برای منتقد شدن این کتابها را بخواندید / فتح الله بی نیاز

۱۰۰ کتاب برای منتقد شدن

به انتخاب فتح الله بی نیاز

فتح‌الله بی‌نیاز صد کتاب را معرفی کرده و معتقد است، برای منتقد ادبی شدن دست کم باید نصف آن‎ها را خواند.

چند سال پیش از این زنده یاد فتح الله بی نیاز که سعی و اهتمام فراوان در حوزه ادبیات و نقد ادبی در ایران داشت، سیاهه ای از صد کتاب سودمند برای علاقمندان حوزه ادبیات داستانی و نقد ادبی معرفی کرد و پیشنهاد داد که برای منتقد شدن حداقل باید نصف آنها را خواند. حسن این سیاهه این است که کتابها به صورت موضوعی و هم چنین سطح دسته بندی و تفکیک شده اند.

به هر تقدیر با احترام به خاطره فتح الله بی نیاز که حقیقتا عاشق ادبیات و نقد ادبی بود این سیاهه را در مد و مه منتشر می کنیم.

****

این نویسنده و منتقد پیشکسوت در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که بسیاری از منتقدان حتا ترمینولوژی این حوزه را نمی‌دانند، گفت، در گفت‌وگو با دیگر منتقدان به فهرستی از صد کتاب رسیده و معتقد است، برای منتقد شدن باید دست کم نصف آن‎ها را خواند.

 

بخش نخست (مرحله اول آموزش)

 

در زمینه فرهنگ‌‏ها و واژه‏‌نامه‌‏ها (مرحله اول = مقدماتی)

 

۱- فرهنگ اصطلاحات ادبی – سیما داد – نشر مروارید

۲- واژه‏‌نامه هنر داستان‏‌نویسی – جمال میرصادقی و میمنت میرصادقی – کتاب مهناز

 

در زمینه داستان‏‌نویسی و نقد (مرحله اول = مقدماتی)

 

۱- شناخت هنر رمان – کاترین لور – ترجمه محمدرضا قلیچ‏‌خانی- نشر روزنه

۲- تأملی دیگر در باب داستان – لارنس پرین – ترجمه محسن سلیمانی – نشر حوزه هنری

۳- جنبه‏‌های رمان – مورگان فورستر – ابراهیم یونسی – انتشارات امیرکبیر

۴- روش مطالعه ادبیات و نقدنویسی – جان پک، مارتین کویل و… – ترجمه سرورالسادات جواهریان – نشر چشمه

 

بخش دوم (مرحله نزدیکی به حوزه نقد و نظریه ادبی)

در زمینه تاریخ ادبیات داستانی (مرحله اول)

 

۱- سیری در ادبیات غرب – جی . بی. پریستلی – ترجمه ابراهیم یونسی – انتشارات امیرکبیر

۲- تاریخ ادبیات روسیه – میرسکی – ترجمه ابراهیم یونسی – انتشارات امیرکبیر

۳- تاریخ ادبیات آمریکا – ویلیس ویگر – ترجمه حسن جوادی – انتشارات امیرکبیر

۴- تاریخ و مسائل زیباشناسی – فیلپ هلی، مونرو بردسلی – ترجمه محسن فاطمی – نشر حوزه هنری

۵- تاریخچه نقد ادبی – ورنون هال – ترجمه احمد همتی – نشر روزنه

 

در حوزه نقد و نظریه ادبی (مرحله دوم)

 

۱- عناصر داستان – رابرت اسکولز – ترجمه فرزانه طاهری – نشر مرکز

۲- داستان کوتاه – یان رید – ترجمه فرزانه طاهری – نشر مرکز

۳- پیش‏‌درآمدی بر شناخت رمان – جرمی هاثورن – ترجمه شاپور بهیان – انتشارات نقش خورشید

۴- نظریه ادبی – جاناتان کالر – ترجمه فرزانه طاهری – نشر مرکز

۵- در باب طنز – سیمون کریچلی – سهیل سمی – نشر ققنوس

۶- تحلیل انواع داستان – ژان میشل آدام و فرانسواز رواز – ترجمه حسین‏‌زاده و شهپرراد – نشر قطره

۷ –ادبیات؛ قصری در تار و پود تنهایی – جلد اول – فتح‌الله بی‌نیاز – نشر قصیده‌سرا

 

بخش سوم (مرحله تعمق در حوزه نقد و نظریه ادبی)

 

در زمینه فرهنگ‏‌ها و واژه‌‏نامه (مرحله دوم)

 

۱- فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی – بهرام مقدادی – نشر فکر روز

۲- فرهنگ ادبیات و نقد – جی. ای. کادن – ترجمه کاظم فیروزمند – نشر شادگان

۳- پیرنگ – الیزابت دیپل – ترجمه مسعود جعفری – نشر مرکز

۴- ژانر- هدر دوبرو – ترجمه فرزانه طاهری – نشر مرکز

 

در حوزه نقد و نظریه ادبی (مرحله سوم)

 

۱- عمل نقد – کاترین بلزی – ترجمه عباس مخبر – نشر قصه

۲- راهنمای رویکردهای نقد ادبی – ترجمه فرزانه طاهری – نشر نیلوفر

۳- روایت داستانی – شولومیث ریمون کنان – ترجمه ابوالفضل حری – نشر نیلوفر

۴- نامه‏‌هایی به یک نویسنده جوان – ماریو بارگاس یوسا – ترجمه مجید مهتدی حقیقی – نشر شیرین

۵- واقعیت نویسنده – ماریو بارگاس یوسا – ترجمه مهدی غبرایی – نشر مرکز

۶- گروتسک در ادبیات – فیلیپ تامسون – ترجمه غلامرضا امامی – نشر نوید (شیراز)

۷- نقد ادبی – ترجمه احمد گلشیری – نشر نگاه

۸ – درآمدی بر داستان‌نویسی و روایت‌شناسی – فتح‌الله بی‌نیاز – نشر افراز

 

در حوزه نقد و نظریه ادبی (مرحله چهارم)

 

۱- جهان مدرن و ده نویسنده بزرگ – مالکوم برادبری – نشر چشمه

۲- درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات – رابرت اسکولز – ترجمه فرزانه طاهری – نشر مرکز

۳- راهنمای نگارش گفت‌وگو – ویلیام نوبل – ترجمه عباس اکبری – نشر سروش

۴- خلق شخصیت‏‌های ماندگار – لیندا سینگر – ترجمه عباس اکبری – نشر سروش

۵- شیوه تحلیل رمان – جان پِک – ترجمه احمد صدارتی – نشر مرکز

۶- قصه مکان – علیرضا سیف‌الدینی – نشر افراز

 

در زمینه فرهنگ‏‌ها و واژه‏‌نامه (مرحله سوم)

 

۱- دانشنامه نظریه‌‏های ادبی معاصر – ایرنا ریما مکاریک – ترجمه محمد نبوی و مهران مهاجر – نشر آگه

 

در زمینه تاریخ نظریه و نقد ادبی (مرحله سوم)

 

۱- نقد ادبی در قرن بیستم – ژان ایو تادیه – ترجمه مهشید نونهالی – نشر نیلوفر

۲- تاریخ نقد ادبی – رنه‌ولک – ترجمه سعید ارباب شیرانی – نشر نیلوفر (۶ جلد)

 

در حوزه نقد و نظریه ادبی (مرحله پنجم)

 

۱-بوطیقای ساختارگرا- تزوتان تئودورف – ترجمه محمد نبوی – نشر آگه

۲-زبان‏شناسی و نقد ادبی – راجر فالر، رومن یاکوبسون، دیوید لاج، پیتر بری – ترجمه مریم خوزان و حسین پاینده

۳-نظریه رمان و ویژگی‏‌های رمان فارسی – محمدرفیع محمودیان – نشر هرمس

۴-درآمدی بر پژوهش نظریه ادبی – راجر وبستر – مجتبی ویسی – نشر سپیده‏ سحر

۵-راویت داستان – محمود فلکی – نشر بازتاب‏‌نگار

۶- زندگی در دنیای متن – پل ریکور – ترجمه بابک احمدی – نشر مرکز

۷-راهی به رمان نو – جواد اسحاقیان – نشر گل‌آذین

۸- هنر داستان‌نویسی – دیوید لاج – ترجمه رضا رضایی – نشر نی

۹- تمثیل – جان مک‌کوئین – ترجمه حسن افشار – نشر مرکز

۱۰-تخیل – آر. ال . برت – ترجمه مسعود جعفری – نشر مرکز

۱۱-آیرونی – آداگلاس کالین موکه – ترجمه حسن افشار – نشر مرکز

۱۲-پوچی – آرنولد هینجلیف – ترجمه حسن افشار – نشر مرکز

۱۳- گوتیک – فرد باتینگ- ترجمه علی رضا پپلاسید – نشر افراز

۱۴- تراژدی –آدریان پول – ترجمه پدرام لعل بخش – نشر افراز

۱۵-روایت‌ها و راوی‌ها – گریگوری کوری – ترجمه محمد شهبا- نشر مینوی خرد

 

در حوزه نقد و نظریه ادبی (مرحله ششم)

 

۱- نشانه‌شناسی – پی‏یر گیرو – ترجمه محمد نبوی – نشر آگه

۲- نگاهی تازه به معنی‏‌شناسی – فرانک. ر. پالمر – ترجمه کورش صفوی – نشر مرکز

۳- هرمنوتیک فلسفی و نظریه گادامر – جوئل واینسهایمر – ترجمه مسعود علیا – نشر ققنوس

۴- نظریه‏‌های روایت – والاس مارتین – ترجمه محمد شهبا – نشر هرمس

۵- نظریه ادبی – یوهانس ویلهم برتنز – ترجمه فرزان سجودی – نشر آهنگ دیگر

۶- راهنمای نظریه ادبی – رامان سلدون و پیتر ویدوسون – ترجمه عباس مخبر – نشر طرح نو

۷- مدرنیسم و پسامدرنیسم در ادبیات – انتخاب و ترجمه حسین پاینده – نشر روزنگار

۸- جهان رمان – رولان بورنوف و رئال اوئله – ترجمه نازیلا خلخالی – نشر مرکز

۹- قصه روان‏شناسی نو – لئون ایدل – ترجمه ناهید سرمد – نشر شباویز

۱۰- ادبیات پسامدرن – انتخاب و ترجمه پیام یزدانجو – نشر مرکز

۱۱- بینامتنیت – گراهام آلن – ترجمه پیام یزدانجو – نشر مرکز

۱۲- نقد و حقیقت – رولان بارت – شیرین‏دخت دقیقیان – نشر مرکز

۱۳- زبان‌شناسی و رمان – راجر فالر – ترجمه محمد غفاری – نشر نی

 

در حوزه نقد و نظریه ادبی (مرحله هفتم) دوره تکمیلی

 

۱- در جهان رمان مدرنیستی – فتح‌الله بی‌نیاز – نشر افراز

۲- مدرنیسم – انتخاب و ترجمه حسنعلی نوذری – نشر نقش ‏جهان

۳- پست‏‌مدرنیسم – انتخاب و ترجمه حسنعلی نوذری – نشر نقش‏ جهان

۴- تبارشناسی پست‏‌مدرنیسم – انتخاب و ترجمه علی‌اصغر قره‏‌باغی – دفتر پژوهش‏ های فرهنگی

۵- واژگان و اصطلاحات فرهنگی – انتخاب و ترجمه علی‏‌اصغر قره‏‌باغی – پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی

۶- پست‌‏مدرنیسم – انتخاب و ترجمه گروه مترجمان (زیر نظر عبدالکریم رشیدیان) نشر نی

۷- تخیل مکالمه‌ای – میخائیل باختین – ترجمه رؤیا پورآذر – نشر نی

۸- راویت و تاریخ – جمع‌آوری جفری رابرتز – ترجمه جلال فرزانه دهکردی – نشر داشنگاه امام صادق

۹- پنجاه متفکر معاصر – جان لچت – ترجمه محسن حکیمی – نشر خجسته

 

نقد روی آثار مشخص

 

۱-کاترین. پ. هارتنت – نقدی بر «مویه کن سرزمین محبوب من» نوشته آلن پیتون

۲-والتر جیمز میلر و یانی .ای. نلسون – نقدی بر «سلاخ‏ خانه شماره پنج» نوشته کورت ونه‌گات

۳-لسلی شپرد – نقدی بر «یادداشت‏های زیرزمینی» نوشته داستایفسکی

۴-جان. ف. مک کیتی – نقدی بر «پیرامون اسارت بشری» نوشته ویلیام سامرست موآم

۵- استانلی کوپرمن – نقدی بر «مروارید، موش‌‏ها و آدم‏‌ها، خوشه‏‌های خشم، شرق بهشت» نوشته جان استاین‌‏بک

۶-هنری ای. هو. برت – نقدی بر «داستان دو شهر» نوشته چالز دیکنز

۵-کارولین رابرتس ولچ – نقدی بر «ژرمینال» نوشته امیل زولا

۶-بانی ای. نلسون – نقدی بر «زوربای یونانی» نوشته نیکوس کازانتزاکیس

۷-جری گلن – نقدی بر «شش داستان» نوشته هرمان هسه

۸-ای. ال. گیلبرت – نقدی بر «بازار خودفروشی» نوشته ویلیام تکری

۹-ای. ال. گیلبرت – نقدی بر «کیم و کتاب‏‌های جنگل» نوشته رودیارد کیپلینگ

۱۰-چارلز لیویت – نقدی بر «آخرین بازمانده موهیکان‏ها» نوشته جیمز فینمور کوپر

۱۱-چارلز لیویت – نقدی بر «شاهزاده و گدا» نوشته مارک تواین

۱۲-چارلز .ل. لیویت و امیلی لیویت – نقدی بر «بازگشت بومی» نوشته ت. هاردی

۱۳-لسلی. ا. شپارد – نقدی بر «اوژنی گرانده» نوشته بالزاک

۱۴-لسلی. ا. شپارد – نقدی بر «باباگوریو» نوشته بالزاک

۱۵-جری گلن – نقدی بر «سیدارتا» نوشته هرمان هسه

۱۶-دونالد رودن – نقدی بر «خاک خوب» نوشته پرل. س. باک

۱۷-ا.س. فریدریش میر – نقدی بر «نرگس و زرین‏‌دهن » نوشته هرمان هسه

۱۸-دیوید .ا. گودینگ – نقدی بر «ابله» نوشته داستایفسکی

۱۹-جان ویتون – نقدی بر «دمیان» نوشته هرمان هسه

۲۰-الیزابت .سی. فیلیپس – نقدی بر «فرزند بومی» نوشته ریچارد رایت

۲۱-جان پک – نقدی بر نُه کتاب نوشته نویسندگان مختلف جهان

۲۲-منتقدین مختلف – نقدی بر آثار مختلف جهان – ترجمه احمد گلشیری (۴ جلد)

۲۳-درباره آلبر کامو – ریچارد کمبر – ترجمه کیهان بهمنی