمد. “چخوف” به پیروزی “بورژوازی” روسیه و کسب قدرت سیاسی بیشتر در برابر اشرافیت رو به تباهی روسیه به شدت امیدوار بود و تصور میکرد که به زودی شاهد قبضه یا دست…
داستان کوتاه “شنل” (The Overcoat, 1842) نوشته ی “ن. و. گوگول” (N. V. Gogol) یکی از تأثیرگذارترین داستانهای کوتاه در ادبیات روسیه بر بسیاری از داستانهای کوتاه و بلند (رمان) در ادبیات جهان است که خود می تواند موضوع مقاله ای مستقل باشد مانند تأثیرات مستقیم و آشکار “شنل” بر آثاری از “داستایوسکی” ((Dostoevsky…
“ارسطو” (Aristotle) نوع ادبی “تراژدی” (Tragedy) را در کتاب فن شعر (Poetics / Poétique) خود با توجه به اسطوره ی اودیپ شهریار (Oedipus Rex) قانونمند ساخته است
برای درک رویکرد “ساختگرایی” ۱ در یک متن ادبی، یا نوشتن نقدی ساختگرا بر یک داستان کوتاه، رمان یا قطعه شعر، باید از مفهوم و ساز و کار “ساختگرایی” اطلاع دقیق داشت. برداشت های ظاهری و ناقص از این رویکرد ادبی، خواننده و منتقد را به جایی نمی رساند
“نقد واکنش خواننده” ۱ ـ همان گونه که از نامش برمی آید ـ بر بازتاب خواننده نسبت به “متن ادبی” تأکید می کند. با این همه، این حکم به هیچ وجه به این معنی نیست که شما به عنوان خواننده تنها به این اکتفا کنید که باری به هر جهت، باید “واکنشی” نسبت به…
نوولت “آئورا” (Aura) هم به اعتبار ساختار داستانی و شگردهای چیره بر آن، دشوار فهم است…
این اثر، به بیش از ۲۵۰ زبان ترجمه شده و ۲۰۰ میلیون نسخه از آن به فروش رفته و در ایالات متحده و نیز فرانسه، عالی ترین “جایزه ی کتاب ملی” را به خود اختصاص داده است و گذشته از این، به منبع الهامی برای تولید فراورده های فرهنگی از نوع فیلم، موسیقی، ادبیات،…
در این رمان، همه ی نیازهای ثانویه ی آدمی را نهادهای عالی تر فراهم می آورند؛ همان گونه که نیازهای اولیه ی او مانند غذا و سرپناه نیز در جامعه ی نو از پیش آماده و پیش بینی شده است. خوشبختی، موهبتی نیست که خودِ آدمی به دنبالش باشد؛ بلکه دولت بر پایه ی وضعیت…
آشکارا میگویم که رمان “۱۹۸۴” (Nineteen Eighty-Four: 1949) بی هیچ گونه تردیدی، جلد دوم رمان تمثیلی و پیشین نویسنده با عنوان اصلی “مزرعه ی حیوان” (۱۹۴۵Animal Farm:) و در ترجمه ی فارسی آن “قلعه ی حیوانات” است که ربطی به “بریتانیا” ندارد و کوشش نویسنده در بومی کردن رمان با هر نیّت و قصدی، بی…
رمان “مرشد و مارگریتا” یکی از سخت خوان ترین رمانهای قرن بیستم است؛ تا آنجا که بسیاری از منتقدان ادبی هم حتی در خوانش آن، کمتر همداستان هستند
حقیقت این است که خوانش یک متن داستانی با رویکرد “نقد نو” ۱ چندان هم ساده نیست. با آن که از تاریخ تکوین این گونه نقد نیم قرن گذشته است، طرح آن در نقد ادبی ما تازگی دارد و آنچه هم هست، تنها در سطح اشاراتی به تاریخچه و توضیح گذرای برخی از عناصری است…
و اکنون که برای دومین بار به سراغ مجموعه “ناداستانهای خلاق” ی با عنوان “کمون مردگان یا مرثیه ای برای پیراهن خونی سوفیا” نوشته ی “فرید قدمی” (۱۳۹۸) می‌روم، آن را “جور دیگر” و به تعبیری “از لونی دیگر” می بینم.
واقعیت، این است که خوانش رمان “خون خواهی” چندان هم آسان نیست، زیرا با هر رویکردی نظری یا “بوطیقای نو” که به آن نزدیک شویم، در می یابیم که حق سخن نگزارده ایم و جانب انصاف، فروهشته ایم.
داستان از آنجا آغاز می شود که راوی یا راویان از دوستی مشترک به نام “پروین” میخواهند که در تماسهایش از “تهران” با “شهرزاد” در “آنتاریو” ی “کانادا” او را برانگیزد تا در سفر به ایران، به حمام زنانه ای بسیار قدیمی به نام “حمام نظافت” سری بزنند تا با هم، خاطرات و یادهای…
رمان “خونخواهی” (۱۳۹۸) نوشته ی “الهام فلاّح” (متولد ۱۳۶۲) رمانی خوش ساخت، پُرمایه و فوق العاده است و با توجه به سن و سال و زمینه ی تحصیلی (مهندسی کامپیوتر) اگر بگویم مایه ی اعجاب من شد، سخن به گزافه نگفته ام
به باور من رمان “برگ چای مرا نمیخرند” به چند دلیل، شایسته ی خواندن و خوانش ریزبینانه است. این اثر بیش از آنچه “رمان” بنماید، اثری مستند، تاریخی و در همان حال هنری، در باره ی “صنعت چای” و بلاهایی زمینی و انسانی است که بر سر صنعت چای ما پیش و به ویژه پس…
حقیقت، این است که من سالها پیش در باره ی “سمفونی مردگان” کتابی نوشتم که اندکی بعد با عنوان “از “خشم و هیاهو تا سمفونی مردگان” در سال ۱۳۸۷ “انتشارات هیلا” وابسته به “انتشارات ققنوس” در ۱۶۵۰ نسخه آن را منتشر ساخت. اما آنچه امروز مرا به نقل بخشی از یک فصل در همین…
با رویکرد "باختین" در رمان "گنطره" نوشته ی "هادی هَیّالی"
کرج: نشر نونوشت، 1399
جواد اسحاقیان
"هادی هیّالی" متولد سال 1332 در "شُعَیبیّه" ی "شوشتر" و از عرب زبانان هموطن ما در استان زرخیز اما گردآلود فقر "خوزستان" است و آنچه در "گنطره" (= پل چوبی یک نفره) آمده، در وجه غالب، تجربیات زیسته…
به باور “کوندرا” رمان نویس باید پیوسته “دغدغه ی فورم” داشته باشد و از خود، چیزی به سنن و مواریث داستان نویسی گذشته یا سنتی بیفزاید و با هنجارشکنی در شگردهای روایی، آن را سرشارکند. زیبایی شناسی رمان های خودش، بهترین گواه بر این گونه حساسیت هنری است. او مانند بسیاری از فورمالیستهای روسی،…
“عروسک روی آب” نام یکی از بیست و هفت “داستان کوتاه” و گونه ها و زیرمجموعه هایی از این “نوع ادبی” است که برای خوانش، برگزیده ام. نویسنده در اشاره ای گذرا و دلالتگر میکوشد به خوانندگان خود اطمینان دهد که آنچه میخوانند، داستانهایی “مربوط به دهه های ۴۰ تا پنجاه” است