کتاب مردم‌شناسی جامعه تهران قدیم اثر علی بلوکباشی، دومین مجلد از مجموعه آثار «دکتر علی بلوکباشی» در زمینه مردم‌شناسی و فرهنگ عامه ایران است که در ۴ بخش «جامعه شهری تهران قدیم»، «خانه و خانواده»، «سنت‌های خانوادگی» و «سنت‌های عروسی» تدوین شده است
تهران قدیم پر از داستان های گفته و ناگفته برای ما که بچه های نسل جدید هستیم و پر از خاطرات روزهای دور برای والدین و نسل های قبل تر از ما است. همانطور که می دانید، تهران این روزها به صورت بنیادی با تهران دهه های قبل، زمین تا آسمان فرق کرده است اما…
نخستین سال‌های سده چهاردهم خورشیدی را که با اواخر دوره حکومتگری قاجارها بر ایران همزمان می‌شود، روزگار دگرگونی‌های جدید اجتماعی در ایران می‌توان در نظر گرفت. ورود پدیده‌های تازه به جامعه ایران چهره فرهنگی و اجتماعی ایران به‌ویژه پایتخت را به‌عنوان مرکز این دگرگونی‌ها، دگرگون کرد.
«در مشرق‌زمین، آداب و رسوم کهن به سادگی ترک نمی‌شود». این سخن معنادار از هاینریش کارل بروگش، جهانگرد آلمانی در دوره قاجار در کتاب «در سرزمین آفتاب؛ تصویری از ایران سده‌ی نوزدهم» به نکته‌ای اشاره می‌کند که در گذر هزاره‌ها و سده‌ها، در زمره یکی از ویژگی‌های تغییرناپذیر فرهنگ مردمان ایران درآمده است. ر
طهران قدیم پنج محله داشت: عودلاجان، سنگلج، بازار، چاله میدان و محله دولت. محله سنگلج که بخش اعظم و عمده آن را امروزه پارک شهر تشکیل می‌دهد، در گذشته یکی از مراکز مهم سیاسی بود و با اینکه در حال حاضر تقریباً از بین رفته ولی هنوز اشتهار تاریخی خود را از دست نداده است
خانه سرلشگر شیبانی، خانه ای که بعدها در اختیار سرهنگ علی خان شیبانی قرار گرفت، خانه شیبانی که با الهام از معماری اواخر دوره قاجار بنا شده بود و در محور تاریخی خیابان ۳۰تیر با سردری نعلی شکل و هورنوی در بالای همان سردر عرض اندام می کرد و در نهایت امر …
ناصر تکمیل همایون:
رمان‌نویسان باید پیشینه تهران قدیم را بدانند
در نشست «بازنمایی تهران در رمان نوجوان» بر همنشینی مسالمت‌آمیز مذهب‌های مختلف در کلان‌شهرها بویژه تهران تاکید و این موضوع نشان از قوت فرهنگی ملت ایران عنوان شد.
به گزارش مد و مه به نقل از ایسنا، دکتر ناصر تکمیل همایون در سومین نشست…
'گفتگوی خاص و منتشر نشده از مرتضی احمدی
پاییز چشمش به جهان باز شد و نود سال بعد، در همان پاییز چشم از جهان فرو بست. 10 آبان سالگرد نود و یک سالگی مرتضی احمدی بود؛ یکی از محبوب ترین هنرمندهای ایران زمین که رفتنش هنوز برای خیلی از ما باورکردنی نیست.
علی کیانی…
رها کنیم شعر و داستان و رمان را. بیرون برویم و قدم بزنیم بر سنگ فرش خیابان شهر و حتی اگرچه لوس، اما دل ببازیم به بازی نوستالژی در تهران منهای خاطره. خلاص شویم از موقعیت های نفس گیر کتاب ها و گره ها داستانی و بگذاریم رود راوی جاری شود در ده ۴۰؛ در…
زمانی شعر و ادبیات با کافه و کافه‌نشینی عجین بود. شعرا برای خودشان پاتوق‌هایی داشتند و نویسنده‌ها هم برای خودشان؛آن هم در روز و ساعت مشخص. این‌طوری در عصری که موبایل که هیچ، خطوط تلفن هم محدود بود، همدیگر را پیدا میکردند، از احوال هم با خبر می‌شدند، کارهای تازه‌شان را برای هم می‌خواندند و…
'اولین خیابان تهران
در حالی که امروزه در شهر تهران حجم بیشر ساخت و ساز بر آزادراه ها متمرکز است اما زمانی داشتن یک خیابان بدون گرد و خاک برای اعیان تهران یک آرزو محسوب می شد.
در بسیاری از شهرهای کهن سال ایران از قبیل اصفهان، خیابان کشی وجود داشته، ولی در پایتخت تا…
تهران در زمان آغامحمد خان قاجار به عنوان پایتخت برگزیده شد و از آن پس با رشد و گسترش روبه رو شد در این نوشته خواندنی یکی از پژوهشگران به نام تاریخ تهران به روایت پیشینه تهران و چگونگی بدل شدن آن به پایتخت ایران پرداخته اند.
آیین فتوت و جوانمردی جریانی است که ریشه در باورهای قدیم ایرانیان دوران باستان دارد. در این نوشته نه تنها به سیرتاریخی لوطیگری و جوانمردی در ایران (تهران) نگریسته شده، بلکه به لحاظ معنایی نیز مفاهیم مختلف آن تبیین شده اند.
در آن زمان تقریبا تمام کارهای مربوط به عید، توسط اعضای خانواده انجام میشد که در بیشتر مواقع، همه در یک خانه زندگی میکردند و دست به دست هم داده به خیاطی و خانه تکانی، خرید و پخت و پز میپرداختند، باغچه را صفا داده و گلکاری میکردند و خلاصه با آغاز سال نو، همه…
ظاهرا نه فریادرسی هست و نه کسی دلش برای گذشته و هویت تهران می تپد. خواندن خبر زیر دلم را به در آورد تا مرز گریه برای تهران عزیز که روز به روز از هویت خالی می شود و کسی هم ککش نمی گزد نه آن شورای شهر که پر است از آدم های با…
آنچه در ادامه می خوانید متن گفتگویی است که چند سال پیش به صورت رادیویی با داریوش شهبازی محقق و پژوهشگر در حوزه تاریخ معاصر و به ویژه تاریخ تهران انجام شده اشت. استاد شهبازی در این گفتگو به روایت پیشینه تهران و چگونگی بدل شدن آن به پایتخت ایران پرداخته اند.
***
چه باید کرد…
گستره تهران ناحیه ای است، از دماوند تا آن سوی کرج و ارتفاعات لواسان و فشم و شهرستانک تا جلگه های جنوبی ری و ورامین . این ناحیه از سرزمین ایران که امروز به لطف پایتخت شدن شهر کوچک ( داخل حصار صفوی) تهران، از شهرت واهمیت فراوانی بر خوردار است. سوای یکی دو قرن…
استاد «سيد عبداله انوار» را همگان نيك مي‌شناسند؛ دانشي مردي از جنس كتاب و كتابت و انديشه. او كه انوار معرفتش به سبب پر‌خواندن و پر‌جستجو‌گري در حوزه‌ی انديشه‌ی علمي ، هر روز شعله‌ورتر گشته و چون منبعي پرتوفشان، آرام‌بخش جان پر تلاطم خواهندگان علم و دانايي شده است. ابرام و پافشاري ما بر دانستن…
از طهران تا تهران
عباس اقبال آشتیانی
این اواخر ظاهراً به دستور فرهنگستان، چنین معمول شده است که نام «طهران» پایتخت دولت شاهنشاهی را «تهران» با «تاء دو نقطه» بنویسند و چنین می‌نماید که غرض کسانی که این پیشنهاد را کرده و رأی خود را در این مورد به کرسی قبولی نشانده‌اند، تا حدی تبعیت…
آنچه در ادامه مشاهده خواهید کرد مجموعه ای دیدنی ست از عکس های تهران، از تهران قدیم تا تهران هویت باخته امروز! در کنار عکس هر نقطه از تهران قدیم نمونه ای ازعکس همان نقطه در تهران امروز نیر قرارداده شده... این قیاس به خوبی گواه آن چیزی ست که در طول این سال ها…
نمیدانم باید به چه کسی اعتراض کرد و یا سر در دهانهی کدام چاه برد و فریاد زد که “تهران چرا اینجوری شد؟” ؛ تهرانی که در طول حدود پنجاه سال آن قدر عوض شده که قابل بازشناختن نیست. من نه در تهران متولد شدهام و نه در آن بزرگ شدهام که نوستالژی دوران کودکی…
قصه گویم از صبا مشتاق وار
چون صبا آمد به سوی لاله زار
مولوی
خیابان باغ لاله زار (کلمه باغ بعدها افتاد) نام خود را از باغی به ارث دارد، که در اراضی آن احداث شد. وجه تسمیه “لاله زار” بر ما معلوم نیست، اما بررسی نقشه های قاجاری و ارکان حرب عصر پهلوی و…