این مقاله را به اشتراک بگذارید
«ربنای استاد محمدرضا شجریان پس از هشت سال، ماه رمضان امسال با تلاش‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی «احتمالا» از تلویزیون پخش خواهد شد.» این گمانه‌زنی، بعد از آن صورت گرفت که سیدرضا صالحی‌امیری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای پخش «ربنا» به رئیس سازمان صداوسیما نامه نوشت. به این ترتیب چند روز قبل از ماه رمضان خیلی از دوستداران خسرو آواز ایران و کسانی که با ربنای خاطره‌انگیز او ماه‌های صیام بسیاری را پشت سر گذاشته‌اند، به پخش این مناجات ماندگار امیدوار شدند.
با وجود این درست در دومین روز ماه مبارک رمضان نامه‌ای از سوی یکی از چهره‌های شناخته‌شده سیاسی با عنوان «عضو شورای سیاستگذاری صداوسیما» و البته کسی که کوچکترین سابقه‌ای در حوزه مناجات‌خوانی و تلاوت قرآن کریم ندارد، همه گمانه‌زنی را نقش برآب کرد. انگار شیوه قبلی مواجهه صداوسیما با ربنای ماندگار شجریان دیگر کارگر نیست و بنا شده به شیوه دیگری با خواست بخشی از مردم مقابله شود.
در پی نامه سیدرضا صالحی‌امیری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به صداوسیما برای پخش ربنای استاد محمدرضا شجریان در ایام ماه رمضان، محمدجواد لاریجانی، عضو شورای نظارت بر صداوسیما به درخواست وزیر ارشاد پاسخی عجیب داد. پاسخی که خیلی از اهل فن را هم انگشت به دهان گذاشته؛ به نظر می‌رسد آنها که علاقه‌مند به جبهه‌گیری در مقابل خواست بخشی از مردم هستند، حاضرند از هر راهی ولو استفاده از واژه‌های ثقیل و غیرقابل درک برای عموم مردم برای رسیدن به مقصود خود استفاده کنند.
در نامه لاریجانی به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم آمده است: «در مورد نامه منتسب به جنابعالی خطاب به سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی دائر بر ضرورت پخش تلاوت منتخبی از آیات چند سوره از کلام‌الله مجید با صدای هنرمند معروف آقای شجریان ضروری دانستم که نکته مهمی را خدمتتان عرض کنم. از آن‌جا که موضوع دفاع از ایشان یک مناقشه سیاسی شده است، لذا در تلاوت مذکور توجه به آیت تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد و این امر خلاف موازین شرعی تلاوت است. لذا خواهشمند است که سایر قطعات آوازی آن هنرمند را مطرح فرمایید که اتفاقا دارای ساختار موسیقیایی مهمتری هم هستند. حتما می‌دانید که تحت‌الشعاع قرارگرفتن توجه به آیات باهرات نسبت به مقارنات آن‌قدر مهم بوده که برخی از فقهای بزرگ تلاوت ملحون را مورد شبهه قرار داده‌اند.
البته این حساسیت در میان موسیقیدانان بزرگ و حرفه‌ای هم مطرح است و آنان غالبا ابا دارند که قطعات مهم ترکیبی آنان همراه با آواز پخش شود، زیرا معتقدند توجه به الحان و معانی (و گاه حرکات متناظر بدنی) توجه به رموز و ظرافت‌های نهفته در تناسب‌های ایقاعی را که جوهر اصلی هنر موسیقی است تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.» چنین مواجهه‌ای با ربنای خوانده شده از سوی یکی از شناخته‌شده‌ترین خواننده‌های تاریخ آواز ایرانی که سابقه قابل اعتنایی در حوزه قرائت قرآن و مناجات‌خوانی هم دارد، فارغ از جهت‌گیری‌های سیاسی که لاریجانی در متن نامه‌اش به وزارت ارشاد به آن استناد کرده و البته به نظر می‌رسد خود او هم اسیر چنین جهت‌گیری‌هایی شده، نیازمند بحثی فنی است. بحثی که شرکت‌کنندگان در آن هم از کارنامه شجریان در طول سال‌ها تلاش فرهنگی‌اش آشنایی داشته باشند و هم با مبانی مناجات‌خوانی و تفاوت آن با قرائت قرآن‌کریم. حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی و خواننده آواز ایرانی که در کارنامه‌اش سابقه قرائت قرآن کریم را دارد و امیر اثنی‌عشری خواننده آواز ایرانی که مناجات‌های خوبی در سال‌های اخیر ارایه داده در اینباره یادداشت‌هایی را در اختیار ما قرار داده‌اند. خواندن این یادداشت‌ها به احتمال فراوان در روشن‌تر شدن موضع صدا و سیما در مواجهه با خواست مردم راهگشاست.
شهروند