رفتن به محتوا رفتن به نوار کناری رفتن به فوتر

برچسب: تاریخ معاصر

گفت‌وگو با حمید شوکت: ملکی از شاه خواست شکاف پیش آمده پس از ۲۸ مرداد را عمیق‌تر نکند

خلیل ملکی، یکی از فیگورهای مهم تاریخی سیاسی ایران است که چه قبل از انقلاب و چه پس از آن، صحبت درباره فعالیت سیاسی او بسیار است. او از اعضای ۵۳ نفر بود که در دوره پهلوی اول به زندان افتاد و پس از سقوط رضاشاه، به حزب توده پیوست و سپس در سال ۱۳۲۶…

ادامه مطلب

تاریخ را از چپ نخوانیم: تلاش نافرجام نخبه هیتلری برای نجات دکتر مصدق / علی محمد اسکندر جو

هر نویسنده نه تنها نسبت به آنچه می نویسد تعهد دارد بلکه نسبت به آنچه هم نمی نویسد نیز متعهد است و باید پاسخگو باشد که چرا نمی نویسد آنچه باید نوشتن را. در ضمن این یادداشت بلند برای نگارنده فرصت گرانی­ست تا به بهانه نخست وزیر خاموش ایران نکاتی را یادآور کسانی شود که…

ادامه مطلب

ناکامی نوه مظفرالدین شاه در پروژه اصلاحات حکومت پهلوی اول

۱۶ اردیبهشت ۱۳۴۰ دکتر علی امینی به نخست‌وزیری انتخاب شد. دوران ۱۴ ماهه نخست‌وزیری امینی با پستی و بلندی‌های بسیاری همراه بود که در نهایت منجر به استعفای او در سال ۱۳۴۱ شد. علی امینی را می‌توان یکی از آخرین نخبگان سیاسی با تبار قاجاری در دوران پهلوی دانست

ادامه مطلب

بنی صدر اشتباه کرد اما خیانت نکرد / نگاهی به ظهور و سقوط اولین رئیس جمهور تاریخ ایران

نزدیک به ۳۸ سال پیش مردم ایران در ۵ بهمن ۵۸ به پای صندوق های رأی رفتند تا اولین رئیس جمهور ایران اسلامی را انتخاب کنند. در این روز تاریخی «ابوالحسن بنی صدر» توانست با به دست آوردن بیش از هفتاد درصد از آرای مردمی نام خود را در تاریخ به عنوان رئیس جمهور اسلامی…

ادامه مطلب

براندازی مصدق در ایران در مرداد سی و دو

با‌ گذشت نزدیک به ۶۰ سال از وقایع ۲۸ مرداد، هنوز تأثیر عمیق آن بر تفکرات سیاسی مردم ایران محسوس است. تحولی که مسیر سیاسی ایران را در روز ۲۸ مرداد تغییر داد و زخم هایی که بر جای گذاشت مشابه ضربه‌هایی است که از یک جنگ داخلی بر جای می ماند.

ادامه مطلب

چرا نوسازی رضاخان در سطح سخت‌افزار متوقف ماند؟

ایده‌ی نوگرایی رضاخان محصول پیوند سه پدیده‌ی تجربه‌ی شخصی رضاخان در قزاقخانه با روس‌ها و انگلیسی‌ها به‌صورت مستقیم و با نیروهای آلمانی و هلندی به‌صورت غیرمستقیم، ارتباط با نیروهای سیاسی ترقی‌خواه پس از کودتا در مدت پنج سال و گفتمان مشروطه‌خواهی است.

ادامه مطلب

نگاهی به کتاب «یادداشت‌های علم» / حمید رضا امیدی سرور

شاه آن‌قدر در نخوت و غرور به سر می‌برد که تاب شنیدن چیزی که این رویای زیبا را برآشفته کند ندارد؛ حتی واقعیت‌های بدیهی از زبان نزدیکان و معتمدینش؛ انتقاد که جای خود دارد. از این سبب ساده لوحانه این تعارف چاپلوسانه را که اعلیحضرت باید به آمریکا بروند و به سیاست مردان آنجا مشق…

ادامه مطلب

ناسزاها، فحش‌ها و برچسب‌های سیاسی- اجتماعی در روزگار مشروطیت / لامذهب بابی!….ارتجاعیِ آنارشیستِ خائن!

جنبش مشروطه، دگرگونی‌هایی بسیار در ساختار سیاسی، فرهنگی و اجتماعی ایران پدید آورد. پیروزی مشروطیت هرچند گشایش‌هایی فرخنده در فضای سیاسی- اجتماعی ایران پدید آورد اما به تندی با گرفتاری‌هایی نو همراه شد.اختلاف‌ها میان گروه‌های مشروطه‌خواه از یک‌سو و شاه و درباریان از دیگر سو، پس از تشکیل مجلس یکم شورای ملی رفته‌رفته شدت یافت.

ادامه مطلب

«ضیاء اشرف»؛ همدم روزهای تنهایی «مصدق»

«ضیاء اشرف»، دختر ارشد دکتر «محمد مصدق»، کسی که به روایت برخی اسناد تاریخی همدم پدر در سال های سخت تبعید در احمدآباد بود؛ اما از او هم مانند خواهر کوچک ترش منصوره، ردی در تاریخ یافت نمی شود، جز در مواردی اندک در چند کتاب محدود.

ادامه مطلب

سید ضیاء طباطبایی، سیاست زده یا سیاست مدار؟! / حامد سرلکی

به راحتی و با مطالعه ای گذرا بر تاریخ معاصر ایران می توان آسوده فهمید که رسیدن از قافله سالاری آزادی یِ مشروطیت به تنگنای استبداد سیاسی امری میسر است. نام این تناقض آشکار ،‌ را می توان به نام «سید ضیاء الدین طباطبایی یزدی» زد.

ادامه مطلب

بررسی ریشه‌های فحاشی و دشنام‌گویی در تاریخ ایران / لمپن ها در آغوش سیاستمداران!

گروه‌ها، قوم‌ها و ملت‌های گوناگون در گذر تاریخ و روزگار به ویژگی‌هایی شناخته شده‌اند. بسیاری از این ویژگی‌ها به خلق‌وخو و گرایش‌های اخلاقی هر ملت بازمی‌گردند. اینگونه گزاره‌های اخلاقی که نشان‌دهنده جنبه‌های اصلی و فرعی ذهنیت جمعی درباره قوم‌ها و ملت‌های گوناگون به شمار می‌آیند،

ادامه مطلب

شهید آمریکایی مشروطه که بود؟

هاوارد باسکرویل آموزگاری آمریکایی بود که جان بر سر مشروطه ایرانی گذاشت. او به سال ۱۸۸۵ میلادی در شهر نورث پلات از ایالت نبراسکا زاده شد و چند روز پیش از بیست و چهار سالگی در جریان محاصره شهر تبریز به هنگام استبداد صغیر کشته شد.

ادامه مطلب

کافه پولونیا، جنگ و لهستانی ها در تهران قدیم

انگار هیچ‌وقت نمی‌شود فهمید او «کافه پولونیا» را به خاطر می‌آورد یا نه. یا اینکه این همان دختری است که به اجبار از کمپ‌های دوشان‌تپه راهی لاله‌زار شد تا کسب‌وکار کافه پولونیا رونق بگیرد؟ زنی که روی صندلی پلاستیکی آسایشگاه حضرت مریم در میدان بهارستان نشسته و نور از لابه‌لای درخت‌ها به صورتش می‌تابد

ادامه مطلب

خواندنیها / تاکسی چگونه وارد زندگی ایرانیان شد؟

با گسترش شهرنشینی و به کارگیری اتومبیل در جابه‌جایی افراد، ضرورت وجود حمل‌ونقل درون‌شهری بیش از پیش احساس می‌شد. کارهایی متفاوت برای حل این مشکل صورت گرفت. شکل‌گیری تاکسی‌ها از جمله این کارها برای جابه‌جایی افراد به شمار می‌آمد.

ادامه مطلب

نگاهی به کتاب «نیکسون، کیسینجر و شاه» اثر رهام الوندی/ یک معرفی و یک نقد

پس از سقوط شاه، انگشت اتهام جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها در آمریکا به سوی همدیگر نشانه رفته بود که «چه کسی ایران را از دست داد». جمهوری‌خواهان، کارتر را مسئول سقوط شاه می‌دانستند و دموکرات‌ها نیز نیکسون و کیسینجر را محکوم می‌کردند.

ادامه مطلب

درآمدی بر نقش روستاییان در جنبش مشروطیت / پریسا شکورزاده

در تاریخ جنبش مشروطه همواره بر نقش روشنفکران، علماء و تجار تأکید شده و با بورژوایی‌خواندن انقلاب مشروطه، نقش روستاییان در آن کاملا نادیده گرفته شده است. ناسیونالیسم و تجددخواهی به‌عنوان واکنشی استعمارزده در این دوره و حاملان فکری آنها یعنی روشنفکران دوران مشروطه همواره مورد توجه خاصی قرار گرفته‌اند، اما کمتر به این پرسش…

ادامه مطلب

شیخ فضل‌الله نوری که بود و چرا اعدام شد؟

شیخ فضل‌الله نوری، پسر ملاعباس نوری مازندرانی معروف به شیخ فضل‌الله یا حاجی شیخ نوری از روحانیون متنفذ شیعه و منتقدین حکومت مشروطه ایران بود. وی در ماه ذیحجه سال ۱۲۵۸ هجری قمری در تهران به دنیا آمد.

ادامه مطلب

در ۱۶ آذر ۳۲ چه گذشت؟ / یک روایت تاریخی

حسین شاه‌‌حسینی، عضو شورای مرکزی جبهه ملی ایران، در سال ۱۳۳۲ از سوی نهضت مقاومت ملی مسئولیت برگزاری مراسم هفتم شهدای دانشجوی ۱۶ آذر را به عهده داشت. او در کتاب خاطرات خود «هفتاد سال پایداری» (به کوشش امیر طیرانی) ریشه ماجرای ۱۶ آذر ۳۲ را اعتراض به محاکمه دکتر مصدق و بازگشایی سفارت انگلیس…

ادامه مطلب

محمدعلی فروغی؛ ناجی پدر و منجی پسر

در ۱۵ آذر سال ۱۳۲۰ محمدعلی فروغی حیاتی دوباره یافت و از خاکستر دوره رضا خانی برجست و بر کیان سیاست ایران بال و پر گشود. وی که بعد از ماجرای مسجد گوهرشاد مورد غضب رضاخان قرار گرفته و از کلیه مناسب سیاسی عزل شده بود، با همکاری متفقین به خدمت شاه جوان درآمد و

ادامه مطلب

زندگی و مرگ یک اسطوره/ زمین خوردن قهرمان مشروطه خواهی

نام ستارخان حداقل برای آنان‌که سیر تاریخی مشروطه را دنبال کرده‌اند، آشناست؛ مسیری که پر از تلاطم و دگرگونی‌های شخصیتی برای این سردار ملی بود تا به یک چهره مؤثر در تاریخ تحول سیاسی کشور تبدیل شود.

ادامه مطلب

چرا مشروطه ایرانی، عقیم شد؟ / هوشنگ اعلم

امسال مشروطیت صد و ده ساله شد پیش از آن که به دنیا آمده باشد، مشروطه خواهی نهضتی بود که با امید به آبادی و آزادی آغاز شد اما در نهایت تنها به سندی تاریخی تبدیل شد تا نام و امضای مظفرالدین شاه را به عنوان پادشاهی که فرمان مشروطیت را امضاء و صادر کرد…

ادامه مطلب

تجدد در ایران در گفت‌وگو با دکتر تقی آزاد ‌ارمکی / تاریخ‌نگاری ما به رضا شاه بیهوده اعتبار بسیار می‌بخشد

تجدد در عصر پهلوی اول تنها یک اتفاق بود تحلیل نقطه‌ای از تاریخ اجتماعی، سرچشمه گرفتاری‌های امروز ما است تاریخ‌نگاری ما به رضا شاه بیهوده اعتبار بسیار می‌بخشد

ادامه مطلب

عبدالحسین هژیر، تک چشمِ دربار پهلوی

عبدالحسین وثوق همایون مشهور به هژیر در سال ۱۲۸۱ هجری شمسی در تهران دیده به جهان گشود. پدرش محمد وثوق خلوت از خدمتگزاران دربار مظفرالدین شاه بود و بعد کارمند مالیه شد. هژیر در خردسالی هنگام بازی با ترقه، در اثر انفجار آن یک چشمش آسیب دید و قدرت بینایی آن چشم را از دست…

ادامه مطلب

فخر ایل قاجار / شاهزاده قاجاری که در تاریخ از خوشنام ترین ها شد

تاریخ‌نویسان ایرانی دوران پهلوی‌، هرگز روی خوشی به شاهان قاجار نشان نداده و همه آنها را فاسد، عیاش، ناتوان و وطن‌فروش معرفی کرده‌اند. استبداد شاهان قاجار البته موجب شده است که سیاستمداران خارجی نیز شاهان و شاهزاده‌های قاجار را ضعیف‌النفس در برابر خارجی و رانت‌خوار بدانند… اما عباس میرزا شاهزاده قاجار، یک استثنا به حساب…

ادامه مطلب

سرانجام مشروطه چه شد؟ پیروزی یا شکست!

ما دو نوع یا دو گونه مهم شکست داریم و متفکران و پژوهشگران تاریخ باید در این زمینه تامل بکنند و آن را به عنوان مفاهیم مهم برای تبیین و توضیح تاریخ ایران تشریح کنند. من به دو نوع شکست معتقدم: نخست شکست موقتی و مقطعی و دوم شکست دایمی یا شکست تاریخی. وقتی از…

ادامه مطلب

انتشار اسناد جدید درباره انقلاب ایران : تاچرهم به شاه ویزا نداد

اسناد منتشر شده در سال ۲۰۰۹ مشخص کردند که بریتانیا یک مأمور سری به باهاما اعزام کرده تا به شاه که در آن زمان همراه با خانواده‌اش در جزایر پارادایس در تبعید به سر می‌برد، پیامی برساند. در این پیام آمده بود که بریتانیا آمادگی پذیرش شاه را ندارد زیرا نگران انتقام‌جویی مردم خشمگین علیه…

ادامه مطلب

در حرمسرای شاهان قاجار چه خبر بود؟ / مریم رضایی عاملی

حضور زن در دربار قاجار، از دوران فتحعلی‌شاه است که رنگی جدی به خود می‌گیرد. بنا به نقل میرزا تقی‌خان سپهر، فتحعلی‌شاه حدود هزار زن داشت که از آنان دویست و شصت فرزند متولد شد و صد و یک تن از این فرزندان باقی ماندند. عده‌ای از این زنان (حدود ۴۰ تن) از خانواده سلطنت…

ادامه مطلب