رفتن به محتوا رفتن به نوار کناری رفتن به فوتر

برچسب: میشل فوکو

چرا من ساختارگرا نیستم؟ / ترجمه: صالح نجفی

از بهترین خبرهای حوزه نشر آثار فلسفه غرب در سالی که رفته‌رفته به پایان راهش نزدیک می‌شود، انتشار ترجمه‌ای پاکیزه و روان و خواندنی از یکی از مهم‌ترین نوشته‌های میشل فوکو و یکی از اثرگذارترین کتاب‌های نظری دهه ۱۹۶۰ در اروپا است. فاطمه ولیانی ترجمه‌ای چنان باکیفیت از کتاب دشوار فوکو به فارسی‌زبانان تقدیم کرده…

ادامه مطلب

شرایط ظهور علوم انسانی / نگاهی به کتاب «الفاظ و اشیا» اثر میشل فوکو

میشل فوکو (۱۹۸۴-۱۹۲۶) فیلسوف، نظریه‌پرداز، مورخ اندیشه، منتقد ادبی و از تأثیرگذارترین متفکران فرانسوی قرن بیستم است. فوکو را نمی‌توان به صورت شسته‌رفته فیلسوف، مورخ یا جامعه‌شناس نامید. او با پ‍‍‍ژوهش‌های نوآورانه خود تحت تأثیر مارکس، فروید و نیچه رویکردی جدید در این سه حوزه گشود. تحلیل روابط قدرت و معرفت و شکل‌گیری فردیت مهم‌ترین…

ادامه مطلب

گفت‌و‌گو با میشل فوکو : «الفاظ و اشیا» تاریخ تشابه و همسانی و این‌همانی است

کتاب «الفاظ و اشیا؛ باستان‌شناسی علوم انسانی» (۱۹۶۶) پنجمین کتاب و اثری ویژه در میان آثار میشل فوکو است که او را به یکی از مطرح‌ترین چهره‌های فکری فرانسه تبدیل کرد. فوکو در این کتاب با تحلیل باستان‌شناختی سه قلمرو دانش (زبان، علوم طبیعی و زیستی، اقتصاد) از عصر رنسانس تا دوران معاصر و با…

ادامه مطلب

ملاقات سعید و سارتر، در آپارتمان فوکو/ خاطره‌ای از ادوارد سعید

ابتدای ۱۹۷۹، تلگرافی به دست ادوارد سعید رسید که او را به شرکت در همایش «صلح خاورمیانه» دعوت می‌کرد. زیر نامه را سارتر و دوبوار امضا کرده بودند. سعید ابتدا نامه را به شوخی گرفت، اما وقتی مطمئن شد کسی دستش نمی‌اندازد، معطل نکرد. به پاریس که رسید، فهمید «به‌دلایل امنیتی مکان جلسه به خانۀ…

ادامه مطلب

از چشم غربی/ مروری بر چند کتاب مهم خارجی درباره انقلاب اسلامی ایران

متن زیر را باید روایتی غیرداخلی از جریان انقلاب شناسی در بین غرب نشینان دانست. تاریخدان، فیلسوف، سیاستمدار، جامعه شناس، پا در شط دگرگونی‌های سیاسی و رُستن تاریخی گذارده‌اند، یکی با نگاهی سپید و دیگری با نگاهی سیاه، تنی هم مات و مبهوت و گاه با نگاهی خاکستری این پرسمان، در قالب چیستی انقلاب اسلامی…

ادامه مطلب

فوکو درباره مارکسیسم چه می‌گوید؟ / دکتر علی غزالی‌فر

میشل فوکو نویسنده بسیار پرکاری بود. کتاب‌های زیادی نوشته و برخی از آنها چندجلدی است. حال چنین فیلسوفی که این چنین آثار زیاد و بزرگی دارد، در این کتاب کوچک – کتاب کوچکی که از کوچکترین کتاب‌های او نیز کوچکتر است – چه حرفی برای گفتن دارد و چه مطلبی بیان می‌کند، که در آن…

ادامه مطلب

با یک فوکوی تازه آشنا شوید / نظریه‌پرداز فرانسویِ جنون و امر جنسی چرا به وادی سیاست کشیده شد؟

فوکو وصیت کرده بود که بعد از مرگش نوشته‌های چاپ‌نشده‌اش منتشر نشوند. بیش از سی ‌سال پس از مرگ او، هنوز ده‌ها جعبه از یادداشت‌های او از دسترس محققان بیرون مانده است. بااین‌حال، همین میزان از پیش‌نویس‌ها، یادداشت‌های کنارگذاشته‌شده و سخنرانی‌هایی که رفته‌رفته منتشر می‌شوند فهم جدیدی از متفکر سرشناس فرانسوی ارائه داده‌اند. دو کتاب…

ادامه مطلب

فوکوخوانی/ پنج کتاب دربارۀ میشل فوکو به توصیۀ گری گاتینگ

میشل فوکو گفته است: «از من نپرسید که هستم و از من نخواهید همان‌ که هستم باقی بمانم.» گسترۀ آثار این نابغه طیف گسترده‌ای از رشته‌های علوم انسانی، از فلسفه بگیرید تا تاریخ و نظریۀ اجتماعی و نقد ادبی، را تحت تأثیر قرار داده است. گری گاتینگ، از برجسته‌ترین فوکوشناسان امروز، توضیح می‌دهد که چگونه…

ادامه مطلب

نگاهی به کتاب «خاستگاه هرمنوتیک خود» به بهانه انتشار ترجمه فارسی

میشل فوکو در درسگفتارهای کولژدوفرانس در سال ۱۹۸۲ پروژه فلسفی خود را «نوشتن تاریخ اندیشه» توصیف می‌کند. او در توضیح این پروژه می‌گوید که هدف از این کار‌ «ارائه تحلیلی از نقاط کانونی تجربه است، که در آنها صورت‌های ممکن دانش، چارچوب‌های هنجاری رفتار فرد، و شیوه‌های ممکن زندگی سوژه به هم پیوند می‌خورند».

ادامه مطلب

میشل فوکو، فیلسوفی مجذوب انقلاب ایران

میشل فوکو، فیلسوف، نظریه پرداز اجتماعی، مورخ اندیشه و منتقد ادبی فرانسوی در سال ۱۹۲۶ به دنیا آمد. او بیشتر به خاطر نظریه اش درباره نسبت دانش و قدرت مشهور است. فوکو که به عنوان متفکری پست مدرن و پساساختارگرا مشهور است این عنوان ها را رد می کرد. اوخود را منتقد تاریخ مدرنیته می…

ادامه مطلب

نگاهی به کتاب «تولد پزشکی بالینی» اثر میشل فوکو/ فاطمه ولیانی

میشل فوکو (۱۹۲۶-۱۹۸۴) اثر مشهور خود را با عنوان “تاریخ جنون” در سال ۱۹۶۱ منتشر کرد. در سال ۱۹۶۶ نیز کتاب “واژه‌ها و چیزها” منتشر شد که آن هم به شهرت رسید. اما قبل از آن، در سال ۱۹۶۳، کتابی دیگر از او منتشر شد که شهرت آن‌ دو اثر بر آن سایه افکند و…

ادامه مطلب

اندیشه‌های میشل فوکو دربارۀ قدرت امروز بیش از هر زمان دیگری مهم است

اگر بخواهیم اندیشۀ فیلسوفان بزرگ تاریخ را تنها در یک کلمه خلاصه کنیم، مطمئناً این کلمه برای میشل فوکو «قدرت» خواهد بود. فوکو در طول سال‌های متمادی، بسیار به قدرت اندیشید، تعریف‌های قدیمی ما از این مفهوم را در هم شکست و شیوه‌های زیرکانه و بسیار پنهانِ عملکرد قدرت در جامعه را مرئی کرد. با…

ادامه مطلب

فوکو و گفتمان قدرت / استوارت هال

گفتمان در معنای عام زبانی خود عبارت از مجموعه ای از گفتار و یا نوشتار، سخنرانی و یا موعظۀ منظم و معقول است. اما این اصطلاح کاربرد تخصصی دارد(مراجعه شود به لغتنامۀ جامعه شناسی پنگوین: دسکورس). از این منظر، گفتمان عبارت از دسته ای از بیاناتی است که زبان مناسب گفتار- و مثلاً نحوۀ خاص…

ادامه مطلب

نقد و بررسی فیلم «اژدها وارد می شود» ساخته مانی حقیقی / اژدهای درون / نیره رحمانی

اجازه بدهید با طرح یک نظر بسیار کلی آغاز کنیم. چه از فیلم های مانی حقیقی و به خصوص ساخته اخیرش اژدها وارد می شود خوشمان بیاید یا نه باید اعتراف کنیم که فیلمساز مستعدی ست لااقل همین قدر که با وجود برخاستن از خانواده ای با این همه نام های بزرگ

ادامه مطلب

قدرت، سلطه و نقدد آرای میشل فوکو نوشته ای از حسن قاضی‌مرادی

«پویایی نقد» عنوان آخرین کتاب حسن قاضی‌مرادی است که در دو بخش تنظیم شده است؛ در بخش نخست کتاب، او از منظری فلسفی- سیاسی و در پرتو آرای کانت و فوکو به مفهوم نقد و چگونگی تحقق آن می‌پردازد. بخش دوم نیز شامل هشت نقد درباره آرایی از اندیشمندانی مثل محمدعلی کاتوزیان، حسین بشیریه، بابک…

ادامه مطلب

«قدرت» و «سلطه» در آرای فوکو نوشته ای از حسن قاضی‌مرادی

«پویایی نقد» عنوان آخرین کتاب حسن قاضی‌مرادی است که در دو بخش تنظیم شده است؛ در بخش نخست کتاب، او از منظری فلسفی- سیاسی و در پرتو آرای کانت و فوکو به مفهوم نقد و چگونگی تحقق آن می‌پردازد. بخش دوم نیز شامل هشت نقد درباره آرایی از اندیشمند

ادامه مطلب

مروری بر «زندگی‌نامهٔ میشل فوکو» اثر دیدیه اریبون

دمدمی بودن شاید بارز‌ترین ویژگی میشل فوکو بود. مدتی یک کمونیست استالین‌مآب بود و کمی بعد حزب کمونیست را به دلیل بی‌اعتناعی به روشنفکران فرانسوی سرزنش کرد. ژرژ دومزیل، استاد او و متخصص اسطوره‌های هندو_اروپایی دربارهٔ فوکو گفته: او نقاب بر چهره داشت و همیشه هم این نقاب‌ها را عوض می‌کرد. دیدیه اریبون تلاشی استادانه…

ادامه مطلب

میشل فوکو و رویکرد فلسفی به ادبیات ناتوان

نظر فوکو ادبیات، مخرب اما از نظر فرهنگى معنا دارتر شده است. او در کتاب ها و مقاله هاى اولیه خود نویسندگانى چون نیچه، باتاى و فلوبر را تحسین مى کرد زیرا معتقد بود آن ها با جسارت تمام نشانه هاى دیگرى را- یعنى دیوانگى، جنسیت و مرگ را ـ در آثار خود بیان داشته…

ادامه مطلب