آنچه می خوانید گفتگویی است که گردانندگان مجله ی ادبی – فرهنگی «پرهیب» با جواد اسحاقیان ترتیب داده اند. پاسخ های اسحاقیان به این پرسش ها سوای جنبه های گوناگونی که دارند، از یک منظر برای «مد و مه» و مخاطبانش دارای اهمیت بسیار است و آن اینکه در ماه های اخیر بخش مهمی…
“نقد واکنش خواننده” ۱ ـ همان گونه که از نامش برمی آید ـ بر بازتاب خواننده نسبت به “متن ادبی” تأکید می کند. با این همه، این حکم به هیچ وجه به این معنی نیست که شما به عنوان خواننده تنها به این اکتفا کنید که باری به هر جهت، باید “واکنشی” نسبت به…
رمان “مرشد و مارگریتا” یکی از سخت خوان ترین رمانهای قرن بیستم است؛ تا آنجا که بسیاری از منتقدان ادبی هم حتی در خوانش آن، کمتر همداستان هستند
اصطلاح “فورمالیسم” نخستین بار از جانب مخالفان این جنبش به کار رفت و اینان، این اصطلاح را به معنایی به کار می بردند که خود فورمالیست ها هم آشکارا آن را رد می کردند. “بوریس آیخنباوم” یکی از همین فورمالیست های برجسته می گفت: ” واقعا ً دشوار است که به یاد بیاورم که چه…
گیریم که ما َنفْس نظریه یا اندیشه ی نظری از هر نوعی را تصدیق کنیم، اما سرشت “موضوع” نظریه [ که می خواهد یک متن “ادبی” را موضوع کار خود قرار دهد ] و شیوه هایی را که برای تحلیل آن برمی گزینیم ، همچنان ناگشوده و مبهم باقی می ماند. به راستی وقتی…
واقعیت، این است که منتقد ادبی، دانشجوی ادبیات (فارسی، انگلیسی و هر زبانی دیگر) و خواننده ی امروزی متون ادبی، نمی تواند در محدوده ی رویکردهای “نقد ادبی سنتی” به “خوانش متن” بپردازد و این متون و به ویژه ادبیات داستانی را، تجزیه و تحلیل، تفسیر و درک کند.
“نقد” را در لغت، به معنی “بهین چیزی برگزیدن” و “نظر کردن در دراهم” تعریف کرده اند که به قول اهل زبان ” سَرِه را از ناسَره بازشناسند. معنی “عیب جویی” نیز ـ که از لوازم “به گزینی” است ـ ظاهرا ً هم از قدیم در اصل ِ کلمه، بوده است. به هر حال از…
این مقاله به مناسبت سالگرد درگذشت هرولد بلوم ترجمه شده است (۱۴ اکتبر) که با پوزش از مترجم و خوانندگان عزیز متاسفانه به دلیل مشکلات فنی مد و مه با تاخیر امروز منتشر می شود. از شما دعوت می کنیم این مطلب خواندنی را از دست ندهید.
گاه گزاره یا انگاره ای در بین عامه و حتی گروهی از نخبگان رواج می یابد و جا می افتد و از فرط تکرار، منطقی و مسلم فرض می شود؛ چنان که موافقان اش لزومی به تامل و بازنگری در صحت و سقم آن با وجود گذشت زمان و وقوع تحولات مداوم در زمینه آن…
نظریهپردازان تفسیر باید نه تنها مساله درستى تفسیر، بلکه اختلاف قرائتها را نیز، که از ماهیت اجتماعى جایگاه هر قرائت ناشى مىشود، تبیین کنند. در این مقاله، خاستگاه قرائتهاى گوناگون یک رمان دنیاى فقید بورژوایى، اثر نادین گوردیمر، بررسى مىشود.
چند سال پیش از این زنده یاد فتح الله بی نیاز که سعی و اهتمام فراوان در حوزه ادبیات و نقد ادبی در ایران داشت، سیاهه ای از صد کتاب سودمند برای علاقمندان حوزه ادبیات داستانی و نقد ادبی معرفی کرد و پیشنهاد داد که برای منتقد شدن حداقل باید نصف آنها را خواند.
حسین پاینده (۱۳۴۱- تهران) بیش از دو دهه است که در فضای دانشگاهی و ادبی ایران قلم میزند، درس میدهد، و تاثیر بسزایی بهویژه در نقد ادبی داشته است. این تاثیرگذاری را میتوان هم در تدریس نظریه و نقد ادبی در دانشگاه و کارگاههای بیرون از دانشگاه دید، و هم در کتابهای تالیفی و ترجمه…
در باب نقد ادبی و رمان فارسی
تاریخی بیسنت؛ تاریخی بیمدرنیسم
شهریار وقفیپور*
امروزه مد این است که گفته شود «عالم هنر و ادبیات فارسی ناتوان از تولید نقد است.» هرچند شاید بتوان برای این حکم مصادیقی برشمرد، باید به ناسازه پنهان در این رویه توجه داشت: چنین عملی تنها در عالم نظریهپردازی و نقادی…
حسن میرعابدینی منتقد و پژوهشگر معتقد است، «آثار هاشمینژاد او را نویسندهای با حساسیتهای سیاسی و معتقد به جریان «هنر برای اجتماع» نشان نمیدهد. البته به گمان او، هاشمی نژاد طرفدار «هنر برای هنر» نیز نیست. زیرا«فیل در تاریکی» عاری از نقد اجتماعی نیست و مانند اسرار گنج درّه جنّی ابراهیم گلستان، هجو زیرکانهای است…
مروري بر «نظریه بیکرانگیِ» سیامک وکیلی
زمان و مکان در ادبیات
نسیم آصفزاده
زمان و مکان از جمله مفاهیمیاند که همواره مورد توجه بوده و از جنبههای مختلف مورد بررسی قرار گرفتهاند و نظریههای مختلفی درباره آنها وجود داشته است. زمان و مکان در ادبیات و خاصه ادبیات داستانی نیز همیشه مطرح بودهاند.…
چرا همه دربارهی فرهنگ حرف میزنند؟ آنهم زمانی که مسائل نسبتا مهمتری برای بحث هست. این ایده که همه چیز فرهنگی است، ایدهای که اینک در بینِ بخشهایی از جناحِ چپ غرب مُدِ روز است، به آموزهای تعلق دارد که با نام فرهنگگرایی شناخته میشود
نقد قرائت دیگری از متن
گفتوگو با مدیا کاشیگر
پرستو رجایی
مديا كاشيگر، مترجم، نويسنده و پژوهشگر براي گفتوگو در مورد مسايل مربوط به ترجمه و ادبيات داستاني يكي از بهتري گزينههاست. مهمتر از اين اما صراحت لهجه ی اوست و بيپيرايه گفتناش و به همين دليل با او در مورد ادبيات…
حسین پاینده میگوید: اگر قائل به روشمندی نقد نباشیم، به ورطه آنارشیسم شبهنقادانه سقوط میکنیم. او معتقد است: اگر روشمند بودن نقد را بهپرسش بگیریم هیچچیز بهجز آنارشیسم جایگزین آن نمیشود
نقد شعری از سهراب سپهری، بررسی چند آگهی تبلیغاتی، داستانک، جهانی شدن ادبیات ایران، نقد جدید، مرگ مولف، بررسی رمان صید قزل آلا در امریکا و مواردی دیگر از موضوعات مطرح شده در این کتاب است.
«دورکیم مرده است» با عنوان فرعی «شرلوک هلمز به نظریه اجتماعی وارد میشود» یک رمان پلیسی متفاوت و تا اندازه ای مدرن است. نقش اصلی را در این رمان کارآگاه بزرگ شرلوک هلمز و همکار مورد اعتماد او دکتر جان واتسن به عهده دارند.
«نقد ادبی» در کشور ما درگیر نوعی دوگانگی در تعریف است، چنانکه هنوز هم بسیاری، نقد متن ادبی را مسیری برای ارزشگذاری آثار میدانند تا از ورای آن نقاط ضعف و قوت یک اثر را با ابزار سلایق شخصی بسنجند.
نقد ادبی، نوشتن- خوانش یا خوانش- نوشتن است؛ این که در فرهنگ ما، نقد، شناختن سره از ناسره است؛ این یک برداشت دگم، مقتدر، وَ ایستا است؛ اصولن، در روزگار ما دیگر حرف از سره وُ ناسره، معنایی ندارد؛ چون همه چیز، ساخته میشود؛ بنابر این، نمیتوان نمونهی معیار را – که گویا همان سره…
مقدمه
از جمله شاخصهای ارزیابی پیشرفتگی یا عقبماندگی فرهنگیِ هر جامعهای، شمار کتابهایی است که در آن جامعه منتشر میشوند. هرچقدر تعداد کتابهای جدید و نیز تعداد خوانندگان آن کتابها بیشتر باشد، افق فکری آحاد جامعه میتواند بازتر و شاملشوندهتر باشد. متقابلاً هرچقدر شمار کتاب و خوانندگان کتاب در جامعهای کمتر باشد، میتوان احتمال داد…
ترجمهی منوچهر هزارخانی/
این عقیده که هنر؛ هنر است و نه نوعی تبلیغات سیاسی«عمدی»آیا به خودی خود در راه پیدایش جریانهای فرهنگی خاصی که انعکاس زمان خودند و به تقویت جریانهای سیاسی خاصی کمک میکنند؛ مانعی محسوب میشود؟ چنین به نظر نمیرسد. حتی به عکس بنظر میآید که این فکر؛ مسأله را به نحوی اصولیتر…
«به حرفهای منتقدین گوش ندهید؛ تاكنون تندیس هیچ منتقدی ساخته نشده است.» ژان سیبلیوس (آهنگساز فنلاندی)
شاید جملاتی نظیر آنچه در بالا آمد، به اشكال گوناگون و درحوزههایی مختلف، پیش از این نیز بارها شنیده باشید. سخنانی كه شاید در نگاه نخست پربیراه هم به نظر نرسند.
به راستی كدامیك از ما تاكنون تندیس ساخته…
نقد و بهویژه نقد ادبی از دیرباز در این دیار اوضاع چندان به سامانی نداشته و متاسفانه هرچه به لحاظ زمانی پیش آمدهایم، همپای رشد كمی آنچه در تصور عمومی نقد نامیده میشود، رشد كیفی خاصی مشاهده نمیشود و آنچه تحت عنوان نقد ادبی جدی، در گذشته در برخی از ماهنامهها یا فصلنامههای وزین ادبی…